Phòng ngừa ung thư: 5 lầm tưởng khiến bạn đi sai đường

Các chuyên gia cảnh báo: một số thói quen tưởng như có lợi cho sức khỏe lại không giúp giảm, thậm chí còn làm tăng nguy cơ ung thư. Ảnh: Eating Well

Theo Nghiên cứu của Hiệp hội Ung thư Mỹ, dự báo đến năm 2050, số người mắc bệnh ung thư có thể tăng 77% trên toàn thế giới. Đây là con số đáng lo ngại, đồng thời cho thấy vì sao phòng ngừa ung thư luôn là chủ đề được giới y khoa đặc biệt nhấn mạnh.

Các chuyên gia khẳng định ung thư không xuất phát từ một nguyên nhân đơn lẻ. Sự tương tác giữa yếu tố di truyền, môi trường và lối sống mới là những “mắt xích” thúc đẩy quá trình hình thành bệnh. Tin tích cực là nhiều yếu tố nguy cơ nằm trong tầm kiểm soát của mỗi cá nhân.

“Cứ 5 ca ung thư mới thì có 1 ca liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động, thừa cân, béo phì hoặc các yếu tố lối sống khác”, bà Laura Makaroff, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách phòng ngừa ung thư của Hiệp hội Ung thư Mỹ cho biết.

Vấn đề đặt ra là: đâu là những quan niệm sai lầm cần chấm dứt, và đâu là các khuyến nghị khoa học thực sự đáng tin cậy?

Giữa “ma trận” thông tin về sức khỏe, những hiểu lầm phổ biến khiến phòng ngừa ung thư kém hiệu quả.

Quan niệm sai lầm 1: Một loại thực phẩm hoặc một chế độ ăn có thể ngăn ngừa ung thư

Thực tế: Điều quan trọng nhất là mô hình ăn uống lành mạnh tổng thể.

Nhiều thông tin trên mạng xã hội khiến người tiêu dùng tin rằng chỉ cần ăn một loại thực phẩm hay theo một chế độ ăn nhất định là có thể phòng ngừa ung thư. Tuy nhiên, theo bà Makaroff, “vấn đề nằm ở toàn bộ mô hình ăn uống, chứ không phải một loại thực phẩm hay một chế độ ăn cụ thể”.

Một chế độ ăn giàu dưỡng chất giúp cơ thể được nuôi dưỡng đầy đủ và hỗ trợ duy trì cân nặng hợp lý. Điều này bao gồm việc tăng cường thực phẩm có nguồn gốc thực vật như rau quả đa dạng, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ. Khi khẩu phần ăn ưu tiên thực phẩm lành mạnh, lượng thực phẩm chế biến sẵn - vốn cần hạn chế - cũng sẽ giảm đi một cách tự nhiên.

Quan niệm sai lầm 2: Phải tập luyện theo chương trình bài bản mới giúp phòng ngừa ung thư

Thực tế: Vận động thường xuyên quan trọng hơn hình thức tập luyện.

Trong phòng ngừa ung thư, vận động thường xuyên quan trọng hơn hình thức tập luyện.

Việc đến phòng gym hay chạy bộ ngoài trời mang lại nhiều lợi ích, nhưng không phải ai cũng có điều kiện hoặc hứng thú. Theo các nghiên cứu, những hoạt động thể chất cường độ nhẹ như đi bộ thong thả, làm việc nhà hay đi lại hàng ngày cũng giúp giảm nguy cơ ung thư.

Đáng chú ý, chỉ cần thay thế một giờ ngồi yên bằng các hoạt động nhẹ nhàng, nguy cơ ung thư đã có thể giảm đáng kể. Thống kê cho thấy, đi bộ khoảng 9.000 bước mỗi ngày giúp giảm 16% nguy cơ ung thư so với chỉ 5.000 bước/ngày. Điều này cho thấy, duy trì thói quen vận động đều đặn trong sinh hoạt thường ngày có ý nghĩa không kém các chương trình tập luyện cường độ cao.

Quan niệm sai lầm 3: Chỉ béo phì mới liên quan đến ung thư, còn thừa cân thì không

Thực tế: Thừa cân cũng làm gia tăng nguy cơ ung thư.

Mỡ thừa trong cơ thể được xác định có liên quan đến ít nhất 13 loại ung thư khác nhau, bao gồm ung thư nội mạc tử cung, thực quản, gan, thận, tụy, đại trực tràng và buồng trứng. “Duy trì cân nặng khỏe mạnh trong suốt cuộc đời không chỉ giúp phòng ngừa ung thư mà còn hạn chế nhiều bệnh mãn tính khác”, bà Makaroff nhấn mạnh.

Thừa cân cũng làm gia tăng nguy cơ ung thư.

Khái niệm “cân nặng khỏe mạnh” không nên chỉ dựa vào chỉ số BMI. Những người lo ngại về cân nặng hoặc có nhu cầu giảm cân được khuyến cáo nên trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng kế hoạch phù hợp và an toàn.

Quan niệm sai lầm 4: Uống rượu bia ở mức vừa phải giúp phòng ngừa ung thư

Thực tế: Bất kỳ lượng rượu bia nào cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư.

Quan niệm cho rằng rượu vang đỏ hay đồ uống có cồn “tốt cho sức khỏe” chưa được khoa học chứng minh trong phòng ngừa ung thư. “Mọi loại đồ uống có cồn đều làm tăng nguy cơ ung thư, điều khác biệt nằm ở lượng tiêu thụ theo thời gian”, bà Makaroff cho biết.

Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, rượu bia là nguyên nhân có thể phòng tránh phổ biến thứ ba gây ung thư, chỉ sau hút thuốc lá và thừa cân, béo phì. Việc sử dụng rượu bia có liên quan đến ít nhất 8 loại ung thư, trong đó có ung thư miệng, thực quản, gan, vú và đại trực tràng.

Khuyến nghị được đưa ra là tốt nhất không uống rượu bia. Trong trường hợp vẫn sử dụng, phụ nữ không nên uống quá một đơn vị cồn mỗi ngày, nam giới không quá hai đơn vị.

Quan niệm sai lầm 5: Sàng lọc ung thư chỉ có tác dụng phát hiện bệnh

Thực tế: Một số biện pháp sàng lọc còn giúp phòng ngừa ung thư.

Một số biện pháp sàng lọc còn giúp phòng ngừa ung thư.

Sàng lọc là một phần không thể thiếu trong chiến lược phòng ngừa ung thư. Nội soi đại tràng là ví dụ điển hình: phương pháp này giúp phát hiện các polyp - những tổn thương có thể tiến triển thành ung thư - và có thể loại bỏ chúng ngay trong quá trình nội soi. “Điều này đồng nghĩa với việc ung thư có thể được ngăn chặn từ sớm”, bà Makaroff cho biết.

Các chuyên gia khuyến cáo người dân cần tuân thủ lịch sàng lọc phù hợp với độ tuổi và giới tính, đồng thời trao đổi với cơ sở y tế để có hướng dẫn cụ thể.

Hồng Nhung