Quảng Trị: Nỗi lo dòng Sa Lung 'chết' dần

Ô nhiễm nguồn nước

Sáng 7/8, từ phản ánh của người dân, phóng viên có mặt tại khu vực đập ngăn mặn sông Sa Lung (Công trình thủy lợi Sa Lung, đoạn giáp ranh giữa xã Vĩnh Thủy và Vĩnh Long, huyện Vĩnh Linh). Ngay tại cửa đập, mùi hôi thối bốc lên khó chịu.

Màu nước đen bất thường và vết dầu loang ngay tại cửa đập ngăn mặn sông Sa Lung.

Mùi hôi thối bắt nguồn từ nước đang chảy ra một phần ở cửa xả, có màu đen kịt. Dù chỉ mở một phần nhỏ phía dưới đáy cửa xả, nhưng mùi hôi thối từ đây theo nước đổ ra sông Sa Lung.

Qua phản ánh của người dân, mùi hôi thối đã kéo dài thời gian qua nhưng đây là lần đầu tiên váng dầu xuất hiện. Cách đây 5 - 6 năm, đã xảy ra tình trạng cá trên sông Sa Lung chết hàng loạt, qua kiểm tra của cơ quan chức năng được xác định là do nguồn nước ô nhiễm.

Vệt dầu lan rộng trên mặt sông Sa Lung.

Ông L.V.T (xã Vĩnh Thủy) gắn bó lâu năm với nghề đánh cá trên sông Sa Lung nhưng 2 năm nay đã bỏ nghề. Cả chục triệu đồng đầu tư hệ thống điện, trục quay, lưới phần tích nước trên đập ngăn mặn đành bỏ mặc gần 2 năm nay. Ông T. cho biết không dám bán cá đánh bắt trên sông Sa Lung cho người mua.

Vệt dầu lan dài về phía hạ lưu sông Sa Lung.

“Giờ cá trên dòng sông Sa Lung này không ăn được. Từ khi mấy nhà máy cao su, nhà máy giấy xả nước thì cá mổ ra có mùi cao su với mùi gì lạ lắm. Cá làm về cho heo, heo cũng không ăn. Mấy nhà máy nớ họ xả trộm, nhiều lúc mưa, hoặc 1 - 2 giờ sáng, họ xả ào ào ra chặp rồi thôi!” - ông T. bức xúc phản ánh.

Nguồn nước bên trên cửa xả đập ngăn mặn có màu đen kịt và hôi thối.

Sông Sa Lung là nơi tập hợp các dòng nước từ vùng núi phía Tây rồi chảy qua nhiều xã, thị trấn của huyện Vĩnh Linh trước khi hòa mình vào dòng sông Bến Hải. Để trữ nước phục vụ tưới tiêu và chống xâm nhập mặn, đập ngăn mặn Sa Lung được xây dựng, phía trên đập trở thành túi nước ngọt khổng lồ.

Thế nhưng, kể từ khi những nhà máy chế biến cao su, nhà máy giấy cách cửa đập ngăn mặn sông Sa Lung vài km đi vào hoạt động đã xuất hiện tình trạng cá chết hàng loạt, kèm theo mùi hôi thối và ô nhiễm trên dòng Sa Lung.

Thiệt hại nặng nề về kinh tế

Dù từng được xem là dòng sông mang phù sa cùng nhiều sản vật tôm, cá nhưng giờ này, Sa Lung đã trở thành dòng sông “chết” khi ô nhiễm trầm trọng. Từ người dân xã Vĩnh Long đến xã Vĩnh Sơn đều liên tục kiến nghị, nhưng việc xử lý vẫn chưa triệt để, khiến dòng sông ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng.

Vùng nuôi tôm tại thôn Huỳnh Xá Hạ (xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh), nơi cuối nguồn sông Sa Lung những năm gần đây lao đao. Theo phản ánh của những hộ nuôi tôm, nguồn nước lấy từ sông Sa Lung nhiều lần khiến cả hồ tôm chết trắng.

Từng là "vựa" cá của huyện Vĩnh Linh nhưng giờ này sông Sa Lung chỉ có bèo mọc.

