Quản rừng bằng ảnh viễn thám

Cách đây 5 năm, phần mềm FRMS (giám sát bằng hình ảnh viễn thám) với 2 chức năng chính là cập nhật diễn biến rừng và cảnh báo cháy rừng thông qua hình ảnh vệ tinh được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trang bị cho tỉnh Quảng Bình, đặt tại Phòng Quản lý, bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên - Chi cục Kiểm lâm tỉnh này, để sử dụng cho nhiệm vụ chính là phục vụ công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Giảm sức người, tăng sức phòng vệ

Sau nhiều năm quản lý, nghiên cứu đưa vào sử dụng thử, đến cuối năm 2022, FRMS đã được nâng cấp phiên bản và thực hiện quá trình chuẩn hóa, đồng bộ dữ liệu. FRMS có nhiều ứng dụng nhỏ được tích hợp với các chức năng như thống kê diện tích rừng bị phá, rừng trồng mới, rừng nghèo…; đặc biệt là "soi" những vụ việc liên quan đến rừng thông qua dữ liệu bằng hình ảnh vệ tinh.

Ông Trương Nam Công, cán bộ Phòng Quản lý, bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên - Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình, cho biết trước đây khi chưa có FRMS, việc kiểm tra hiện trạng, diễn biến rừng cũng như nắm thông tin về các vụ việc phá rừng, cháy rừng gặp rất nhiều khó khăn, vất vả; đôi lúc chưa đạt hiệu quả như mong đợi.

Khi đó, hằng ngày, các trạm kiểm lâm đều chia từng tổ rồi khăn gói vào rừng sâu để tuần tra, kiểm soát thực địa những cánh rừng được giao quản lý, bảo vệ. Địa hình rừng núi tương đối phức tạp khi phải liên tục băng núi, vượt suối nên rất gian nan, gặp vô số hiểm nguy.

FRMS đã giảm công sức tuần tra, kiểm soát rừng cho cán bộ kiểm lâm tuyến cơ sở

Nhiều cánh rừng diện tích rộng lớn, trong khi lực lượng kiểm lâm, bảo vệ rừng rất mỏng. Có trạm kiểm lâm chỉ chừng 5-8 người nhưng phải kiểm soát hàng chục hecta rừng. Đây là nhiệm vụ rất khó khăn, gian khổ vì có những lúc rừng "nóng" lên bởi tình trạng phá rừng hàng loạt, khó kiểm soát và xử lý.

"Khi FRMS được đưa vào sử dụng, phần mềm này đã giảm công sức và thời gian cho lực lượng kiểm lâm tuyến địa bàn khi phải tuần tra hàng chục hecta rừng rất gian khổ. Qua hình ảnh vệ tinh viễn thám, nếu thấy điểm rừng nào bất thường, nghi ngờ bị "lâm tặc" xâm hại hoặc cháy rừng thì FRMS chỉ điểm tọa độ chính xác, chúng tôi sẽ thông báo kiểm lâm tuyến dưới theo vị trí chỉ dẫn đến hiện trường kiểm tra hiện trạng và ngăn chặn, xử lý…" - ông Công nói.

Trên cơ sở các số liệu về hiện trạng rừng, FRMS sẽ liên tục cập nhật thay đổi, hỗ trợ hình ảnh, thông tin cụ thể về cánh rừng mà ứng dụng theo dõi, giám sát qua hình ảnh viễn thám. Những cánh rừng tự nhiên nào "có bệnh", diện tích rừng trồng bị nghèo…, tùy theo tính chất, quy mô và tầm quan trọng của sự thay đổi, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình sẽ có các giải pháp phù hợp.

Hiệu quả tức thì

Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình đã vận hành FRMS một cách thuận lợi với những đặc tính ưu việt. Điều đặc biệt mà FRMS mang lại chính là sự chủ động, minh bạch, kịp thời về các vụ việc của từng địa phương, góp phần giúp cơ quan quản lý "bắt bệnh" chính xác cho rừng, nâng cao hiệu quả và tính chủ động trong việc xây dựng các phương án quản lý, bảo vệ rừng.

Gần đây nhất, ngày 15-2, qua theo dõi hình ảnh viễn thám từ FRMS, cán bộ Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình phát hiện nhóm "lâm tặc" đột nhập cánh rừng thuộc các xã Lê Hóa, Kim Hóa (huyện Tuyên Hóa) và xã Hồng Hóa (huyện Minh Hóa) để khai thác gỗ trái phép. Ngay lập tức, chi cục đã chỉ đạo khẩn Hạt Kiểm lâm 2 huyện này nhanh chóng phối hợp lập đoàn kiểm tra, xác minh tình trạng phá rừng. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện "lâm tặc" đã chặt phá, đốn ngã nhiều cây rừng tại các tiểu khu 56C, 56B, 57 và có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Năm 2022, toàn tỉnh Quảng Bình chỉ xảy ra một vụ cháy thực bì, không ảnh hưởng đến diện tích rừng. FRMS có công rất lớn trong cảnh báo cháy rừng, giúp cơ quan chức năng trong việc nắm bắt, kiểm soát thông tin về cháy rừng.

Ông Lê Trung Hiền - Trưởng Phòng Quản lý, bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên - cho biết khi ghi nhận những yếu tố bất thường, FRMS sẽ phân tích, đánh giá và gửi thông tin cảnh báo với các thông số chính xác, đầy đủ cho các cơ quan chức năng, giúp lực lượng chức năng kịp thời triển khai kiểm tra thực địa và xử lý hiệu quả.

Theo ông Hiền, quá trình sử dụng FRMS, đơn vị phải luôn bảo đảm quân số trực 24/7. Với sự hiện đại, tiện dụng của các phần mềm, việc trực theo dõi có thể được thực hiện mọi lúc, mọi nơi qua máy tính hoặc điện thoại thông minh. Đây chính là một trong những tiện ích rất quan trọng của chuyển đổi số nói chung, ứng dụng các phần mềm quản lý, bảo vệ rừng nói riêng.

Bài và ảnh: Hoàng Phúc