Quan hệ thương mại Trung Quốc-ASEAN: Ngọn hải đăng của sự gắn kết giữa bối cảnh thuế quan

Trung Quốc và ASEAN thiết lập quan hệ đối tác đối thoại vào năm 1991. (Nguồn: CFP)

Việc ký kết nâng cấp Khu vực thương mại tự do Trung Quốc-ASEAN (FTA 3.0) thời gian gần đây đã đánh dấu một cột mốc lịch sử trong việc hội nhập kinh tế và hợp tác khu vực châu Á, bất chấp thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thái độ lạc quan đã lan rộng khắp Đông Nam Á khi Trung Quốc và ASEAN củng cố quan hệ đối tác lâu dài trong bối cảnh thương mại toàn cầu thay đổi. Thỏa thuận này được đón nhận rộng rãi, và mang theo nhiều hy vọng cũng như kỳ vọng.

Trung Quốc và ASEAN: Mô hình đối tác khu vực

Có thể thấy, sức mạnh kinh tế khổng lồ của Trung Quốc đã mang lại lợi ích cho ASEAN, và quan hệ với ASEAN đã trở thành một trụ cột trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc trong hơn ba thập kỷ qua.

Kể từ khi thiết lập quan hệ Đối tác đối thoại vào năm 1991, Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN trong 14 năm liên tiếp, trong khi ASEAN đã nổi lên trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc kể từ năm 2020.

Chỉ riêng trong năm 2023, quan hệ thương mại Trung Quốc-ASEAN đã đạt 771 tỷ USD, cho thấy mối quan hệ kinh tế sâu sắc giữa hai bên. Trung Quốc đặc biệt coi trọng ASEAN trong chính sách ngoại giao láng giềng, và những thành quả hợp tác đang được hai bên tận hưởng trên mọi phương diện.

Hiệp định thương mại tự do Trung Quốc-ASEAN (CAFTA) nâng cấp 3.0, được ký vào ngày 28/10/2025, đã đánh dấu một bước nhảy vọt trong quan hệ đối tác này.

Hiệp định này đã hiện đại hóa FTA gốc bằng cách mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mới nổi như kinh tế số, phát triển xanh, thương mại điện tử, khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và tài chính bền vững.

Bước đi này đồng thời hứa hẹn mang lại một môi trường thương mại mở, hiệu quả và toàn diện hơn cho doanh nghiệp trong khu vực, củng cố vị thế của châu Á như một động lực tăng trưởng của thế giới.

Trong đó, Trung Quốc chia sẻ kinh nghiệm phát triển của quốc gia với ASEAN và đầu tư mạnh mẽ vào khu vực này. Đồng thời, ASEAN đang mở rộng cơ hội cho Trung Quốc trên mọi phương diện.

FTA 3.0: Chất xúc tác cho tăng trưởng chung

Trung Quốc đang mở rộng chính sách ngoại giao và đưa ra nhiều sáng kiến lớn với thế giới.

CAFTA 3.0 được nâng cấp không chỉ vượt ra ngoài việc giảm thuế quan, mà còn đặt nền tảng cho một châu Á thông minh hơn, xanh hơn và kết nối hơn.

Việc tập trung vào nền kinh tế số và thương mại bền vững được đánh giá là phù hợp với các xu hướng toàn cầu, đồng thời đáp ứng với tình hình thực tế của khu vực.

Đối với các quốc gia ASEAN, phiên bản nâng cấp này sẽ mang lại lợi ích trên một số khía cạnh gồm:

Về mở rộng thương mại, CAFTA 3.0 sẽ giảm rào cản thương mại và cải thiện tiếp cận thị trường, qua đó thúc đẩy thương mại xuyên biên giới về hàng hóa, dịch vụ và công nghệ.

Về tăng trưởng đầu tư, các chính sách ổn định và có thể dự đoán sẽ thu hút thêm đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các lĩnh vực có nhiều tiềm năng như sản xuất, năng lượng tái tạo và logistics.

Về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, hợp tác trong thương mại số và công nghệ thông minh sẽ nuôi dưỡng các startup và nâng cao khả năng cạnh tranh của khu vực Đông Nam Á trên thị trường toàn cầu.

Về phát triển bền vững, hợp tác về năng lượng xanh, giảm phát thải carbon và bảo vệ môi trường sẽ đảm bảo khả năng chống chịu lâu dài của khu vực.

Một số gợi mở cho Pakistan

Pakistan là một trong những quốc gia quan trọng ở Nam Á và là đối tác thân cận của cả Trung Quốc và ASEAN.

Mô hình hội nhập khu vực, hợp tác kinh tế và xây dựng đồng thuận của ASEAN đã mang lại những bài học quý giá cho các quốc gia như Pakistan, vốn đang tìm kiếm tăng trưởng bền vững thông qua hợp tác khu vực.

Hiện Pakistan đang nỗ lực khôi phục nền kinh tế và thể hiện sẵn sàng hợp tác với ASEAN ở nhiều lĩnh vực, dù là thương mại, kết nối hay hợp tác học thuật.

Bên cạnh đó, sự tham gia của Pakistan trong các khuôn khổ khu vực như Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) và Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) cũng có thể bổ sung cho các mục tiêu kết nối rộng hơn của ASEAN.

Ngoài ra, Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) và Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) cũng đang nổi lên như một nền tảng chung trong tương lai gần.

Trong tương lai, Pakistan có thể khám phá vai trò quan sát viên hoặc đối tác trong các cơ chế do ASEAN dẫn dắt để mở rộng thương mại, đầu tư và trao đổi văn hóa.

Trong một thế giới ngày càng chia rẽ bởi chủ nghĩa bảo hộ và phân cực chính trị, quan hệ đối tác Trung Quốc-ASEAN nổi lên như một ngọn hải đăng của sự gắn kết mang tính xây dựng và lợi ích đôi bên. Hiệp định thương mại tự do nâng cấp FTA 3.0 củng cố niềm tin chung rằng, sự thịnh vượng đạt được tốt nhất thông qua hợp tác, chứ không phải cưỡng ép.

Đối với châu Á và hơn thế, quan hệ đối tác này không chỉ là câu chuyện về thành công kinh tế, mà còn là minh chứng cho sức mạnh bền bỉ của sự đoàn kết, niềm tin và tầm nhìn chung.

(theo Modern Diplomacy)

Quang Anh