Phương án sắp xếp giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên sẽ có trong tháng 11

Tại Hội nghị Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên năm 2025 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức ngày 23/10, các đại biểu đến từ sở giáo dục và đào tạo, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên đã có nhiều ý kiến chia sẻ, thảo luận và kiến nghị.

Toàn cảnh phiên thảo luận tại Hội nghị.

Cần bổ sung chế độ phụ cấp đặc thù cho nhà giáo, nhân viên tại trung tâm GDTX

Chia sẻ tại hội nghị, ông Nguyễn Quang Tuấn - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cho biết, hiện nay Hà Nội có 352 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên; 29 trung tâm giáo dục nghề nghiệp và các trung tâm khác thực hiện nhiệm vụ giáo dục thường xuyên (1.070 trung tâm ngoại ngữ, tin học; 115 trung tâm bồi dưỡng kỹ năng).

Đối với giáo dục nghề nghiệp, ông Tuấn cho biết số lao động qua đào tạo nghề tăng dần qua từng năm, cơ cấu ngành nghề đa dạng, chuyển biến tích cực, đáp ứng tốt yêu cầu của thị trường lao động. Từ đó, giúp người học nghề có thêm nhiều cơ hội nâng cao thu nhập sau khi tốt nghiệp. Giai đoạn 2021-2023, các đơn vị hoạt động giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn Thành phố Hà Nội thực hiện tuyển sinh, đào tạo 720.493 người, bình quân mỗi năm tuyển sinh, đào tạo cho 240.164 người.

Đối với giáo dục thường xuyên, các cơ sở tích cực đổi mới trong công tác tổ chức, quản trị; số lượng người học và chất lượng giảng dạy, đào tạo, bồi dưỡng của các đơn vị ngày càng được nâng cao.

Hiện nay phải kể đến 29 trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên giảng dạy Chương trình Giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông với trên 57 học viên tham gia học tập (bao gồm cả học viên tại các trường trung cấp, cao đẳng có liên kết dạy văn hóa kết hợp dạy nghề); kết quả rèn luyện và học tập của học viên giáo dục thường xuyên từng bước nâng lên; số học viên có kết quả rèn luyện tốt, học tập giỏi đạt tỷ lệ cao.

Các đại biểu tham dự hội nghị.

Đối với công tác chỉ đạo, điều hành phát triển lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên trong bối cảnh sắp xếp đơn vị hành chính, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, ông Tuấn cho biết, sau khi Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tiếp nhận quản lý các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, Sở đã rà soát đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, cơ sở vật chất, đánh giá thực trạng để có cơ sở đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, điều chỉnh cơ chế hoạt động theo phân cấp và theo đúng quy định của pháp luật; bổ sung biên chế cho các trung tâm nhằm đảm bảo đội ngũ triển khai hiệu quả các nhiệm vụ.

Bên cạnh những thuận lợi, ông Tuấn cũng chỉ ra một số khó khăn, vướng mắc. Ví dụ như các trung tâm thiếu giáo viên biên chế dạy văn hóa, chất lượng đội ngũ không đồng đều; cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học còn nhiều hạn chế ảnh hưởng đến việc nâng cao chất lượng giáo dục.

Chưa có chính sách riêng cho nhà giáo giáo dục thường xuyên. Hiện nay, các chế độ, chính sách đang áp dụng chủ yếu vận dụng quy định đối với giáo viên phổ thông, chưa phản ánh đúng đặc thù công việc của giáo viên giáo dục thường xuyên.

Các trung tâm giáo dục thường xuyên ở địa bàn nội thành hoạt động khó khăn do tuyển sinh Chương trình Giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông bị hạn chế; các chương trình giáo dục, đào tạo khác chưa tổ chức được thường xuyên, đa dạng và có quy mô do khó khăn trong việc tiếp cận, triển khai.

Từ đó, ông Tuấn kiến nghị cần bổ sung chế độ phụ cấp đặc thù riêng cho nhà giáo, nhân viên công tác tại cơ sở giáo dục thường xuyên, phù hợp với đặc điểm hoạt động linh hoạt, ngoài giờ hành chính (buổi tối, cuối tuần, học theo ca, lớp ngắn hạn...) nhằm tạo động lực và bảo đảm quyền lợi cho người lao động làm việc trong môi trường đặc thù, yêu cầu cao về thích ứng nghề nghiệp.

