Quản lý cơ sở sản xuất công nghiệp trong khu dân cư

Nhà máy điện Cao Ngạn bảo đảm tốt các tiêu chuẩn về môi trường.

Ô nhiễm và nỗ lực kiểm soát

Trên địa bàn nhiều phường, xã của tỉnh, không khó để bắt gặp các cơ sở sản xuất công nghiệp nhỏ lẻ như đúc gang, gia công cơ khí, tái chế phế liệu, xay nghiền vật liệu xây dựng hay chế biến gỗ ngay sát nhà dân. Phần lớn các cơ sở này hình thành từ nhiều năm trước, khi khu dân cư còn thưa thớt, hoặc do người dân tự phát đầu tư sản xuất trên đất ở, đất xen kẽ.

Trong quá trình vận hành, nhiều cơ sở phát sinh tiếng ồn, bụi, khí thải, nước thải, gây ảnh hưởng lớn đến môi trường. Tại phường Gia Sàng, nơi tập trung nhiều cơ sở luyện kim và chế biến kim loại, chất lượng không khí thường xuyên ở mức không tốt. Dù doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống lọc bụi và che chắn nhà xưởng, mật độ sản xuất dày đặc vẫn gây ô nhiễm cục bộ. Nhiều hộ dân phải đóng kín cửa cả ngày, hạn chế phơi quần áo, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt.

Ông Đào Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Công ty CP Hợp kim sắt Gang thép Thái Nguyên, cho biết: Doanh nghiệp luôn tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, song đặc thù sản xuất luyện kim trong không gian chật hẹp là thách thức lớn. Chúng tôi phải tăng cường che chắn, hút bụi và giảm thiểu khí thải để hạn chế tối đa tác động đến xung quanh.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, không ít cơ sở đã chủ động cải thiện điều kiện sản xuất để giảm thiểu phát sinh ô nhiễm. Các doanh nghiệp nhỏ lẻ tiến hành lắp đặt hệ thống thu gom và xử lý bụi, nước thải; đầu tư máy móc, công nghệ mới để giảm tiếng ồn và khí thải; che chắn, lợp mái khu tái chế phế liệu, lắp quạt hút mùi; chuyển dần sang sử dụng năng lượng sạch theo lộ trình.

Các cơ quan chức năng cũng tăng cường kiểm tra, giám sát. Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với địa phương tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất, tập trung lấy mẫu khí thải, nước thải; đo tiếng ồn và bụi trong không khí; quan trắc môi trường; xử lý nghiêm các vi phạm.

Cùng với đó, các địa phương chủ động vận động các hộ sản xuất ký cam kết không gây ô nhiễm, áp dụng biện pháp giảm tiếng ồn, thu gom chất thải, che chắn đường vận chuyển nguyên liệu. Một số xã, phường hỗ trợ về thủ tục khi doanh nghiệp chuyển vào cụm công nghiệp (CCN).

Những nỗ lực này phần nào giảm thiểu tác động tiêu cực. Tuy nhiên, các chuyên gia môi trường cho rằng việc cơ sở sản xuất nằm sát khu dân cư khiến nguy cơ ô nhiễm vẫn hiện hữu, “giảm được phần nào” nhưng khó xử lý triệt để nếu không thay đổi không gian sản xuất.

Giải pháp căn cơ là dời vào cụm công nghiệp

Chủ trương dừng hoạt động và di chuyển các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư là hoàn toàn đúng đắn, để góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Để xử lý triệt để ô nhiễm, chủ trương quan trọng của Chính phủ và UBND tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2025-2030 là di dời các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ vào CCN tập trung. Hiện, tỉnh đã quy hoạch và mở rộng nhiều CCN với hạ tầng đồng bộ, gồm hệ thống xử lý nước thải tập trung, phòng cháy chữa cháy đạt chuẩn, đường giao thông thuận tiện và mặt bằng rộng phù hợp đầu tư mở rộng sản xuất.

Theo ông Vũ Văn Chinh, Tổng Giám đốc Công ty CP Osen Fuji Bắc Kạn, khi doanh nghiệp chuyển vào CCN, họ được hưởng môi trường sản xuất ổn định hơn, có hệ thống xử lý chất thải chung, giảm đáng kể nguy cơ ô nhiễm.

Còn ông Nguyễn Tiến Cương, Phó Giám đốc Sở Công Thương Thái Nguyên, nhấn mạnh: Mục tiêu của tỉnh là phát triển công nghiệp bền vững. Việc di dời cơ sở sản xuất vào CCN không chỉ giảm ô nhiễm mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng sản xuất, tiếp cận công nghệ mới, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Nhiều doanh nghiệp cũng mong sớm được bố trí mặt bằng tại CCN để mở rộng, thay vì tiếp tục sản xuất trong không gian chật hẹp, tiềm ẩn rủi ro về môi trường và an toàn lao động.

Thực tế cho thấy việc các cơ sở công nghiệp hoạt động lâu năm trong khu dân cư là tồn tại lịch sử, khó giải quyết trong một sớm một chiều. Để xử lý dứt điểm, cần sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt của chính quyền các cấp, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Ngọc Quang