Ông Nguyễn Văn Thú (xã Vĩnh Sơn) bức xúc, trước đây, dòng sông Sa Lung luôn trong xanh, chỉ đục khi mùa mưa lũ về. Thế nhưng, giờ dòng Sa Lung gần như như đục ngầu quanh năm bởi ô nhiễm. Người dân vùng nuôi tôm đã kiến nghị nhiều lần nhưng nước sông Sa Lung vẫn ô nhiễm, bơm vô là tôm chết. Thế nên, bà con phải trữ nước ở một hồ khác rồi sử dụng.

Một hồ tôm tại thôn Huỳnh Xá Hạ, xã Vĩnh Sơn bỏ hoang vì nước bị ô nhiễm.

Dẫn phóng viên đi khảo sát, ông Thú chỉ về nhiều hồ ngay sát bờ sông Sa Lung giờ đã bỏ hoang, đóng rong rêu hoặc khô cạn. Bởi theo các hộ này, do sát bờ sông nên nước bị ô nhiễm, tôm dễ bị nhiễm bệnh nên đành bỏ hoang dù đầu tư hàng trăm triệu đồng.

Trước thực trạng trên, nhiều ý kiến cử tri của các xã Vĩnh Long, Vĩnh Sơn đã kiến nghị tình trạng ô nhiễm trên sông Sa Lung. Theo ý kiến của cử tri xã Vĩnh Long, nguồn nước sông Sa Lung chịu ảnh hưởng từ việc xả thải của các nhà máy. Kết quả thử nghiệm bằng que thử độ ô nhiễm cho kết quả độ trong sạch thấp. Đồng thời, cử tri xã Vĩnh Long đề nghị lãnh đạo huyện Vĩnh Linh làm việc với các nhà máy để kiểm soát việc xả thải đầu nguồn.

Một hồ tôm sát bờ sông Sa Lung đã bỏ hoang suốt thời gian dài.

Bên cạnh đó, cử tri xã Vĩnh Sơn cũng kiến nghị huyện Vĩnh Linh quan tâm, phối hợp, chỉ đạo các ngành chức năng kiểm tra nguồn nước thải những công ty cao su, nhà máy giấy trên nhánh sông Sa Lung làm ảnh hưởng đến nuôi trồng thủy sản.

Trả lời vấn đề này trước cử tri, ông Thái Văn Thành - Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Linh cho biết, trên địa bàn xã Vĩnh Long có 5 nhà máy hoạt động theo hình thức công nghiệp, gồm: Công ty TNHH MTV Đức Hiền, DNTD Trần Dương, nhà máy chế biến cao su Bến Hải, nhà máy giấy Bắc Trung Bộ và nhà máy tái chế hạt dùn nhựa PE Cường Anh.

Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường tỉnh Quảng Trị đã xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện quan trắc tài nguyên và môi trường 12 đợt (1 đợt/tháng), và UBND huyện đã gửi thông báo kế hoạch các đợt quan trắc đến UBND xã, thị trấn để nắm bắt và giám sát. Kết quả quan trắc tài nguyên và môi trường trên địa bàn huyện nói chung, các chỉ tiêu phân tích chất lượng không khí và nước mặt vẫn nằm trong giới hạn cho phép quy chuẩn Việt Nam.

“UBND huyện đề nghị cử tri khi phát hiện việc xả thải thì báo với chính quyền địa phương cấp xã, hoặc qua điện thoại để được kiểm tra, xử lý kịp thời'' - ông Thái Văn Thành nói.

Ngày 8/8, trao đổi với phóng viên, ông Lê Văn Năm - Trưởng phòng TN&MT huyện Vĩnh Linh cho biết, có nhận được phản ánh về tình trạng ô nhiễm sông Sa Lung, xảy ra hiện tượng cá chết. Đơn vị sẽ cho lực lượng đi kiểm tra, lấy mẫu để xác định.

Có thể thấy, việc ô nhiễm trên dòng sông Sa Lung đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng. Cuộc sống người dân dọc theo dòng sông này đang bị xáo trộn, ảnh hưởng suốt thời gian dài. Chính vì vậy, chính quyền địa phương cũng như ngành chức năng cần vào cuộc, xử lý triệt để để Sa Lung trở lại thành dòng sông trong xanh thuở nào.

Minh Tân