Quân giải phóng khép gọng kìm, xóa sổ Căn cứ Tân Cảnh

Căn cứ Tân Cảnh (còn gọi là Căn cứ 42) nằm trong cụm phòng thủ Đăk Tô-Tân Cảnh, được Mỹ-ngụy dày công xây dựng từ lâu. Đầu năm 1972, phán đoán ta sẽ chọn Tây Nguyên làm hướng đột phá chính, nên địch đã tăng cường lực lượng cho cụm phòng thủ này lên tương đương một sư đoàn tăng cường, trở thành tuyến phòng ngự mạnh phía bắc Kon Tum.

Căn cứ Tân Cảnh là trung tâm chỉ huy của tuyến phòng ngự, được địch củng cố xây dựng khá kiên cố. Căn cứ có hình lục lăng, diện tích 240.000m2 nằm ở nam Đường 18, cách thị trấn Tân Cảnh và Đường 14 khoảng 1km về phía tây nam; bên trong chia làm 13 phân khu với hệ thống lô cốt, hầm ngầm, công sự chiến đấu vững chắc liên hoàn.

Địch trong căn cứ gồm có Sở chỉ huy Sư đoàn 22 ngụy, khu cố vấn Mỹ, sở chỉ huy một trung đoàn bộ binh, một trung đoàn thiết giáp, một tiểu đoàn bộ binh, 1 tiểu đoàn xe tăng M41 và 1 tiểu đoàn pháo binh, quân số khoảng 1.500 tên.

Sau khi nghiên cứu thảo luận, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Cánh Đông quyết định giao cho Trung đoàn 66 do Trung đoàn trưởng Phùng Bá Thường và Chính ủy Lưu Quý Ngữ chỉ huy, được tăng cường Tiểu đoàn 37 đặc công, 1 đại đội xe tăng T-54, 1 đại đội hỏa tiễn B72 tiêu diệt căn cứ Tân Cảnh.

Để tiêu diệt căn cứ này, Trung đoàn 66 đã sử dụng cách đánh: Bí mật, bất ngờ, đột phá trận địa phòng ngự của địch bằng sức mạnh hợp đồng binh chủng. Đêm 21/4, dưới làn pháo chi viện, từ vị trí tập kết cách mục tiêu 2-3km, các chiến sĩ Trung đoàn 66 và Tiểu đoàn 37 bí mật hành quân len lỏi qua các chốt điểm dày đặc của địch vào vị trí chiếm lĩnh trận địa.

8 giờ ngày 22/4/1972, pháo binh của Trung đoàn 40, 675 và Đại đội 29 đã dội từng loạt chính xác xuống sở chỉ huy Sư đoàn 22 ngụy, khu cố vấn Mỹ, khu truyền tin; các trận địa pháo bắn thẳng đã phá hủy hầu hết lô cốt boong ke vòng ngoài căn cứ địch. Quân địch trong căn cứ vô cùng hoảng loạn và bối rối.

Chớp thời cơ đó, chỉ huy Trung đoàn 66 ra lệnh cho Tiểu đoàn 9 tiến công tiêu diệt tiểu đoàn 2 ngụy ở Đồi Chùa và khu trường học thị trấn Tân Cảnh. Được pháo binh chi viện, chỉ hơn một giờ chiến đấu, Tiểu đoàn 9 đã diệt gọn tiểu đoàn địch, mở rộng hành lang cho ta đưa pháo và lực lượng xung kích vào hướng chính.

Đêm 23/4, từ ngầm Pô Cô hạ, 9 xe tăng T-54 của Đại đội 7 (Tiểu đoàn Xe tăng 297) xuất kích. Theo Đường 50k do Trung đoàn Công binh 7 mới mở, xe tăng ta tiến ra Đường 14, thọc qua quận lỵ Đăk Tô hướng về căn cứ Tân Cảnh.

1 giờ sáng 24/4 xe tăng ta tiến vào thị trấn Tân Cảnh. Quân địch trong thị trấn sửng sốt, bàng hoàng, không kịp đối phó. Chớp thòi cơ, Tiểu đoàn 9 nhanh chóng bao vây, nổ súng tiêu diệt toàn bộ quân địch ở đây gồm 1 đại đội bảo an, 1 đại đội cảnh sát dã chiến, thu toàn bộ vũ khí trang bị, 4 giờ 55 phút ngày 24/4 thị trấn Tân Cảnh được giải phóng.

Cùng lúc với tiếng súng đánh địch của Tiểu đoàn 9 trong thị trấn Tân Cảnh, ở hướng chủ yếu phía đông, vào lúc 4 giờ 30 phút các chiến sĩ Đại đội 3 (Tiểu đoàn 7) do Đại đội trưởng Nguyễn Văn Lục chỉ huy xông lên dùng bộc phá đánh tung hàng rào kẽm gai cuối cùng, mở thông cửa mở.

