Quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh thời đại mới

Các nhà khoa học trong phiên thảo luận tại Diễn đàn quốc tế về chủ nghĩa xã hội lần thứ XII.

Phát biểu đề dẫn diễn đàn, Tiến sĩ Vũ Thị Kiều Phương, Phó Viện trưởng Viện Triết học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) nhấn mạnh: Quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh mới đã và đang trở thành một chủ đề nghiên cứu có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc; đồng thời là vấn đề trung tâm, cốt lõi trong tiến trình xây dựng và phát triển đất nước ở các quốc gia xã hội chủ nghĩa.

Quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa không chỉ bao hàm chức năng tổ chức và điều hành bộ máy Nhà nước, mà còn phản ánh năng lực của Đảng cầm quyền trong việc định hướng phát triển, huy động và phân bổ các nguồn lực xã hội nhằm phục vụ con người và thúc đẩy tiến bộ xã hội. Trong các quốc gia xã hội chủ nghĩa như: Việt Nam, Trung Quốc và Lào, quản trị Nhà nước gắn liền với mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc thù của mỗi nước.

Tiến sĩ Vũ Thị Kiều Phương, Phó Viện trưởng Viện Triết học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) phát biểu đề dẫn tại diễn đàn.

Các phiên thảo luận tại diễn đàn trong ngày 17/11 diễn ra theo 3 hướng chính.

Một là, cơ sở lý luận của quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa, những nội dung chính của quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa từ thực tiễn của mỗi nước.

Hai là, đánh giá những thuận lợi và khó khăn, thời cơ và thách thức trong thực thi quản trị Nhà nước ở từng quốc gia; làm rõ nội dung quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.

Ba là, nhận diện tác động của bối cảnh mới đến quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa; chia sẻ bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh mới.

Trong phiên 1, các nhà khoa học 3 nước đã tập trung thảo luận về những vấn đề chung trong quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa như: Công nghệ kỹ thuật số tăng cường khả năng quản trị cho Đảng Cộng sản Trung Quốc; mô hình tổ chức bộ máy quản trị Nhà nước hiệu quả tại Lào: Kinh nghiệm và bài học; kiểm soát quyền lực trong quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam; công nghệ trí tuệ số và việc thay đổi phương thức sản xuất văn hóa tinh thần; bài học về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương tại Lào.

Các nhà khoa học quốc tế tại diễn đàn.

Tại phiên 2, các chuyên gia chia sẻ thông tin, kết quả nghiên cứu về chủ đề "Quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa hiện đại và hiệu quả trong bối cảnh mới của thời đại ngày nay". Những bài học từ các quốc gia anh em có thể giúp ích trong việc học hỏi, áp dụng phù hợp thực tiễn của mỗi nước.

Phát biểu tại diễn đàn, Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh: Trong quá trình cải cách mở cửa hơn 45 năm ở Trung Quốc, công cuộc đổi mới gần 40 năm qua ở Việt Nam và Lào, mỗi nước đã phát triển lý luận về Nhà nước: Từ Nhà nước chuyên chính thời kỳ cách mạng giành chính quyền đến Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Những nỗ lực đó đã góp phần đem lại thành công to lớn trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, bối cảnh mới đặt ra những yêu cầu mới về tổ chức quyền lực Nhà nước thống nhất; đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền, gắn với thiết lập cơ chế giám sát và kiểm soát quyền lực chặt chẽ; vừa mở rộng dân chủ, nâng cao trách nhiệm giải trình, vừa tăng cường pháp chế và kỷ cương xã hội.

Quản trị nhà nước có thể được coi là một phương thức hiệu quả nhằm đáp ứng những đòi hỏi mới, cao hơn về vai trò của Nhà nước đối với quá trình phát triển ngày càng xã hội hóa; trong đó, Nhà nước không chỉ phải thực hiện tốt các chức năng quản lý “truyền thống”, mà còn phải thực hiện chức năng kiến tạo phát triển.

Giáo sư, Tiến sĩ Luo Wendong, Bí thư Đảng ủy, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chủ nghĩa Mác, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc phát biểu khai mạc diễn đàn.

Thạc sĩ Saysongkham Manodham, Phó Chủ tịch Viện Khoa học Kinh tế và Xã hội quốc gia Lào chia sẻ kinh nghiệm và khó khăn trong tổ chức bộ máy chính quyền địa phương tại Lào thời gian qua thành công về nhiều mặt như: Bộ máy tổ chức của Đảng và Chính phủ được kiện toàn gọn, hoạt động linh hoạt, chất lượng và hiệu quả hơn; số cán bộ-công chức ngày một ít so số công dân và kho tiền lương của cán bộ-công chức ngày ít đi so quy mô kinh tế và nguồn thu ngân sách Nhà nước, giảm gánh nặng của người dân; kỹ thuật và công nghệ số được sử dụng ngày càng nhiều, đã góp phần cho quản lý Nhà nước và xã hội nhanh chóng và minh bạch hơn; vai trò của chính quyền địa phương và sự tham gia của dân trong quản lý Nhà nước và xã hội được cải thiện tốt hơn.

