Quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu hay dùng số định danh cá nhân?

Trong dự thảo, Bộ Công an đưa ra 2 phương án: giữ nguyên hình thức quản lý hộ khẩu như hiện nay hay bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy mà thay thế bằng hình thức quản lý theo số định danh cá nhân cập nhật từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Bộ Công an cho rằng, với việc quản lý bằng hình thức sổ hộ khẩu thì không cần sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành quy định về thủ tục hành chính có liên quan tới giấy tờ công dân. Nhà nước không phải bảo đảm kinh phí để sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, người dân phải mất thời gian, công sức, chi phí liên quan tới sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi tham gia các giao dịch hoặc thực hiện các thủ tục hành chính có yêu cầu phải xuất trình. Nhà nước vẫn phải duy trì các bộ phận quản lý chuyên trách ở nhiều cấp để thực hiện các công đoạn quản lý sổ hộ khẩu, sổ tạm trú như lập tờ khai, thống kê, lập biểu mẫu...

Bộ Công an đang xin ý kiến về việc bỏ sổ hộ khẩu để áp dụng quản lý dân cư bằng số định danh cá nhân.

Trong Dự thảo, Bộ Công an cho biết việc triển khai dự án Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã đạt được một số kết quả bước đầu như: hoàn thiện khung pháp lý cho việc triển khai dự án; đã xây dựng hạ tầng Trung tâm dữ liệu quốc gia về dân cư tại Hà Nội và TPHCM; tổ chức cấp hơn 8 triệu số định danh cá nhân tại 16 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thông qua công tác cấp căn cước công dân và phối hợp với Bộ Tư pháp cấp hơn 900.000 số định danh cá nhân cho trẻ em mới sinh tại 18 địa phương. Bên cạnh đó, ngành công an đang lưu trữ, khai thác, sử dụng có hiệu quả hệ thống kho chứng minh nhân dân với hơn 60 triệu người và hệ thống tàng thư hộ khẩu với hơn 80 triệu nhân khẩu.

Trong khi đó, với ưu điểm ở cách quản lý dân cư thông qua số định danh cá nhân cập nhật từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Bộ Công an cho rằng đây là giải pháp đáp ứng xu thế ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của cơ quan nhà nước, hướng tới Chính phủ điện tử. Việc này góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư, giảm chi phí khi thực hiện thủ tục đăng ký cư trú. Khi Cơ sở dữ liệu quốc gia về cư dân được hoàn thành, công dân không cần mang theo các loại giấy tờ, không phải công chứng, chứng thực các loại giấy tờ mà chỉ mang theo thẻ căn cước công dân hoặc cung cấp mã số định danh cá nhân cho cơ quan chức năng.

Cũng theo Bộ Công an, khi ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết thủ tục hành chính sẽ giúp giảm chi phí ước tính khoảng 1.600 tỷ đồng mỗi năm từ việc công dân không phải khai nhiều lần các thông tin cơ bản của mình; không phải thực hiện việc sao, chụp hoặc thực hiện thủ tục hành chính chứng thực bản sao từ bản chính giấy tờ công dân như trước đây. Do vậy, việc triển khai đồng bộ xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư trên toàn quốc theo lộ trình đến năm 2020 là khả thi. Dự thảo cũng cho biết, dử dụng số định danh cá nhân vào quản lý dân cư sẽ là nền tảng để phát triển và sử dụng thẻ công dân điện tử (hoặc phương tiện điện tử), mở rộng các ứng dụng để tích hợp thông tin của nhiều ngành trên một thẻ (hoặc phương tiện điện tử). Cũng dựa trên số định danh cá nhân, bảo hiểm xã hội lấy số định danh làm căn cứ để cấp. Theo tính toán, nếu quy định 10.000 đồng/tờ khai nhập dữ liệu bảo hiểm/người thì cứ 30 triệu người áp dụng số định danh sẽ tiêu tốn tới 300 tỷ đồng, điều này gây lãng phí lớn.

“Việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là dự án quy mô lớn, tính chất phức tạp, phạm vi triển khai rộng khắp từ trung ương tới tận xã, phường, thị trấn với vốn đầu tư tới trên 3.367 tỷ đồng trong khi điều kiện ngân sách nhà nước còn nhiều hạn chế, khó khăn...” Bộ Công an xác định đây là công việc lớn, đòi hỏi có lộ trình.

ĐỖ TRUNG