Quảng Trị: Xây dựng khu thương mại tự do, hoàn thiện trụ cột kinh tế

Bước đi chiến lược phát triển kinh tế

Theo Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị, hiện nay, nhiều tỉnh, thành phố đang triển khai nghiên cứu, đề xuất Quốc hội cho phép thí điểm thành lập Khu thương mại tự do (FTZ) như TP. Hồ Chí Minh, TP. Huế; các tỉnh Hà Tĩnh, Đồng Nai, Hưng Yên… Mục đích việc thành lập FTZ nhằm phát huy các ưu đãi vượt trội trong kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ quốc tế; phát huy tiềm năng lợi thế của các địa phương có cảng biển, kết nối giao thông thuận lợi.

Trong chuyến thăm và làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình và Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Trị trước thời điểm sáp nhập, Tổng Bí thư Tô Lâm gợi mở: “Tỉnh Quảng Trị mới sẽ sở hữu hệ thống giao thông liên vùng đa dạng và đồng bộ là điều kiện thuận lợi để phát triển mạnh mẽ các lĩnh vực kinh tế biển, kinh tế cửa khẩu, logistics và giao thương quốc tế”.

Tỉnh Quảng Trị sau hợp nhất có điều kiện rất thuận lợi trong phát triển các khu thương mại tự do gắn với cảng biển nước sâu, sân bay và chuỗi cung ứng hàng hóa trên hành lang kinh tế Đông - Tây với các nước tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng (GMS), Ấn Độ… Với 3 cửa khẩu quốc tế trên cạn bao gồm La Lay, Lao Bảo và Cha Lo tạo thành hành lang thương mại biên mậu trên 400km đường biên giới giao với nước bạn Lào. Từ các cửa khẩu này, không chỉ phục vụ lưu thông hàng hóa trực tiếp từ Lào mà còn liên vận với Đông Bắc Thái Lan, Myanamar kết nối ra quốc tế qua ngã biển đông phía Việt Nam.

Cảng Hòn La, tỉnh Quảng Trị

Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị đã xây dựng kế hoạch triển khai Đề án và dự kiến một số địa điểm tiềm năng để đề xuất quy hoạch các khu thương mại tự do, gồm: Đồng Hới, Đông Hà phát triển thương mại, dịch vụ; Phong Nha, Khe Sanh phát triển du lịch, dịch vụ; Mỹ Thủy, Hòn La phát triển dịch vụ logistics; sân bay Đồng Hới, sân bay Quảng Trị phát triển công nghệ cao; Lao Bảo, đường 15D phát triển công nghiệp và logistics.

Đây là giải pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh hoạt động logistics, 1 trong 4 trụ cột mà Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã đề ra. Việc hình thành các khu thương mại tự do sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị, gia tăng chuỗi cung ứng trên hành lang kinh tế Đông-Tây, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ông Hồ Đại Nam, nguyên Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận tỉnh Quảng Trị chia sẻ: "Khu thương mại tự do không chỉ là một mô hình kinh tế - kỹ thuật thuần túy. Đây là công cụ chính sách quan trọng thể hiện tầm nhìn phát triển của quốc gia, nút kết nối chiến lược giữa thị trường trong nước với thị trường quốc tế, là “phòng thí nghiệm thể chế” để thử nghiệm các chính sách ưu đãi đầu tư, quản lý hải quan, tài chính, đất đai, thương mại hiện đại. Ở cấp độ địa phương, Khu thương mại tự do còn là “cú huých” chiến lược để định vị lại vai trò, lợi thế, đột phá phát triển, đặc biệt tại những khu vực có điều kiện đặc thù về vị trí địa lý, hành lang giao thương và tiềm năng logistics như tỉnh Quảng Trị”.

