Tiến sĩ Đoàn Hương: 'Status của Trấn Thành lạc điệu, nguy hiểm'

Trong khi cả nước hân hoan hướng về Tết độc lập 2/9, chúng ta chứng kiến bức tranh nghệ thuật đầy tự hào từ những ca khúc về tình yêu quê hương đến khoảnh khắc xúc động nghệ sĩ hòa mình vào dòng người trong Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Điều này cho thấy nghệ sĩ không chỉ đơn thuần là người sáng tạo nghệ thuật mà họ còn là tiếng nói kết nối cộng đồng, là hình ảnh của đất nước trong mắt công chúng. Nhưng song song với dòng cảm xúc hân hoan, lại xuất hiện một “nốt trầm” gây tranh cãi dữ dội: status của nghệ sĩ Trấn Thành.

Status của Trấn Thành 'lạc lõng'

Thay vì hòa chung niềm vui dân tộc, Trấn Thành đăng tải một bài viết dài trên trang cá nhân, hồi tưởng về Paris By Night, ca ngợi nghệ sĩ hải ngoại như “biểu tượng âm nhạc”, rồi bi quan tự hỏi: “Con cháu đời sau, liệu ai sẽ "chịu tiếp nối" và nếu có thì mấy ai "đủ bản lĩnh" để khẩy tiếp những tiếng đàn ai oán và da diết này???”.

Những câu chữ ấy thay vì mang đến sự đồng cảm lại gieo vào lòng nhiều người cảm giác tang thương, bi lụy và đầy ẩn ý.

Status tiếc thương đồng nghiệp gây tranh cãi của Trấn Thành.

Công chúng không trách anh vì nỗi buồn trước sự ra đi của đồng nghiệp, nhưng thất vọng bởi thời điểm anh chọn để bày tỏ khi cả dân tộc đang hân hoan trong thời khắc lịch sử.

Sự việc ngay lập tức thổi bùng dư luận. Hàng loạt bình luận gay gắt xuất hiện: “Trấn Thành dễ xúc động với mọi thứ, trừ lòng yêu nước”, "Cả nước đang vui, anh than khóc cho cái gì?", “Quốc khánh không phải ngày để anh gieo tiếng đàn ai oán”, “Cả nước reo hò, anh lại trầm buồn như sống ở vũ trụ khác”;….

Trước phản ứng dữ dội của công chúng, Trấn Thành âm thầm gỡ bỏ bài viết, rồi đăng một status khác vào đúng ngày 2/9 chia sẻ về Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh và bộ phim Mưa đỏ. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng động thái ấy chỉ là sự cầu thị muộn màng, thậm chí né tránh cơn bão dư luận.

Chia sẻ với Báo Điện tử VTC News, Tiến sĩ khoa học Đoàn Hương cho rằng: “Nghệ sĩ là người của công chúng, có sức ảnh hưởng nên mỗi phát ngôn cần hết sức thận trọng. Không phải điều gì cũng có thể chia sẻ tùy tiện. Giữa hình ảnh vui mừng, biểu hiện lớn của cả tình cảm, lý trí của dân tộc trước đại lễ A80 thì status của Trấn Thành quả là lạc điệu, nguy hiểm”.

Bà phân tích, văn học nghệ thuật Việt Nam đang ở giai đoạn bứt phá, chuyển mình từ quy mô nhỏ lẻ sang hình thành ngành công nghiệp văn hóa, với những sân khấu có sức chứa hàng vạn khán giả - điều hiếm thấy trong lịch sử. Đó là biểu hiện của khát vọng vươn lên, của nguồn cảm hứng mạnh mẽ đang dâng trào trong một dân tộc vươn mình phát triển và khẳng định vị thế.

Trong khi các nghệ sĩ trẻ đang tìm cách hòa nhịp cùng khát vọng dân tộc, thì dòng trạng thái của Trấn Thành lại mang màu sắc bi quan, thậm chí "vô duyên", “nhảm nhí”, cho thấy sự lúng túng và nỗi sợ bị tụt hậu.

“Thương tiếc đồng nghiệp là cảm xúc của anh nhưng quan trọng là thời điểm. Cả dân tộc đang hân hoan, vui mừng đại lễ, những lời lẽ riêng tư ấy liệu có nên phơi bày? Giọt nước mắt của Trấn Thành lạc lõng và vô duyên”, TS Đoàn Hương đặt câu hỏi.

Phát ngôn sai lầm có thể đẩy nghệ sĩ đến “cái chết” về nghề

Theo TS Đoàn Hương, dân tộc Việt Nam đặc biệt yêu mến nghệ sĩ, có lẽ ít nơi nào trên thế giới dành cho nghệ sĩ sự ưu ái và trân trọng lớn đến vậy. Trong khi ở nhiều quốc gia, nghệ sĩ chỉ là nghề bình thường, thì tại Việt Nam, công chúng sẵn sàng nuôi dưỡng, chở che thậm chí mang lại sự giàu có cho họ.

