Phường Xuân Hòa có con phố chuyên phục vụ 'cửa sổ tâm hồn'

Nghề làm kính, từ đo thị lực, cắt, mài tròng cho đến lắp gọng, tuy không rực rỡ như nhiều ngành nghề khác, nhưng lại là một phần không thể thiếu trong đời sống thị giác của người dân thành phố.

Từ thuở Sài Gòn xưa cũ cho đến thành phố năng động hiện đại ngày nay, nghề này vẫn lặng lẽ tồn tại, phát triển và thích nghi với từng bước thay đổi của xã hội.

Mỗi chiếc kính là một sản phẩm của sự tỉ mỉ, chính xác đến từng milimet, đòi hỏi người thợ phải đặt cả tâm huyết và sự tập trung cao độ.

Nghề thợ kính không chỉ là một công việc mưu sinh mà còn là một cái duyên, anh Hải, vừa là thợ lâu năm cũng là chủ căn tiệm kính nhỏ đường Trương Định tâm sự: “Niềm vui lớn nhất là khi tôi hoàn thành một cặp kính, trao tận tay khách hàng và nhìn thấy nụ cười rạng rỡ của họ khi tìm lại được ánh sáng rõ nét. Đó là niềm tự hào của một người làm nghề thủ công”.

"Ngoài ra, áp lực phải luôn cập nhật kiến thức, làm chủ công nghệ mới, từ máy móc hiện đại đến các loại tròng kính chuyên dụng như đổi màu, chống tia UV… là không hề nhỏ".

"Thế nhưng, nghề này cũng lắm nỗi gian truân. Ngày nay, sự cạnh tranh rất khốc liệt, từ các cửa hàng cao cấp đến những tiệm bình dân, hay thậm chí là việc mua bán trực tuyến. Chưa kể phân biệt hàng fake, hàng nhái các thương hiệu lớn cũng khiến mình nhức cái đầu…

Dù vậy, tôi tin rằng giá trị của người thợ lành nghề vẫn luôn nằm ở tâm huyết và sự tận tâm. Bởi chiếc kính không chỉ là vật dụng, mà còn là "tấm lòng" của người thợ, giúp khách hàng nhìn rõ hơn về cuộc sống", anh Hải chia sẻ.

Dù cho thiết bị máy móc hiện đại đến đâu, người thợ lành nghề vẫn là yếu tố then chốt làm nên giá trị của một cặp kính.

Ngược dòng ký ức, nhiều người Sài Gòn xưa hẳn vẫn còn nhớ về những tiệm kính khiêm tốn nằm rải rác ở khu trung tâm như: Lê Lợi, Lê Thánh Tôn, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi hay sâu hơn trong lòng Chợ Lớn.

Vào những năm 60 – 70 của thế kỷ trước, việc cắt đôi kính là cả một nghệ thuật, đòi hỏi tay nghề tinh xảo và đôi mắt "tinh nghề" của người thợ. Thời đó chưa có máy đo tự động, các bác thợ dùng bảng chữ, kính đo mắt và kinh nghiệm cá nhân để xác định độ cận – viễn.

Khắp các nẽo đường phường - xã, dễ dàng bắt gặp những tiệm kính lớn nhỏ 2 bên đường. Có khi chỉ là tiệm kính nhỏ đơn lẽ, lúc thì cả dãy nằm san sát nhau.

Từ sau năm 1975, ngành kính tại TP.HCM bước vào giai đoạn chuyển mình. Ban đầu, vẫn là những tiệm nhỏ, truyền nghề theo kiểu gia đình. Nhưng đến những năm 1990 – 2000, với sự mở cửa của nền kinh tế, thị trường kính bắt đầu đa dạng hóa cả về sản phẩm lẫn dịch vụ.

Ngày đó, làm được cái kính cho khách mà họ đeo vừa, không nhức đầu là mừng lắm, ông Dũng nói.

Ngồi tỉ mẩn mài kính tại một tiệm nhỏ góc Nguyễn Đình Chiểu trông nhuốm màu hoài niệm, ông Trần Văn Dũng, thợ làm kính có thâm niên hơn 50 năm kể lại với ánh mắt xa xăm: “Hồi xưa học nghề đâu có trường lớp gì, toàn học lỏm từ ông già. Nhìn ông cắt kính, đo mắt cho khách mà mê. Rồi cũng xin ra tiệm phụ việc, học từng chút một”.

"Mài tròng kính là công việc thủ công, người thợ phải canh từng đường cắt, từng góc mài để kính không bị lệch tâm gây nhức mắt cho người dùng. Những gọng kính thời đó phần lớn được nhập từ nước ngoài hoặc làm bằng tay, từ nhựa cứng cho đến sừng trâu, kim loại nguyên chất…", ông Dũng cho hay.

Một ngày đẹp trời, cặp kính - trợ thủ đắc lực cho “cửa sổ tâm hồn” bỗng dưng gãy đôi, để lại chủ nhân trong cảnh vừa ngơ ngác vừa bối rối.

Thời gian dần trôi, máy móc ngày càng hiện đại hơn dần thay thế sức người trong khâu đo và cắt kính. Đặc biệt, khi công nghệ len vào từng ngóc ngách đời sống, tình trạng cận thị, loạn thị ở giới trẻ bùng phát, khiến nhu cầu làm kính ngày một tăng.

