Pú Tó Cọ – Dấu ấn lịch sử từ đỉnh đài quan sát trong Chiến dịch Điện Biên Phủ

Với độ cao 1.700 mét so với mực nước biển, Pú Tó Cọ nằm trên địa phận bản Khá, xã Mường Phăng, tỉnh Điện Biên. Từ nơi đây, toàn cảnh trung tâm Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ hiện ra rõ nét dưới tầm quan sát – vị trí chiến lược được Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ Chỉ huy chiến dịch chọn làm “con mắt” theo dõi toàn mặt trận.

Di tích Đài quan sát Pú Tó Cọ trong Chiến dịch Điện Biên Phủ cao 1700m.

Từ trạm gác tiền tiêu của Sở Chỉ huy, phải vượt qua quãng đường rừng khoảng 9 km, mất chừng 3 – 4 giờ leo núi mới đến được đỉnh Pú Tó Cọ. Tại đây, các chiến sĩ quan sát có thể nhìn rõ sân bay Mường Thanh, hồ Pá Khoang, hồ Pe Luông, xã Thanh Yên, Thanh An cùng nhiều bản làng dưới chân núi. Trong khói lửa chiến tranh, những ống nhòm trên đài quan sát đã không ngừng hoạt động, ghi nhận từng chuyển động của kẻ thù để kịp thời báo cáo về Bộ Chỉ huy chiến dịch.

Du khách phải vượt 9km đường rừng để lên Đài quan sát.

Ngày 6/5/1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp lên Pú Tó Cọ quan sát lần cuối trước khi ra lệnh tổng công kích. Chỉ một ngày sau, từ đỉnh núi ấy, các trinh sát phát hiện hàng loạt đốm cờ trắng trong khu trung tâm quân Pháp – dấu hiệu tan rã của đội quân xâm lược. Đúng 17 giờ 30 phút chiều 7/5/1954, lá cờ “Quyết chiến, quyết thắng” tung bay trên hầm chỉ huy De Castries, khép lại chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử.

Hơn 70 năm đã trôi qua, Đài quan sát Pú Tó Cọ giờ đây là một phần trong Di tích Quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ (được xếp hạng theo Quyết định số 2367/QĐ-TTg ngày 23/12/2015). Không chỉ là chứng tích lịch sử, nơi đây còn trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách yêu thích trekking và khám phá thiên nhiên.

Đoàn khảo sát tuyến tham quan Di tích Đài quan sát Chiến dịch Điện Biên Phủ

Năm 2024, UBND tỉnh Điện Biên đã phê duyệt quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 cho quần thể đô thị, dịch vụ, cáp treo Điện Biên Phủ – hướng đến hình thành khu du lịch văn hóa – sinh thái kết hợp nghỉ dưỡng, gắn với hệ thống di tích lịch sử Mường Phăng. Đây được kỳ vọng sẽ mở ra hướng phát triển bền vững cho du lịch Điện Biên, vừa bảo tồn giá trị di tích, vừa tạo động lực kinh tế cho địa phương.

Đến với Mường Phăng hôm nay, du khách không chỉ được tìm về Pú Tó Cọ – “đài quan sát trên đỉnh mây” – mà còn có thể khám phá Sở Chỉ huy Chiến dịch, Bãi họp quân binh tuyên bố chiến thắng, tòa soạn tiền phương Báo Quân đội nhân dân, khu du lịch sinh thái hồ Pá Khoang hay các bản làng người Thái, Khơ Mú. Tất cả hòa quyện tạo nên bức tranh du lịch lịch sử – văn hóa đặc sắc, nơi quá khứ và hiện tại gặp nhau trong niềm tự hào của đất và người Điện Biên.

Lê Hương, Ngọc Quang