Phục dựng di ảnh 'Tự hào Công an nhân dân Việt Nam' trao tặng cho các bảo tàng

8 di ảnh phục dựng là những chân dung tiêu biểu về Mẹ Việt Nam Anh hùng, Anh hùng LLVT Nhân dân, Anh hùng liệt sĩ lực lượng Công an Nhân dân.

Gọi tên ký ức, đánh thức tự hào

Bộ sưu tập 8 di ảnh phục dựng màu lần này là chân dung tiêu biểu của những Anh hùng, liệt sĩ Công an Nhân dân (CAND) đã anh dũng chiến đấu và hy sinh trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ biên giới cũng như trong sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc và đấu tranh phòng, chống tội phạm. Từ mẹ Việt Nam Anh hùng, chiến sĩ an ninh vũ trang đến cán bộ công an khu vực… mỗi bức chân dung đều là biểu tượng sống động cho tinh thần “Vì nước quên thân, vì dân phục vụ”.

Các bức di ảnh được nhóm họa sĩ trẻ của tổ chức “Trái tim người lính” phục dựng công phu từ ảnh gốc đen trắng, theo tiêu chí chính xác về lịch sử, thẩm mỹ về nghệ thuật và chân thực về thần thái. Đây là nỗ lực mang tính nghệ thuật - lịch sử đặc biệt, bởi đa phần tư liệu ảnh trong ngành công an thuộc diện lưu trữ bảo mật, ít được công khai.

Mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Mỵ (1901 - 1989)

Đó là Mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Mỵ (1901 - 1989): người mẹ có 4 con trai, thì 2 người là liệt sĩ trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Con trai út hy sinh tại chiến trường Khu V, con trai cả - Thiếu tướng Phan Văn Lai – là Anh hùng LLVT Nhân dân. Hình ảnh Mẹ là đại diện cho hàng ngàn người mẹ của chiến sĩ CAND, thầm lặng hi sinh, vững vàng hậu phương.

Anh hùng LLVT Nhân dân Tô Quyền (1929 - 1996): từ cậu thiếu niên cứu quốc Xuân Cầu đến Trưởng Ty Công an Hải Hưng (cũ), ông đã trải qua nhiều cương vị công tác trong cả hai cuộc kháng chiến, đặc biệt là trên chiến trường Tây Ninh khốc liệt. Năm 2015, ông được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT Nhân dân.

Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Hòa Luông (1918 - 1952): là người sáng lập và lãnh đạo Đội Công an xung phong huyện Trà Ôn và Tam Bình (tỉnh Vĩnh Long cũ) đánh thắng hàng chục trận lớn, nhỏ, bắt sống gần 100 tù binh và thu của địch hàng trăm súng các loại... Ông cũng chính là người thầy của cả 2 vợ chồng nữ Anh hùng LLVT Nhân dân Nguyễn Thị Út (Út Tịch), người nổi tiếng với câu nói “Còn cái lai quần cũng đánh”.

Anh hùng liệt sĩ Tạ Văn Sáu (1928 – 1960): Bí danh “Sáu Cà Cưởng”, là cán bộ an ninh huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu (cũ), là con trai của liệt sĩ Tạ Văn Quy và bà Dương Thị Thàng - gia đình có công với cách mạng. Trong một trận chống càn, bị phản bội, địch vây hãm, lộ hầm bí mật, Tạ Văn Sáu bị trọng thương vào bụng khiến ruột đổ ra ngoài… Biết mình không thể qua khỏi, Tạ Văn Sáu lao vào bụi rậm, vờ ôm lựu đạn cố thủ. Trong lúc bọn địch sợ hãi, anh đã cố sức xé nát các tài liệu và nuốt hết vào bụng, vì đây là những tài liệu quan trọng, không thể để rơi vào tay giặc, rồi tự kết liễu bằng cách cắn đứt ruột mình - một biểu tượng rực sáng của lòng trung thành với cách mạng.

Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Thọ (1935 – 1961): đại diện cho lực lượng CAND vũ trang hoạt động tại vùng biên giới (nay là bộ đội Biên phòng). Trần Văn Thọ sinh tại tỉnh Phú Thọ, còn nhỏ đã theo gia đình chuyển lên Yên Bái; 15 tuổi vào du kích, đến năm 1952 thì nhập ngũ. Trong kháng chiến chống Pháp, đơn vị của ông hoạt động tại vùng biên giới Tây Bắc. Ông hy sinh vì sốt rét ác tính trong lúc sửa guồng nước, nhà kho cho dân giữa mưa lũ. Người Hà Nhì tại Mường Nhé coi ông là Thành hoàng làng, lập miếu thờ, lấy tên ông đặt cho sông suối, ruộng nương…

Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Kim Vang (1944 – 1972): con em cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc, từng được vinh dự phát biểu trước Bác Hồ. Sau khi học xong Trường sĩ quan CAND vũ trang, ông tình nguyện vào Nam, chiến đấu tại Phú Yên và anh dũng hy sinh trong một trận đánh giữa rừng chân núi Chóp Chài. Cả đại đội nơi ông công tác được phong danh hiệu Anh hùng LLVT Nhân dân.

Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Uân (1948 – 1972): cán bộ trẻ gắn bó với dân phố Bạch Mai (Hà Nội) trong khói lửa chiến tranh. Trong trận bom rải thảm tháng 12/1972, ông đã hy sinh khi vừa cứu được nhiều người già và trẻ nhỏ vào hầm trú ẩn. Hình ảnh người chiến sĩ công an nằm xuống bên miệng hầm là nốt nhạc bi tráng của lòng dũng cảm và nghĩa tình.

Anh hùng liệt sĩ Bùi Xuân Quý (1954 – 1984): Cảnh sát khu vực phường Trại Cau (Hải Phòng), đã một mình truy bắt tội phạm nguy hiểm có súng và lựu đạn. Dù bị thương nặng trong cuộc đấu súng, ông vẫn tiếp tục chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Tên ông được khắc sâu trong lòng dân phố, trong lịch sử ngành Công an Nhân dân.

Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng, người khởi xướng ý tưởng phục dựng ảnh màu Anh hùng liệt sĩ CAND cho các bảo tàng cho biết: “Việc tìm kiếm ảnh gốc đen trắng đã rất khó, bởi tính chất đặc thù bí mật của ngành Công an. Càng khó bao nhiêu thì chúng tôi càng muốn thực hiện bằng được, để các thế hệ sau hiểu, biết và trân trọng sự hy sinh thầm lặng của các thế hệ đi trước”.

Được biết, sau đợt phục dựng đầu tiên này, nhóm họa sĩ trẻ thuộc tổ chức “Trái tim người lính” sẽ tiếp tục triển khai giai đoạn hai với nhiều chân dung khác, hướng tới xây dựng một không gian ký ức CAND toàn diện và sâu sắc hơn tại các bảo tàng, trường học, công an địa phương.

Trao tặng 8 bức di ảnh phục dựng màu mang tên “Tự hào Công an Nhân dân Việt Nam” cho Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc và Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Ảnh: BTC

Cuốn hồi ký chiến trường của một đời người lính

Cùng dịp trao tặng di ảnh, cuốn hồi ký “Chiến trường và Quê hương” của Thiếu tướng, Anh hùng LLVT Nhân dân Phan Văn Lai cũng được giới thiệu rộng rãi. Ông là người con của mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Mỵ, từng tham gia chiến trường B trong kháng chiến chống Mỹ, và là một trong những vị tướng có thời gian dài nhất đảm nhiệm vai trò Thanh tra Bộ Công an – một giai đoạn không có bất kỳ vụ khiếu nại tái hồi nào.

Cuốn hồi ký không chỉ tái hiện những năm tháng gian khổ ở chiến trường Trị Thiên – Huế, mà còn phản ánh sinh động những phẩm chất cao quý của người chiến sĩ công an: trung kiên, bản lĩnh, nhân văn và tận tụy. Tác phẩm là món quà tinh thần quý giá cho thế hệ trẻ – những người đang tiếp nối lý tưởng và truyền thống Công an Nhân dân trong thời kỳ mới.

Bìa cuốn hồi ký "Chiến trường và Quê hương"

Với bản tích khiêm nhường, tác giả Phan Văn Lai đã hạn chế viết về mình. Xuyên suốt tác phẩm, hình ảnh nổi bật với chiến công đặc biệt xuất sắc là những đồng đội của ông như Bảy Khiêm, Lê Văn Trĩ (sau này được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT Nhân dân); đồng chí Tạo; đồng chí Mão v.v... và người dân Phú Vang (Thừa Thiên Huế). Nhưng cũng chính tại chiến trường này, nơi Phan Văn Lai có 12 năm chiến đấu gian khổ ác liệt, cùng đồng đội lập nhiều chiến công đặc biệt xuất sắc, đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng LLVT Nhân dân.

Thiếu tướng, Anh hùng LLVT Nhân dân Phan Văn Lai - tác giả cuốn hồi ký “Chiến trường và Quê hương” nguyên là Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Xây dựng lực lượng Bộ Công an, nguyên Chánh Thanh tra Bộ Công an. Hiện đã 95 tuổi đời và 75 năm tuổi Đảng, nhưng ông vẫn đảm nhiệm trọng trách Trưởng Ban Liên lạc Công an chi viện chiến trường miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đây là tổ chức đại diện cho khoảng 12.000 cán bộ Công an ưu tú, đã xung phong “đi B” trong kháng chiến chống Mỹ. Hàng ngàn người đã hi sinh và mất tích.

Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng (người sáng lập và là Chủ tịch Tổ chức “trái tim người lính) cho biết: “Tác phẩm “Chiến trường và Quê hương”, do NXB Hội Nhà văn cấp phép ấn hành, ra mắt bạn đọc khi tác giả đã 95 năm tuổi đời và 75 năm tuổi Đảng. Có lẽ Thiếu tướng, Anh hùng LLVT Nhân dân là một trong những tác giả cao tuổi nhất Việt Nam ra mắt sách đúng dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9; 80 năm Ngày truyền thống lực lượng Công an nhân dân (19/8/1945 – 19/8/2025)”.

Mộc Miên