Quản trị AI trong ASEAN: Hướng tới an ninh toàn diện và phát triển bền vững

Quang cảnh Phiên toàn thể thứ 4 trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 với chủ đề “AI, quản trị các công nghệ mới nổi nhằm bảo đảm an ninh toàn diện”. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Cân bằng giữa đổi mới và quản trị có trách nhiệm

Chiều 26/2, trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 tại Hà Nội đã diễn ra Phiên toàn thể thứ 4 với chủ đề “AI, quản trị các công nghệ mới nổi nhằm bảo đảm an ninh toàn diện”.

Phiên họp đi sâu tìm hiểu mối tương tác đa chiều giữa công nghệ tiên tiến và an ninh khu vực tại ASEAN và trên thế giới. Các chuyên gia thảo luận về cơ hội và thách thức của trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán lượng tử, sinh học tổng hợp và các công nghệ mới nổi khác trong cả lĩnh vực quân sự lẫn dân sự.

Trong đó, trọng tâm là tìm điểm cân bằng giữa đổi mới công nghệ và quản trị có trách nhiệm, xử lý các rủi ro tiềm ẩn và xây dựng khuôn khổ đạo đức.

Thảo luận tập trung vào việc xây dựng các chuẩn mực quốc tế, hoàn thiện khung khổ pháp lý, thúc đẩy hành vi có trách nhiệm của các quốc gia và thiết lập cơ chế giám sát hiệu quả, từ đó tạo điều kiện để các công nghệ quan trọng có thể đóng góp tích cực vào việc củng cố an ninh toàn diện của ASEAN.

Thông điệp từ Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan phát tại diễn đàn. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Trong thông điệp gửi tới diễn đàn, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan cho biết, trong một thế giới ngày càng phức tạp và khó đoán định hơn, các quốc gia thành viên ASEAN cần tăng cường khả năng, định hướng và duy trì cam kết mạnh mẽ đối với một trật tự theo luật lệ nhằm thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh và tăng cường tăng trưởng bao trùm.

Theo đó, ASEAN đang nỗ lực để làm sâu sắc hơn hội nhập kinh tế khu vực và tạo ra nhiều cơ hội hơn cho doanh nghiệp cũng như người dân, trong đó có việc nâng cấp Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN cũng như Hiệp định khung kinh tế số ASEAN, đồng thời đẩy nhanh hợp tác trong lĩnh vực kinh tế số và kinh tế xanh để thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai.

Theo ông Vivian Balakrishnan, với việc hoàn tất Hiệp định khung kinh tế số ASEAN trong năm nay, ASEAN có thể tận dụng nền kinh tế số đang phát triển nhanh chóng, dự kiến đạt giá trị khoảng 2.000 tỷ USD vào năm 2030. Lưới điện ASEAN sẽ giúp khai thác thế mạnh của nhau nhằm nâng cao an ninh năng lượng cũng như thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới.

Thông điệp ghi hình của Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Cho Tae Yul tại diễn đàn. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Thông điệp ghi hình của Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Cho Tae Yul gửi tới diễn đàn cho biết, thế giới đang chứng kiến những biến động chưa từng có, bao gồm sự gián đoạn chuỗi cung ứng và sự phát triển của các công nghệ mang tính đột phá đang làm gia tăng thêm những bất định khiến các chính phủ, doanh nghiệp, các cá nhân phải nỗ lực thích ứng.

“Trong bối cảnh đó, chúng ta càng cần sự hợp tác, trí tuệ tập thể và tinh thần đoàn kết. Diễn đàn Tương lai ASEAN đóng một vai trò quan trọng, là nền tảng để cùng nhau giải quyết những thách thức chung, nắm bắt những cơ hội mới, hướng đến hòa bình, thịnh vượng”, Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc cho biết.

Đánh giá ASEAN là một trong những nền kinh tế lớn nhất và có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới, đồng thời là trung tâm của chuỗi cung ứng toàn cầu, Bộ trưởng Cho Tae Yul khẳng định mong muốn và cam kết của Hàn Quốc trong việc thúc đẩy hợp tác chặt chẽ với ASEAN với tư cách là đối tác chiến lược toàn diện.

Ngoài ra, ông Cho Tae Yul cũng cho biết, Hàn Quốc nhận thấy tiềm năng to lớn trong việc mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực như tăng cường khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng trí tuệ nhân tạo và các công nghệ mới khác với ASEAN.

Thông qua quá trình nâng cấp Hiệp định thương mại tự do ASEAN-Hàn Quốc cũng như qua diễn đàn trọng điểm về đổi mới kỹ thuật số ASEAN-Hàn Quốc, phía Hàn Quốc đang tích cực nỗ lực đóng góp vào quá trình chuyển đổi số của ASEAN, góp phần thu hẹp khoảng cách số và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực.

