Phòng, chống hàng giả, hàng nhái:Đồng bộ nhiều giải pháp, siết chặt kiểm soát thị trường

Lực lượng quản lý thị trường Hà Nội kiểm tra, tuyên truyền phổ biến pháp luật cho chủ cơ sở kinh doanh mặt hàng mỹ phẩm tại huyện Hoài Đức.

Thực trạng gây nhức nhối

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), sau một tháng triển khai cao điểm phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra 3.891 vụ việc, xử lý 3.114 vụ vi phạm. Trong đó, số tiền xử phạt hành chính vượt 32 tỷ đồng, hàng hóa bị tịch thu trị giá gần 31 tỷ đồng và nộp ngân sách gần 36 tỷ đồng. Đáng chú ý, 26 vụ việc có dấu hiệu hình sự đã được chuyển cho cơ quan công an, tăng 50% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chiếm tỷ lệ lớn nhất với 1.580 vụ, tương đương 52% tổng số vụ việc, tiếp đó là 648 vụ buôn lậu, chiếm hơn 21%.

Tại Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm, các lực lượng chức năng thành phố đã kiểm tra, xử lý 8.542/9.582 vụ việc vi phạm; thu nộp ngân sách hơn 2.146 tỷ đồng; khởi tố hình sự 115 vụ với 170 bị can. Các hành vi vi phạm chủ yếu là buôn lậu, gian lận thương mại và sản xuất, kinh doanh hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ. Riêng trong tháng cao điểm đã xử lý 814 vụ, khởi tố 7 vụ với 16 bị can; tổng số tiền phạt và truy thu thuế gần 16 tỷ đồng.

Theo Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Trần Việt Hùng, có nhiều nguyên nhân để xảy ra tình trạng nhiều mặt hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là thực phẩm và thực phẩm chức năng có thể được sản xuất và bán công khai suốt nhiều năm mà không bị phát hiện.

Trong đó các doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm (mì chính, dầu ăn...) lợi dụng cơ chế tự công bố sản phẩm để trục lợi. "Khi cố tình làm sai, họ sẽ tìm mọi cách đối phó như nơi cất giấu hàng rất tinh vi, sản xuất ban đêm... để né tránh bị kiểm tra, khiến cơ quan quản lý rất khó kiểm soát", ông Trần Việt Hùng chia sẻ.

Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Vũ Văn Trung nhận định, tình trạng hàng giả, hàng nhái xuất hiện tràn lan trên cả kênh bán lẻ truyền thống lẫn thương mại điện tử đang là vấn đề nhức nhối, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Theo đó, hàng giả thường được trà trộn tinh vi vào hàng thật, chào bán với mức giá rẻ để đánh vào tâm lý ham rẻ của một bộ phận người tiêu dùng. Không ít người mua hàng vì giá thấp mà không nhận ra mình đang vô tình tiếp tay cho hành vi kinh doanh phi pháp.

Người tiêu dùng cần chủ động lên tiếng

Thời gian qua, Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam đã tiếp nhận nhiều phản ánh qua tổng đài hotline và ứng dụng trực tuyến. Các vụ việc được chuyển đến bộ phận chuyên trách tại các tỉnh, thành phố để xử lý. Đáng chú ý, người tiêu dùng gần như không có đủ điều kiện và công cụ để phân biệt hàng thật - hàng giả. Trong khi đó, dù các cơ quan quản lý nhà nước đã có hệ thống xử lý từ Trung ương đến địa phương, nhưng thực tế cho thấy, số lượng hàng giả, hàng nhái lưu hành trên thị trường vẫn quá lớn, khiến người tiêu dùng dễ bị đánh lừa và mua nhầm hàng kém chất lượng.

Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Vũ Văn Trung cho biết, theo quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, người tiêu dùng có quyền khiếu nại với người bán, đồng thời có thể gửi đơn đến Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam để được hỗ trợ. Quan trọng nhất, người tiêu dùng cần chủ động lên tiếng. Khi đó, Hội và các cơ quan chức năng mới có cơ sở tư vấn, hỗ trợ giải quyết khiếu nại, bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ. Trong trường hợp phát sinh vấn đề vượt thẩm quyền, có tính chất nghiêm trọng hoặc liên quan đến các lĩnh vực chuyên môn, Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam sẽ chuyển hồ sơ đến cơ quan chức năng, như: Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ Công an để xử lý theo quy định.

Để nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát thị trường trong thời gian tới, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết, Ban Chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân và doanh nghiệp; hỗ trợ người dân và doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, đăng ký sở hữu trí tuệ, sản xuất, kinh doanh đúng chất lượng, công bố đối với sản phẩm theo quy định. Đồng thời, tiếp tục thực hiện quyết liệt, hiệu quả các chỉ đạo của Trung ương, thành phố, đề cao và gắn chặt trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác này; tăng cường kiểm tra đột xuất các địa bàn, lĩnh vực, mặt hàng trọng điểm, nhất là kinh doanh trên sàn thương mại điện tử và các sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân như thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm. Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả phối hợp, trao đổi thông tin giữa các lực lượng chức năng để chủ động phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với các phương thức, thủ đoạn mới.

Trong khi đó, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho biết, cơ quan chức năng đang thúc đẩy công tác truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Bộ Công Thương đã ký đề án tăng cường ứng dụng công nghệ trong việc truy xuất nguồn gốc đối với một số mặt hàng. Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ ứng dụng công nghệ chuỗi khối (blockchain), trí tuệ nhân tạo (AI)… trong việc thực hiện truy xuất nguồn gốc, xuất xứ.

Thanh Hiền