Vị trí của nghệ sĩ trong xã hội Việt Nam rất đặc biệt nhưng cũng rất mong manh. Một nghệ sĩ hôm nay có thể được tung hô, ca ngợi, nhưng chỉ ngày mai thôi, tất cả có thể sụp đổ nếu họ thiếu tài năng hoặc bộc lộ sự vô trách nhiệm với công chúng. “Nếu bị công chúng quay lưng sẽ là tấn bi kịch lớn với nghệ sĩ”, TS Đoàn Hương nói.

Câu chuyện của Trấn Thành, theo TS Đoàn Hương, đã chạm tới một “giới hạn đỏ” về tự do phát ngôn của nghệ sĩ.

Bà cũng cảnh báo về sự lệch lạc khi ngưỡng vọng, tiếc nuối “cái cũ”: “Phải sống trong lòng dân tộc mới cảm nhận được sự vĩ đại của dân tộc. Quy luật của thế giới là anh muốn vươn tới tầm vóc lớn lao thì trước hết phải vĩ đại trong dân tộc mình, chứ không thể chỉ hy vọng được tôn vinh ở nước ngoài. Chưa từng có nhà văn, nghệ sĩ nào không được ghi nhận trong dân tộc mình mà lại trở thành vĩ đại ở xứ người”, bà nói.

Vì vậy, việc một số nghệ sĩ ảo tưởng bản thân là điều đáng báo động. TS Đoàn Hương cho rằng, nghệ sĩ Việt Nam cần tỉnh táo, khiêm nhường và không nên tự kiêu.

“Thế hệ như Mỹ Tâm, Đen Vâu,… đang chứng minh sức bật mới. Nếu không nỗ lực, những ai tự mãn sẽ bị bỏ lại phía sau. Văn hóa – nghệ thuật luôn phát triển, và nghệ sĩ phải nhớ rằng trước hết họ là người Việt Nam, được Tổ quốc và dân tộc này hết mực yêu thương”, bà nhắn nhủ.

Câu chuyện của Trấn Thành, theo TS Đoàn Hương, đã chạm tới một “giới hạn đỏ” về tự do phát ngôn của nghệ sĩ.

“Khi phát ngôn nên biết chúng ta là ai, ở đâu, vị trí nào. Phát ngôn của chúng ta sẽ tác động gì đến đất nước, nhân dân. Những phát ngôn sai lầm có thể đẩy nghệ sĩ đến “cái chết” về nghề mà không biết tại sao”, bà nhấn mạnh.

Trong thời đại mạng xã hội, nghệ sĩ hiện diện cùng công chúng mỗi ngày, tác động đến đời sống tinh thần của hàng triệu người. Vì thế, trách nhiệm công dân của họ lại càng lớn.

“Nghệ sĩ trước hết phải là công dân có trách nhiệm với đất nước, tổ quốc, với nhân dân. Nếu không thừa nhận trách nhiệm ấy, có nghĩa là anh từ bỏ Tổ quốc, từ bỏ nhân dân ngay trên chính đất nước mình - điều ấy không thể tha thứ”, TS Đoàn Hương nói.

Nhà thơ Xuân Diệu từng viết: "Tôi cùng xương thịt với nhân dân của tôi/ Cùng đổ mồ hôi, cùng sôi giọt máu/Tôi sống với cuộc đời chiến đấu/ Của triệu người yêu dấu gian lao/”. Lời nhắc nhở ấy vẫn còn nguyên giá trị hôm nay: nghệ sĩ không đứng ngoài cộng đồng, mà phải hòa nhịp cùng nhân dân trong những thời khắc lịch sử.

“Nếu trong chiến tranh, nghệ sĩ đồng hành cùng chiến sĩ, sống như những người lính, thì hôm nay trong thời bình, họ cần cống hiến với trách nhiệm của một công dân khi Tổ quốc yêu cầu", bà nhấn mạnh.

Nghệ sĩ phải mang Tổ quốc trong tim

Sau những tranh cãi, điều còn đọng lại không chỉ là chuyện một nghệ sĩ nói gì, hát gì, mà là câu hỏi: nghệ sĩ rốt cuộc có vai trò gì trong đời sống tinh thần đất nước? Họ chỉ là người biểu diễn trên sân khấu, hay còn là công dân mang trách nhiệm với cộng đồng, dân tộc?.

Nghệ sĩ phải mang Tổ quốc trong tim.

Một nghệ sĩ lớn, trước hết, phải là công dân có trách nhiệm. Trách nhiệm ấy không thể hiện ở những tác phẩm sáng tạo nghệ thuật, hay ở những lời tuyên ngôn mà sự hòa nhịp với cộng đồng, biết chọn thời điểm và lan tỏa tinh thần tích cực trong những khoảnh khắc lịch sử của dân tộc.

Để không trở thành “nỗi buồn” trong ngày vui, như câu chuyện của Trấn Thành, mỗi nghệ sĩ cần mang Tổ quốc trong tim – bởi chính điều đó sẽ là la bàn, định hướng cho sự nghiệp và cho cách họ đồng hành cùng dân tộc trong tương lai.

Thanh Nga - Mỹ Anh