Địch cho bộ binh và xe tăng ra phản kích bịt cửa mở. Đại đội 3 đã đánh lui các đợt phản kích của địch. Địch cho máy bay đến ném bom bi, bom xăng, bắn đạn 20mm trùm lên cửa mở, nhưng vẫn không thể giải tỏa được khu vực này.

Địch cho xe tăng ra phản kích. Chiến sĩ B40 Bùi Viết Nhần lao lên diệt ngay chiếc xe tăng M41 của địch. Chớp thời cơ, các chiến sĩ bộc phá đánh liên tiếp mở thêm được 2,5m hàng rào nữa. Còn nửa hàng rào cuối cùng, đồng chí Chính trị viên đại đội cùng liên lạc dùng gỗ đặt lên làm cầu cho bộ đội xung phong đánh chiếm đầu cầu.

Ở hướng nam, Tiểu đoàn 37 đặc công do Tiểu đoàn trưởng Đỗ Công Mùi chỉ huy bí mật cắt rào mở hai cửa mở. Mũi phụ đã mở xong, trong khi mũi chính gặp khó khăn. Chỉ huy Trung đoàn 66 lệnh cho tiểu đoàn đưa lực lượng theo cửa mở của Đại đội 3, Tiểu đoàn 7 tiến vào đánh chiếm các mục tiêu được phân công.

5 giờ 10 phút ngày 24/4, sau đợt pháo dữ dội cuối cùng của ta giáng xuống căn cứ địch, cùng lúc các chiến sĩ Trung đoàn 66 và Tiểu đoàn 37 vượt qua cửa mở đồng loạt xung phong. Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng ác liệt. Trên hướng chủ yếu, các chiến sĩ Tiểu đoàn 7 được ba xe tăng 328, 903, 937 dẫn dắt tập trung đột phá.

Xe tăng ta bắn mạnh vào hai bên sườn đội hình phản kích của địch, tạo điều kiện cho bộ binh xung phong vào bên trong. Đạn pháo xe tăng, đạn B40 và thủ pháo của bộ binh lần lượt phá sập từng lô cốt địch. Bọn địch điên cuồng cho các loại máy bay ném bom, phóng rốc-két, bắn đạn 20mm dữ dội xuống các khu vực ta mới chiếm với ảo vọng lật ngược thế cờ.

Địch trong căn cứ phóng chất độc hóa học, bắn hơi cay, hơi ngạt hòng chặn bước tiến quân ta. Nhiều đồng chí bị thương vẫn không rời trận địa. Đến 9 giờ, hai mũi tiến công của Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 9 đã gặp nhau tại sở chỉ huy địch.

Đúng 11 giờ ngày 24/4/1972, Trung đoàn 66 làm chủ căn cứ Tân Cảnh. Lá cờ giải phóng phấp phới tung bay trên nóc sở chỉ huy Sư đoàn 22 ngụy. Toàn bộ quân địch trong căn cứ bị diệt và bị bắt làm tù binh.

Tư lệnh Sư đoàn 22 ngụy và tên đại tá cố vấn Mỹ bị diệt tại trận.Phó tư lệnh Sư đoàn 22 ngụy bị tóm cổ trên đường chạy trốn. Quân ta bắt 429 tù binh, bắn rơi 8 máy bay, thu 9 xe tăng, 20 pháo 105mm và 155mm, gần 100 xe quân sự, hàng vạn quả đạn pháo...

Trung tâm chỉ huy tuyến phòng ngự bị tiêu diệt đã làm cho quân địch như rắn mất đầu, chớp thời cơ Bộ tư lệnh Cánh Đông đã ra lệnh cho các đơn vị nhanh chóng tiến công đánh chiếm sân bay Phượng Hoàng và căn cứ Đăk Tô 2 do Trung đoàn 47 ngụy chốt giữ.

Tuyến phòng ngự Đăk Tô-Tân Cảnh của địch nhanh chóng bị đánh sập hoàn toàn. Bọn địch ở các căn cứ xung quanh như: Ngọc Bờ Biêng, Ngọc Rinh Rua, Tri Lễ, quận lỵ Đăk Tô, Kông Hơ Rinh… bỏ chạy tán loạn. Một vùng đất rộng lớn từ Diên Bình qua Tân Cảnh đến Đăk Tô về Đăk Mót với hàng chục ngàn dân được giải phóng. Nguồn ảnh: TTXVN.

Trận đánh nghi binh mở màn chiến dịch giải phóng Tây Nguyên. Nguồn: QPVN.

Tiến Minh