Nhiều học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng bắt đầu quan tâm đến việc kiểm tra thị lực định kỳ và đầu tư vào chiếc kính chất lượng.

Đường Trương Định được biết đến là nơi tập trung nhiều tiệm kính giá cả bình dân, phù hợp với đại đa số học sinh, sinh viên, người đi làm...

Tuy không hào nhoáng như các trung tâm thương mại, nơi đây lại ghi điểm bởi giá cả phải chăng, dịch vụ nhanh chóng và sự thân thiện của những người thợ lành nghề.

Một điểm đến không thể không nhắc tới khi nói về kính tại Sài Gòn chính là con đường Trương Định (đoạn giữa Kỳ Đồng và Hoàng Sa) nay thuộc phường Xuân Hòa, nơi được ví như "phố kính" của giới trẻ. Dọc theo con phố ngắn này, có đến hàng chục tiệm kính lớn nhỏ chen nhau san sát.

Thảo My, sinh viên năm hai Đại học KHXH&NV chia sẻ: “Mỗi lần em cần thay kính là chạy thẳng qua Trương Định. Ở đây giá rẻ hơn nhiều so với trong các chuỗi cửa hàng lớn, lại còn được kiểm tra mắt miễn phí. Nhiều cô chú chủ tiệm dễ thương lắm, không những tư vấn tận tình, thấy sinh viên còn giảm giá nữa”.

Không chỉ học sinh, sinh viên mà cả người lớn tuổi cũng tìm đến con đường này như một thói quen đã in sâu tiềm thức. Bà Nguyễn Thị Xuân Lan, 65 tuổi, tay cầm chiếc kính lão vừa làm xong, nở nụ cười hiền: “Tôi làm kính ở đây mấy chục năm rồi. Ở tuổi này mắt mờ, lại hay quên, kính thất lạc mãi; cô chủ ở đây nhớ luôn cả độ mắt của tôi, lần nào tới cũng ưu tiên làm sớm và chuẩn xác, đeo rất vừa mắt”.

Bệnh viện mắt TP - bà con quen miệng thường gọi Xanh Pôn, tọa lạc số 280 Điện Biên Phủ, phường Xuân Hòa.

Phía đối diện là chuỗi các cửa hàng – cửa hiệu chuyên mắt kính lớn nhỏ sang trọng nằm san sát.

Ngoài dãy cửa hàng kính mắt cao cấp, nơi này còn được biết đến với các phòng khám, dịch vụ đo mắt và tư vấn với đội ngũ nhân viên chuyên nghiêp, tất nhiên giá cả cũng nhỉnh hơn các nơi khác.

Thời hiện đại mang đến những thay đổi đáng kể. Các hệ thống kính lớn với chuỗi của hàng xuất hiện, đầu tư mạnh về công nghệ và truyền thông với hệ thống máy móc tối tân, từ máy đo khúc xạ tự động, hệ thống cắt, mài kính vi tính… cho đến cả dịch vụ tư vấn chuyên sâu do kỹ thuật viên được đào tạo bài bản đảm nhiệm đang trở thành xu hướng.

Tuy vậy, giữa làn sóng công nghiệp hóa, những tiệm kính gia truyền, những người thợ làm nghề bằng tay nghề và tình yêu vẫn tồn tại và giữ vững niềm tin nơi khách hàng quen thuộc.

Ông Lê Minh Hòa, chủ một tiệm kính nhỏ trên đường Nguyễn Đình Chiểu, vẫn giữ thói quen tự tay cắt kính cho khách mỗi ngày.

Dù đã ngoài 70, ông vẫn chưa nghĩ đến chuyện nghỉ hưu. “Tôi làm nghề này từ hồi còn trẻ. Máy móc bây giờ tốt thật, nhưng tay nghề người thợ vẫn là điều quyết định cái kính có chuẩn hay không. Có khách đến đây hơn 30 năm rồi, mỗi lần cần thay kính là họ lại quay lại”, ông Hòa tự tin khoe.

Nghề cắt - mài kính dù chỉ là một mắt xích nhỏ trong vòng quay công nghiệp khổng lồ nhưng lại là minh chứng rõ ràng rằng có những nghề vẫn luôn gắn với con người, với ký ức.

Cho dù thời gian có trôi đi, vẫn luôn giữ được ánh sáng riêng của mình như ánh sáng từ một đôi kính trong veo, giúp con người nhìn rõ thế giới quanh mình hơn mỗi ngày.

Giữa đô thị hóa và công nghệ hiện đại, nghề làm kính ở Sài Gòn vẫn giữ cho mình một vẻ đẹp rất riêng – vừa bình dị, vừa gắn bó với đời sống của biết bao thế hệ. Nó không phải là nghề được vinh danh ồn ào, nhưng lại là điểm tựa cho đôi mắt của hàng triệu con người “nhìn rõ” cuộc sống.

Từ những tiệm kính nhỏ xưa cũ trong lòng Sài Gòn - Chợ Lớn, từ con đường Trương Định nhộn nhịp sinh viên, cho đến các cửa hiệu hiện đại trong trung tâm thương mại, hay ngoài phố lớn… tất cả đều cùng góp phần gìn giữ một nghề thủ công đã trải qua biết bao thăng trầm của Sài Gòn – TP.HCM nhộn nhịp.

Hữu Long