"Bài toán" hạ tầng và kinh nghiệm

Tại buổi báo cáo với lãnh đạo tỉnh Quảng Trị, các sở, ngành của địa phương cũng đã trao đổi, góp ý về những thuận lợi, khó khăn trong triển khai; đề xuất thêm các địa điểm phù hợp. Đồng thời, gợi ý mời đơn vị tư vấn, tổ chức nghiên cứu kinh tế - tài chính và doanh nghiệp, tập đoàn lớn đồng hành trong quá trình khảo sát, nghiên cứu xây dựng đề án thí điểm thành lập Khu FTZ. Tuy nhiên, việc xây dựng các khu FTZ tại Quảng Trị là vấn đề mới và khó, các sở, ngành trong tỉnh chưa có nhiều thông tin về khu thương mại tự do và cũng chưa tổ chức các đoàn đi nghiên cứu, học tập kinh nghiệm ở các nước.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, ông Lê Đức Tiến: Để xây dựng Đề án Khu FTZ được triển khai hiệu quả, đồng bộ và đúng tiến độ, cần có sự phối hợp chặt chẽ các sở, ngành trong việc cung cấp thông tin, dữ liệu quy hoạch, quỹ đất, hạ tầng kỹ thuật, dân cư, môi trường và các yếu tố liên quan giúp phục vụ nghiên cứu, xác định quy mô, phạm vi Khu FTZ. Ông Tiến đề nghị nghiên cứu thành lập Ban Chỉ đạo và mời chuyên gia tư vấn, hỗ trợ tỉnh trong quá trình xây dựng Khu FTZ của tỉnh Quảng Trị.

Đối với các vấn đề sát sườn cần khơi thông tại cửa khẩu quốc tế La Lay, Ông Lê Cẩm An - Đội trưởng Hải quan cửa khẩu quốc tế La Lay đề xuất: Đẩy nhanh tiến độ dự án nâng cấp, sửa chữa tuyến Quốc lộ 14 và 12km tuyến quốc lộ 15D, phát triển dịch vụ logistics sau cửa khẩu để hình thành vùng tập kết, trung chuyển hàng hóa, kho ngoại quan, dịch vụ vận tải đa phương thức, kết nối đường bộ - đường biển. Tỉnh Quảng Trị gợi ý mời đơn vị tư vấn, tổ chức nghiên cứu kinh tế - tài chính, chuyên gia tư vấn và doanh nghiệp, tập đoàn lớn đồng hành trong quá trình khảo sát, nghiên cứu xây dựng Đề án.

Quảng Trị là tỉnh có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong khu vực Bắc Trung Bộ, với 3 cửa khẩu quốc tế đường bộ Lao Bảo, La Lay, Cha Lo, 2 cảng biển nước sâu Hòn La, Mỹ Thủy. Tỉnh có nhiều tiềm năng phát triển logistics, thương mại xuyên biên giới gắn kết chuỗi cung ứng trên hành lang kinh tế Đông - Tây (EWEC). Những điều kiện đó tạo nền tảng thuận lợi để Quảng Trị nghiên cứu, hình thành và phát triển mô hình khu thương mại tự do gắn với cảng biển, cửa khẩu biên giới đường bộ phù hợp với định hướng phát triển quốc gia và khu vực.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, ông Phan Thế Đức, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Huni Architectes (Pháp) - đơn vị tư vấn quy hoạch và kinh tế có nhiều kinh nghiệm quốc tế - cho rằng, Quảng Trị đang sở hữu những điều kiện hiếm có để phát triển mô hình khu thương mại tự do. “Với vị trí nằm trên Hành lang kinh tế Đông - Tây, kết nối trực tiếp với Lào, Thái Lan và Myanmar, lại có cảng biển nước sâu Mỹ Thủy cùng tuyến cao tốc Bắc - Nam đang được hoàn thiện, Quảng Trị hội tụ đầy đủ yếu tố về logistics, hạ tầng và không gian phát triển. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành khu thương mại tự do mang tầm khu vực, đóng vai trò trung chuyển hàng hóa và dịch vụ giữa các nước Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng”- ông Đức nhận định.

Theo ông Đức, khi được quy hoạch bài bản, khu thương mại tự do tại Quảng Trị sẽ không chỉ tạo động lực thu hút đầu tư, mà còn trở thành “cửa ngõ kinh tế mở” của miền Trung.

“Điều quan trọng là tầm nhìn quy hoạch cần gắn với chiến lược phát triển bền vững, tận dụng lợi thế địa chính trị, đồng thời đảm bảo sự hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường. Huni Architectes sẵn sàng đồng hành cùng tỉnh trong việc xây dựng một mô hình khu thương mại tự do hiện đại, thân thiện và cạnh tranh”, ông Đức nhấn mạnh.

Tùng Long