Quản lý xe ô tô nhập khẩu dưới dạng biếu, tặng: Đề xuất bãi bỏ thẩm quyền cấp giấy phép nhập khẩu

Xe biếu, tặng chỉ chiếm 0,85%

Trước đây, qua công tác quản lý, theo dõi xe ô tô nhập khẩu không nhằm mục đích thương mại, Tổng cục Hải quan đã phát hiện các hiện tượng gian lận, lợi dụng chính sách để nhập khẩu xe dưới dạng tài sản di chuyển của Việt kiều hồi hương, xe tạm nhập khẩu của đối tượng được hưởng quyền ưu đãi miễn trừ, xe nhập khẩu dưới dạng quà biếu tặng.

Với thực trạng đó, Tổng cục Hải quan đã điều tra, xử lý một số vụ việc hoặc chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi trốn thuế, gian lận, đồng thời báo cáo Bộ Tài chính để kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các chính sách quản lý, đảm bảo công tác quản lý, tránh việc lợi dụng. Một trong số đó là Thông tư 143/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định xe nhập khẩu dưới dạng quà biếu, tặng.

Có thể nói, từ năm 2015 đến nay, Thông tư 143 chính là cơ sở pháp lý rõ ràng, góp phần đảm bảo công tác quản lý, hạn chế việc nhập khẩu tràn lan thông qua giới hạn định lượng nhập khẩu, không ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu của các doanh nghiệp ô tô trong nước, đồng thời tạo thuận lợi cho các đối tượng thực thi.

Nguồn: Tổng Cục Hải quan Đồ họa: Hồng Vân

Thực tế, qua thống kê của Tổng cục Hải quan, từ năm 2016 đến 22/5/2022, có tổng cộng 468.162 xe ô tô 9 chỗ ngồi trở xuống được nhập khẩu vào Việt Nam. Trong số đó chỉ có 3.979 xe nhập khẩu theo hình thức quà biếu, tặng, tương đương 0,85% tổng số xe. Đặc biệt, lượng xe nhập khẩu theo hình thức quà biếu, tặng có chiều hướng giảm dần qua các năm, từ 1.064 xe năm 2016 chỉ còn 795 xe vào năm 2021 và 5 tháng qua, mới nhập có 166 xe.

Nghi vấn về gian lận, thất thoát vẫn được dư luận đặt ra khi số xe nhập khẩu theo hình thức này phần lớn là xe hạng sang, giá trị lớn. Song, nếu “soi” kỹ vào quy định pháp luật thì việc gian lận trong quá trình cấp phép và làm thủ tục hải quan với những xe này gần như bất khả thi.

Trao đổi về vấn đề này, ông Âu Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan cho hay, xét về mặt quản lý, hiện nay xe ô tô nhập khẩu dưới dạng quà biếu, tặng vẫn phải đảm bảo các điều kiện về chất lượng theo quy định của Bộ Giao thông vận tải trước khi thông quan. Về chính sách thuế, theo quy định, người nhập khẩu phải nộp đủ các loại thuế như xe nhập khẩu, không được miễn trừ bất kỳ loại thuế nào, gồm thuế nhập khẩu, giá trị gia tăng, tiêu thụ đặc biệt. Số thuế này phải nộp trước khi thông quan. Ngoài ra, người nhập khẩu còn phải nộp thêm thuế thu nhập bất thường với cơ quan thuế nội địa.

Bình quân số tiền thuế thu được từ việc nhập xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi không nhằm mục đích thương mại hàng năm là hơn 1.000 tỷ đồng. Riêng năm 2021 số thu đạt trên 4.000 tỷ đồng và 5 tháng đầu năm 2022 là 1.222 tỷ đồng.

Rà soát, điều chỉnh chính sách để quản lý chặt chẽ hơn

Thực tế, cũng không chờ tới khi báo chí phản ánh, Tổng cục Hải quan luôn chủ động có những giải pháp quản lý chặt chẽ.

Theo ông Âu Anh Tuấn, trong quá trình làm thủ tục, hồ sơ cấp phép không đầy đủ, chi tiết theo quy định thì cơ quan hải quan từ chối cấp giấy phép nhập khẩu. Rà soát hồ sơ tại khâu cấp giấy phép nhập khẩu, phải có chứng từ chứng minh mối quan hệ (quan hệ xuất nhập khẩu thì phải có tờ khai, chứng từ thanh toán tiền hàng, quan hệ tư vấn, hỗ trợ thì phải có hợp đồng, email trao đổi trước đó...), trường hợp nghi ngờ về mối quan hệ giữa bên cho và bên tặng thì hải quan nơi làm thủ tục sẽ báo cáo Tổng cục Hải quan để xác minh thông tin.

Không phát hiện hành vi gian lận, trốn thuế nhập khẩu xe biếu tặng

Mới đây, Tổng cục Hải quan đã có đoàn thanh tra, kiểm tra 4 cục hải quan có lượng ô tô được cấp phép nhập khẩu theo diện quà biếu, quà tặng lớn thời gian qua. Kết quả thanh tra, kiểm tra ban đầu cũng đã phát hiện một số dấu hiệu như báo chí phản ánh. Cơ quan hải quan sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý nghiêm nếu phát hiện sai phạm. “Chúng tôi không phát hiện hành vi gian lận trốn thuế trong các trường hợp này”, ông Âu Anh Tuấn khẳng định.

Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan cũng luôn bám sát, yêu cầu chi cục hải quan cửa khẩu (nơi làm thủ tục hải quan) tăng cường công tác quản lý trị giá hải quan đối với xe ô tô nhập khẩu. Đặc biệt, thường xuyên rà soát tất cả các tờ khai nhập khẩu xe không nhằm mục đích thương mại trong 2 năm gần nhất để xác định lại trị giá.

Hiện tại Bộ Tài chính đã họp với các cơ quan để đánh giá, đề xuất biện pháp xử lý đối với xe theo diện quà biếu, quà tặng, trong đó có việc khẩn trương rà soát khung khổ pháp luật và tổng kết, đánh giá kết quả triển khai thực hiện Thông tư 143/2015/TT-BTC để kịp thời đề xuất biện pháp cụ thể, hợp lý, khả thi, phù hợp với quy định của pháp luật để quản lý đối với xe ô tô nhập khẩu, tạm nhập khẩu không nhằm mục đích thương mại.

Ngoài ra, phía Tổng cục Hải quan đang đề xuất sửa Thông tư 143 của Bộ Tài chính theo hướng cơ quan hải quan sẽ không cấp phép nhập khẩu xe theo diện quà biếu, quà tặng nữa.

Hồng Vân