Tuy nhiên, Lào cũng gặp nhiều khó khăn và thách thức về các vấn đề như: Phân cấp quản lý giữa Trung ương và địa phương và giữa các ngành chưa rõ ràng, còn phức tạp và chồng chéo; tăng cường giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng và kiến thức, năng lực của cán bộ-công chức cho kịp thời với sự thay đổi của tình hình thế giới; phát huy quyền làm chủ và có sự tham gia của người dân trong quản lý Nhà nước và xã hội; giải quyết hiện tượng tiêu cực, tham nhũng và bệnh quan liêu trong đội ngũ đảng viên và cán bộ-công chức.

Về việc quản trị Nhà nước xã hội chủ nghĩa hiện đại và hiệu quả tại Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa, cạnh tranh địa chính trị và chuyển đổi số-xanh đang diễn ra mạnh mẽ, Tiến sĩ Phạm Thị Thúy Nga, Viện Nhà nước và Pháp luật (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) nhấn mạnh: Đây là một quá trình cải cách liên tục, kết hợp giữa đổi mới tư duy, hoàn thiện thể chế và nâng cao năng lực thực thi. Mô hình quản trị mới của Nhà nước Việt Nam bảo đảm hài hòa giữa pháp quyền, công bằng xã hội và sự tham gia của người dân. Việt Nam đang từng bước hình thành một cấu trúc quản trị đặc thù có tính kiến tạo, minh bạch, thích ứng, đặt nhân dân làm trung tâm và vận hành trên nền tảng pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Trong bối cảnh mới, yêu cầu hiện đại hóa quản trị đòi hỏi Việt Nam vận dụng mạnh mẽ logic thể chế đi trước thiết kế quy tắc vận hành, chuẩn hóa trách nhiệm giải trình và xây dựng các chuẩn mực quản trị; quản trị dẫn dắt hoạch định tầm nhìn, điều phối liên ngành, ra quyết định dựa trên bằng chứng và tổ chức thực thi hiệu quả; công nghệ hỗ trợ giúp nâng cao hiệu suất, minh bạch hóa và giảm rủi ro; con người quyết định bởi chất lượng đội ngũ công vụ, tư duy chính sách, kỹ năng dữ liệu và đạo đức công vụ.

Thạc sĩ Saysongkham Manodham, Phó Chủ tịch Viện Khoa học Kinh tế và Xã hội quốc gia Lào phát biểu khai mạc diễn đàn.

Tham luận tại hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ Pan Jin’e, Viện nghiên cứu Chủ nghĩa Mác (Viện Khoa học xã hội Trung Quốc) chỉ ra 5 điểm chung trong công cuộc hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, Trung Quốc và Lào bao gồm: Một là, tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và sự hướng dẫn của Chủ nghĩa Mác dân tộc hóa và thời đại hóa, xây dựng nền tảng chính trị vững chắc cho quá trình hiện đại hóa. Hai là, định hướng giá trị lấy con người làm trung tâm đã thể hiện lập trường cơ bản của hiện đại hóa. Ba là, cải cách (đổi mới) được phối hợp đồng bộ phát triển và đã kích hoạt động lực nội sinh của hiện đại hóa. Bốn là, sự phát triển đồng bộ của văn minh vật chất và văn minh tinh thần và đã bảo vệ được linh hồn văn hóa hiện đại. Năm là, từ đấu tranh giành độc lập dân tộc đến đi theo con đường phát triển hòa bình, thực hiện trách nhiệm quốc tế hiện đại hóa.

Ngoài ra, Giáo sư, Tiến sĩ Pan Jin’e cũng đồng thời chỉ ra 3 điểm khác biệt của quá trình hiện đại hóa chủ nghĩa xã hội ở 3 nước: Một là do giai đoạn phát triển khác nhau nên trọng tâm nhiệm vụ khác nhau. Hai là, các quốc gia có quy mô và nguồn tài nguyên khác nhau, con đường phát triển cũng có những đặc điểm riêng. Ba là, con đường phát triển của khoa học công nghệ và công nghiệp hóa khác nhau, dẫn tới trọng tâm đột phá khác nhau.

Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phát biểu khai mạc diễn đàn.

Mặc dù có sự khác biệt trong quá trình hiện đại hóa của Trung Quốc, Việt Nam và Lào, nhưng đều là đi theo con đường phát triển hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa, trên cơ sở tuân thủ những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác và kết hợp điều kiện thực tế của mỗi nước; đồng thời dưới sự chỉ đạo của lý luận bản địa hóa, thời đại Chủ nghĩa Mác. Việc các học giả nghiên cứu Chủ nghĩa Mác của 3 nước thường xuyên trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm của các nước, học hỏi và thúc đẩy lẫn nhau sẽ giúp chúng ta hiểu sâu hơn về quy luật phát triển của hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy sự phát triển hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa được phát triển thuận lợi trong bối cảnh thời đại mới. Sự thành công của công cuộc hiện đại hóa Trung Quốc, Việt Nam và Lào đã bổ sung sức sống thời đại cho chủ nghĩa xã hội thế giới.

Những thảo luận sôi nổi, những trao đổi học thuật sâu sắc tại Diễn đàn quốc tế về chủ nghĩa xã hội lần thứ XII đóng góp thiết thực cho công tác nghiên cứu lý luận và tư vấn chính sách, phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển Nhà nước xã hội chủ nghĩa ở mỗi quốc gia. Diễn đàn cũng là dịp để củng cố hơn nữa mối quan hệ hợp tác hữu nghị, gắn bó giữa Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc và Viện Khoa học Kinh tế và Xã hội quốc gia Lào.

VŨ QUỲNH TRANG