Xem xét giữ nguyên mạng lưới các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên để thực hiện vai trò là trung tâm giáo dục mở tại địa phương, cung cấp các chương trình giáo dục đa dạng, đáp ứng nhu cầu học tập của người dân, thúc đẩy học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập.

Trong khi đó, ông Nguyễn Minh Thuận - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai cho biết, toàn tỉnh có 1.047 cơ sở giáo dục (1.015 trường công lập, 32 trường tư), trong đó có 28 cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên.

Ông Nguyễn Minh Thuận - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai chia sẻ trong hội nghị.

“Đối với chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông, Lào Cai có quan điểm tuyển sinh là cố gắng tuyển được hết các em có nhu cầu học tập. Chính vì vậy, Sở đã 2 lần trình ủy ban nhân dân tỉnh giao bổ sung chỉ tiêu tuyển sinh. Điều này cho thấy học sinh có nhu cầu học tập tại các trung tâm giáo dục thường xuyên rất lớn”, ông Thuận chia sẻ.

Cũng theo Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai, tỉnh đang phải đối mặt với thực trạng thiếu giáo viên tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên, đặc biệt là giáo viên trung tâm giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông mới chỉ đạt 1,23 giáo viên/lớp, ảnh hưởng không nhỏ đến tổ chức thực hiện chương trình đào tạo và nâng cao chất lượng của các đơn vị.

Thêm nữa, việc thiếu cơ sở vật chất, chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu tối thiểu cũng là khó khăn đối với tỉnh Lào Cai. Theo ông Thuận, hiện thiết bị dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 của các đơn vị đều thiếu, có những đơn vị không có thiết bị dạy học, phòng học bộ môn; thiếu thiết bị dạy nghề, chưa đa dạng về ngành nghề đào tạo; các phòng học của các đơn vị chưa đáp ứng việc phát triển đa ngành nghề, đa dạng hóa các loại hình đào tạo.

Đề xuất một số kiến nghị, ông Thuận chia sẻ rằng nên cho phép ủy ban nhân dân cấp xã trực tiếp đặt hàng trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên các chương trình đào tạo nghề và giáo dục thường xuyên, căn cứ vào nhu cầu tổng hợp từ cấp xã. Ngân sách đặt hàng được cấp trực tiếp cho trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên. Mục tiêu của việc này là nhằm đơn giản hóa quy trình tài chính khi bỏ qua cấp huyện, đảm bảo nguồn vốn được chuyển đến đơn vị thực hiện một cách nhanh chóng.

Cần hướng dẫn trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên thực hiện cơ chế tự chủ chi thường xuyên, nhưng cho phép trung tâm sử dụng một phần nguồn thu giữ lại để hỗ trợ kinh phí tổ chức lớp học và chi trả thù lao cho cán bộ, cộng tác viên cấp xã (từ nguồn thu dịch vụ đào tạo) để khuyến khích sự tham gia của cấp xã.

Ngoài ra, cần xây dựng nền tảng học tập chung (LMS) cấp quốc gia/vùng chuyên biệt cho giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp ngắn hạn.

Bảo đảm công bằng và động lực phát triển cho đội ngũ nhà giáo

Trong phiên thảo luận, các đại biểu tiếp tục có những chia sẻ trước hội nghị. Thầy Đỗ Xuân Trường - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật – Công nghệ Tuyên Quang, kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm hơn tới các trường cao đẳng khu vực Tây Bắc.

Thầy Đỗ Xuân Trường chia sẻ một số kiến nghị.

Thầy Trường cho biết, nhu cầu học văn hóa của học sinh tại địa phương rất lớn, nhưng hiện các trường đào tạo trình độ cao đẳng chưa có chức năng đào tạo văn hóa. Khi liên kết với trung tâm giáo dục thường xuyên, đội ngũ giáo viên lại chưa đáp ứng yêu cầu giảng dạy, gây khó khăn cho công tác đào tạo. Vì vậy, thầy Trường đề xuất cho phép hoặc xây dựng cơ chế để các trường cao đẳng được đào tạo văn hóa cho học sinh trình độ trung cấp ở trường cao đẳng.