ASEAN trước cơ hội dẫn đầu trong quản trị AI

Thứ trưởng Ngoại giao, Trưởng SOM ASEAN Trung Quốc Tôn Vệ Đông phát biểu. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Về phần mình, Thứ trưởng Ngoại giao, Trưởng SOM ASEAN Trung Quốc Tôn Vệ Đông cho biết, hiện nay, các công nghệ tiên tiến như AI, hay điện toán lượng tử sẽ góp phần định hình tương lai của thế giới theo những phong cách chưa từng có. Do vậy, việc sử dụng hiệu quả các công nghệ mới nổi này sẽ đóng vai trò quan trọng cho tương lai chung của nhân loại, trong đó bao gồm cả ASEAN và Trung Quốc.

Theo ông Tôn Vệ Đông, sự xuất hiện của AI và các công nghệ mới đem lại cả thách thức và cơ hội đối với toàn thế giới. Để thúc đẩy quản trị AI hiệu quả, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc cho rằng, cần phải đề cao việc sử dụng AI vì lợi ích chung của cộng đồng.

Theo đó, cần tận dụng cơ hội để giúp cho AI trở nên dễ đoán định hơn và ngăn ngừa việc lạm dụng công nghệ liên quan với mục đích xấu. Đồng thời, phải bảo đảm rằng việc phát triển AI phải an toàn, tin cậy và có thể kiểm soát được và phải luôn tuân thủ các lợi ích căn bản.

Thêm vào đó, cần thúc đẩy sự tham gia của tất cả các bên liên quan để có thể quản trị AI hiệu quả, mở rộng hơn nữa những cơ chế trao đổi, hợp tác về AI và các dạng công nghệ tân tiến khác, qua đó giải phóng tiềm năng đổi mới sáng tạo toàn cầu, vì lợi ích chung của mọi quốc gia.

Các đại biểu tham dự Phiên toàn thể thứ 4 trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Để tăng cường hợp tác ASEAN và Trung Quốc về lĩnh vực này trong tương lai, hai bên đã xây dựng chương trình thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thông qua từng nội chung về thúc đẩy xây dựng hệ sinh thái số bao trùm bền vững và xây dựng các chương trình nâng cao kỹ năng về khoa học công nghệ AI để tạo điều kiện cho thuận lợi cho phát triển trong ASEAN.

Trung Quốc cam kết tiếp tục thúc đẩy công nghệ mã nguồn mở, tập trung nhiều hơn vào các chương trình đào tạo và trao đổi để nâng cao kỹ năng cho các quốc gia thành viên ASEAN về AI để nắm bắt được xu thế số hóa, xanh hóa ở tốc độ nhanh chóng hơn.

Ngoài ra, phía Trung Quốc cũng sẵn sàng chia sẻ các thực tiễn hiệu quả của mình về các rủi ro liên quan đến AI và khía cạnh an ninh đạo đức về AI, thúc đẩy hợp tác với các lực lượng chấp pháp và an ninh của ASEAN để ứng phó với các thách thức như dòng lưu chuyển dữ liệu xuyên biên giới, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin trên môi trường điện tử và bảo đảm một môi trường xã hội lành mạnh và bình yên.

GS Matthias C. Kettemann, Đại học Innsbruck (Áo) phát biểu. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Theo GS Matthias C. Kettemann, Đại học Innsbruck (Áo), ASEAN đang đứng trước một cơ hội rất lớn để đi đầu trong lĩnh vực AI cũng như quản trị AI và xây dựng một khung pháp lý về quản trị AI toàn cầu, qua đó bảo đảm rằng việc sử dụng AI sẽ phải tuân thủ các nguyên tắc đạo đức khi theo đuổi những sáng kiến số toàn cầu.

Những yêu cầu đó cũng đòi hỏi phải tăng cường đào tạo về AI để thực hiện được một số nhiệm vụ cụ thể, đi kèm với sự thống nhất về những cam kết và chính sách của khu vực liên quan quản trị AI.

Theo GS Kettemann, nếu ASEAN muốn hài hòa những lợi ích về AI và bảo đảm hội nhập thông suốt về AI, thì việc củng cố AI một cách minh bạch mà không làm tổn hại đến đổi mới sáng tạo là rất cần thiết.

Theo đó, các nhà hoạch định chính sách ASEAN cần đưa ra những công cụ pháp lý rõ ràng để định nghĩa rõ những trách nhiệm khi ứng dụng AI.

Thêm vào đó, cần phải cân bằng giữa phát triển AI với bảo vệ dữ liệu cũng như an toàn dữ liệu cá nhân.

Cuối cùng, GS Kettemann kiến nghị cần phải tận dụng AI để hướng đến phục vụ nhu cầu của người dân và tối đa hóa lợi ích đem lại trong các lĩnh vực như y tế, giáo dục, quản trị, bảo đảm rằng mọi người dân đều có quyền tiếp cận với AI.

“Ảnh hưởng của AI chắc chắn là sẽ ảnh hưởng đến tương lai của ASEAN. Chúng ta không nên từ bỏ AI mà nên đón nhận nó. ASEAN nên là tương lai của mạng internet và chúng ta cần phải bảo đảm rằng AI phục vụ lợi ích của người dân, phục vụ phát triển kinh tế, an ninh và thúc đẩy hội nhập toàn diện, cũng như giúp các nước ASEAN trong quá trình hoạch định chính sách và dự báo”, GS Kettemann chia sẻ.

TRUNG HƯNG