Phòng ngừa các nguy cơ lợi dụng chính sách về nuôi con nuôi

Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc chủ trì Hội nghị.

Gần 45.000 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được nhận làm con nuôi

Luật Nuôi con nuôi được Quốc hội khóa 12 thông qua tại kỳ họp thứ bảy, ngày 17/6/2010 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2011. Luật Nuôi con nuôi đã có một bước phát triển quan trọng, chuyển từ khuôn khổ pháp lý phân tán sang một hệ thống pháp lý đầy đủ, có trọng tâm, lấy lợi ích tốt nhất của trẻ em làm mục tiêu cao nhất.

Tính đến ngày 30/6/2025, trên toàn quốc đã giải quyết được 44.642 trẻ có hoàn cảnh đặc biệt cho làm con nuôi, trong đó gần 40 nghìn trẻ được giải quyết cho làm con nuôi trong nước (chiếm 89.4%), 4.753 trường hợp trẻ được giải quyết làm con nuôi nước ngoài (chiếm 10,6%).

Số trẻ em được giải quyết làm con nuôi trong nước cao gấp 8 lần so với số lượng trẻ em được giải quyết cho làm con nuôi nước ngoài. Điều này cho thấy, nguyên tắc ưu tiên nuôi con nuôi trong nước trước khi giải quyết cho trẻ em làm con nuôi người nước ngoài đã được các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam tuân thủ nghiêm túc.

Từ thời điểm Luật có hiệu lực thi hành đến nay, trên cơ sở hợp tác với các nước nhận, Bộ Tư pháp đã cấp giấy phép hoạt động trong lĩnh vực nuôi con nuôi cho 38 tổ chức con nuôi nước ngoài của 14 nước. Những tổ chức này có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giải quyết việc nuôi con nuôi tại Việt Nam cho người nhận con nuôi thường trú ở nước ngoài.

Đến thời điểm hiện nay, còn 19 tổ chức hoạt động tại Việt Nam do một số tổ chức dừng hoạt động tại nước nhận, một số tổ chức không xin gia hạn giấy phép hoạt động khi giấy phép hết hạn, một số tổ chức không có người đứng đầu văn phòng con nuôi nước ngoài đủ điều kiện và phù hợp.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý Nhà nước về nuôi con nuôi còn nhiều khó khăn. Về nuôi con nuôi trong nước, còn khó khăn trong thực hiện thủ tục giải quyết nuôi con nuôi và trong theo dõi tình hình phát triển của con nuôi. Vẫn còn tồn tại thực trạng chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ em mà không đăng ký việc nuôi con nuôi tại các cơ quan có thẩm quyền.

Về nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài, các địa phương gặp khó trong việc đánh giá nhu cầu của trẻ em cần được nhận làm con nuôi; trong việc xác minh nguồn gốc của trẻ em bị bỏ rơi, lấy ý kiến của những người có liên quan.

Chuẩn hóa hệ thống cơ sở dữ liệu về nuôi con nuôi

Phát biểu tại Hội nghị, một số địa phương như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Nghệ An đã chia sẻ khó khăn, kinh nghiệm cũng như đề xuất một số giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, trong đó có những khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ này tại Ủy ban nhân dân cấp xã sau sáp nhập.

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc ghi nhận, các đại biểu đã đánh giá tương đối toàn diện những kết quan trọng trong việc xây dựng thể chế, nâng cao nhận thức xã hội và cải thiện chất lượng giải quyết hồ sơ nuôi con nuôi cũng như thẳng thắn nhìn nhận, đánh giá một cách nghiêm túc, khách quan những tồn tại, hạn chế, bất cập của công tác nuôi con nuôi, đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc đó.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu.

Thời gian tới, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc đề nghị các Bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục tham mưu lãnh đạo cơ quan mình xác định nhiệm vụ thi hành Luật Nuôi con nuôi là nhiệm vụ thường xuyên trong công tác chỉ đạo, điều hành, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuẩn hóa hệ thống cơ sở dữ liệu về nuôi con nuôi và quy trình xử lý hồ sơ; bảo đảm đủ nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ được giao.

Các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát, tổng hợp các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện Luật Nuôi con nuôi để có phương hướng, biện pháp giải quyết, tiến hành nghiên cứu một cách thấu đáo, toàn diện, bài bản phục vụ việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Nuôi con nuôi trong năm 2026 nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; thực hiện việc kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với quá trình giải quyết nuôi con nuôi, nhất là các trường hợp có yếu tố nước ngoài; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, bảo đảm công khai, minh bạch và phòng ngừa các nguy cơ lợi dụng chính sách về nuôi con nuôi.

H.N