Bên cạnh đó, thầy cũng kiến nghị nhà nước sớm có chính sách hỗ trợ học bổng và điều kiện học nghề cho học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông theo học hệ trung cấp (1–2 năm), nhằm khuyến khích các em gắn bó với con đường học nghề, thay vì chỉ học thời gian ngắn nhưng lại bỏ học vì điều kiện kinh tế khó khăn.

Tiến sĩ Phạm Văn Tân - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội cho biết, trước đây sinh viên của nhà trường được học quốc phòng và an ninh tại Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh của Đại học Quốc gia Hà Nội, nơi có điều kiện đào tạo tốt. Tuy nhiên, mới đây nhà trường nhận được thông báo chuyển sang một trung tâm khác, xa hơn, cơ sở vật chất kém hơn trong khi chi phí lại cao hơn gây khó khăn cho sinh viên và nhà trường. Do vậy, thầy Tân mong muốn Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm hơn nữa đến công tác đào tạo quốc phòng và an ninh tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Bên cạnh đó, Tiến sĩ Phạm Văn Tân phản ánh, nhiều năm qua giảng viên khối giáo dục nghề nghiệp chưa được tổ chức thi để trở thành giảng viên chính, trong khi nhiều sinh viên tốt nghiệp của nhà trường đã có thể là bác sĩ chính sau vài năm. Chính vì vậy, thầy Tân đề nghị sớm có giải pháp tháo gỡ, bảo đảm sự công bằng và động lực phát triển cho đội ngũ nhà giáo trong các trường cao đẳng y tế.

Cô Hồ Ngọc Minh - Quyền Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại hội nghị.

Trong khi đó, cô Hồ Ngọc Minh - Quyền Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, đối với Công văn 6165/BGDĐT-GDPT của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại mạng lưới cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên phù hợp với chính quyền địa phương 2 cấp, cần có cơ chế đặc thù dành cho các trường đào tạo trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật.

Tiêu chuẩn đánh giá ngoài trong công tác kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp cũng cần đặc thù cho khối trường nghệ thuật, nhất là về đội ngũ nhà giáo.

“Một số ngành nghệ thuật truyền thống không có đội ngũ giảng viên đạt trình độ đại học, nhà trường phải mời nghệ sĩ, nghệ nhân tham gia giảng dạy. Mặc dù luật đã cho phép nghệ sĩ ưu tú được tham gia giảng dạy, nhưng các tiêu chí về ngoại ngữ, tin học vẫn là rào cản đối với đội ngũ này. Chính vì vậy, tôi hy vọng sớm có cơ chế đặc thù phù hợp cho các trường văn hóa, nghệ thuật”, cô Minh chia sẻ.

Tại hội nghị, một số đại biểu khác cũng đã có những chia sẻ, kiến nghị nhận được nhiều sự quan tâm và lắng nghe.

Giải đáp một số vấn đề liên quan đến việc sắp xếp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên, tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết phương án sắp xếp sẽ có trong tháng 11 và Bộ sẽ sớm lấy ý kiến các cơ sở để có định hướng.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại hội nghị.

Hiện nay, với số lượng đầu mối rất lớn, Việt Nam có hơn 800 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trong số đó có nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp mạnh, nhưng cũng còn rất nhiều cơ sở chưa mạnh.

Bộ trưởng cũng khẳng định việc sắp xếp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên nhằm mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng đào tạo.

Trong Công văn số 59-CV/BCĐ của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW về việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước và đầu mối bên trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, có đề cập đến nội dung sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập chưa tự chủ, chỉ còn mỗi tỉnh, thành phố để lại một số trường. Tuy nhiên, những trường đến thời điểm này chưa tự chủ được phần lớn thuộc nhóm văn hóa, nghệ thuật, vốn là nhóm ngành rất đặc biệt và xã hội rất cần. Do đó, Nhà nước cần đầu tư, không phải vì chưa tự chủ được mà sáp nhập.

Ngọc Mai