Quan hệ Mỹ-Nga năm 2025: Sự dịch chuyển chiến lược

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. (Nguồn: THX/TTXVN)

Với những khác biệt lớn về quan điểm và lợi ích, quan hệ Mỹ-Nga vẫn dao động giữa đối thoại và căng thẳng, nhưng việc các kênh ngoại giao được duy trì cho thấy sự lựa chọn chiến lược của cả hai bên để tránh thế đối đầu trong một thế giới nhiều biến động khó lường.

Ngay khi Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào đầu năm 2025, những tín hiệu giảm căng thẳng rõ rệt giữa hai nước lớn là Mỹ và Nga đã xuất hiện. Trước thời điểm nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Trump, người luôn tự hào về mối quan hệ cá nhân tương đối tốt đẹp với Tổng thống Nga Vladimir Putin, đã khẳng định sẽ thúc đẩy các cuộc trao đổi, thảo luận Mỹ-Nga.

Sự điều chỉnh quan hệ này được thể hiện rõ nhất qua cuộc xung đột tại Ukraine. Từ ưu tiên hỗ trợ quân sự cho Kiev, Washington chuyển sang thúc đẩy mạnh mẽ các kênh đối thoại, đàm phán để sớm đạt được một thỏa thuận hòa bình, nhằm khép lại cuộc chiến dai dẳng gần bốn năm qua. Đáng chú ý, cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử Mỹ-Nga tại Alaska vào tháng 8/2025 là một nước cờ quan trọng trên bàn cờ chiến lược của cả hai bên.

Với Mỹ, đây trước hết là cơ hội để điều chỉnh ưu tiên của Xứ Cờ hoa theo hướng sớm chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine nhằm tiết kiệm nguồn lực hỗ trợ Kiev, ưu tiên lợi ích quốc gia. Đây cũng là bước đi giúp nâng cao hình ảnh của ông chủ Nhà Trắng trong nỗ lực giảm căng thẳng tại các điểm nóng xung đột. Còn với Nga, cuộc gặp ở Alaska được kỳ vọng sẽ đặt nền tảng cho một thỏa thuận nghiêng về các điều kiện mà Moskva đưa ra. Cuộc gặp ở Alaska được cho là chứng kiến sự “tan băng” trong mối quan hệ Mỹ-Nga sau nhiều năm quan hệ hai bên chìm trong giá lạnh, với các lệnh trừng phạt lẫn nhau liên tục được đưa ra dưới thời chính quyền tiền nhiệm của ông Trump.

Tuy nhiên, Alaska chỉ là điểm khởi đầu cho một hành trình giảm bớt căng thẳng, tránh thế đối đầu trực diện giữa Mỹ và Nga, chứ không đủ để giúp hai bên hòa giải, giải quyết các bất đồng tích tụ suốt nhiều năm. Nối lại đối thoại không đồng nghĩa với việc hai bên thay đổi lập trường, quan điểm trong những vấn đề mang tính chiến lược.

Gần đây, Mỹ công bố dự thảo Kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm hướng tới kết thúc xung đột ở Ukraine. Tuy vậy, kế hoạch này được cho là bộc lộ rõ các điểm khác biệt căn bản giữa các bên. Trợ lý Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Yuri Ushakov cảnh báo, những điều khoản do châu Âu và Ukraine đề xuất bổ sung vào dự thảo kế hoạch hòa bình do Mỹ đưa ra có thể làm giảm triển vọng đạt được hòa bình tại Ukraine. Trong bối cảnh đó, phía Mỹ khẳng định các biện pháp trừng phạt Nga sẽ tiếp tục được duy trì nếu không có “những thay đổi thực chất trong hành vi của Điện Kremlin”.

Đáng chú ý, tín hiệu “tan băng” giữa Mỹ và Nga đã trở thành một bước ngoặt trong tình hình địa chính trị toàn cầu, ảnh hưởng tới cấu trúc an ninh của châu Âu. Việc Mỹ không ít lần gia tăng sức ép với các đồng minh châu Âu về tăng chi tiêu quốc phòng, cùng yêu cầu châu Âu phải gánh vác phần trách nhiệm lâu dài trong cuộc xung đột tại Ukraine đã phơi bày sự mong manh của mối quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương. Kế hoạch hòa bình mới đây của Mỹ khiến Liên minh châu Âu (EU) lo ngại rằng có thể đẩy Kiev vào thế yếu, trong khi lại tạo lợi thế cho Moskva, điều có thể đe dọa an ninh châu Âu. Trong năm qua, Mỹ từng xúc tiến các động thái ngoại giao riêng với Nga về tình hình Ukraine mà bỏ qua EU. Điều này khiến các nước Lục địa già bất mãn.

Đại sứ quán Nga tại Mỹ cho rằng, cơ hội bình thường hóa quan hệ Nga-Mỹ đã mở ra. Theo giới phân tích, một trong những yếu tố khiến Mỹ và Nga cải thiện quan hệ là lợi ích về kinh tế, trong đó có cơ hội hợp tác khai thác khoáng sản ở Bắc Cực. Điều này cũng phù hợp với chính sách “Nước Mỹ trước tiên” của Xứ Cờ hoa. Về cơ bản, sự chuyển dịch trong quan hệ Nga-Mỹ luôn gắn với những tính toán chiến lược phức tạp, cho thấy lựa chọn của cả hai là tạm thời dùng con đường đối thoại để giữ quan hệ ở dưới ngưỡng đối đầu trực tiếp

MINH HẰNG