'Queen's Gambit' - chuyện đời bi kịch của một thiên tài cờ vua

Queen’s Gambit được xây dựng dựa trên nội dung cuốn tiểu thuyết cùng tên xuất bản năm 1983 của Walter Tevis. Đây là tác phẩm tiếp theo của cố nhà văn được dựng thành phim sau The Color of Money (1986).

Nhân vật chính trong Queen’s Gambit là Beth Harmon (Anya Taylor-Joy/Isla Johnston), một bé gái mồ côi. Một ngày nọ, trong căn phòng dưới tầng hầm của cô nhi viện, em gặp bác tạp vụ Shaibel (Bill Camp) - một người đàn ông lầm lì ít nói - đang chơi cờ vua một mình. Trí tò mò thôi thúc Beth làm quen với Shaibel và đề nghị được bác dạy cho cách chơi cờ.

Nhân vật Beth Harmon của Anya Taylor-Joy để lại ấn tượng sâu sắc với khán giả.

Với trí thông minh và tài năng thiên phú, cùng tác dụng của những viên thuốc an thần mà cô nhi viện cho em uống mỗi ngày, Beth Harmon nhanh chóng tiếp thu và vận dụng khéo léo kiến thức mà bác Shaibel chỉ dạy.

Từ chỗ thầy trò, họ trở thành đối thủ. Nhờ có sự giới thiệu và ủng hộ vô điều kiện của bác Shaibel, Beth có cơ hội khám phá sâu hơn thế giới của bộ môn cờ vua.

Hành trình trưởng thành của thiên tài cô độc

Bảy tập phim của Queen’s Gambit khai thác các sự kiện trong cuộc đời Beth, từ vụ tai nạn biến em thành trẻ mồ côi năm lên 9 tới lúc giữa tuổi đôi mươi.

Quãng thời gian ấy đủ dài để một cô bé bước vào tuổi dậy thì, trở thành một phụ nữ về mặt sinh lý. Nhưng nó vẫn quá ngắn để một bé gái với những hiểu biết duy nhất về bản thân và thế giới chỉ xoay quanh bàn cờ vua 64 ô kịp trưởng thành về mặt tâm lý.

Thuở nhỏ, tại cô nhi viện nhàm chán, Beth lần đầu trải nghiệm sự hưng phấn thần kinh sau khi uống viên thuốc an thần được phát mỗi ngày. Nhờ tác dụng của thuốc, cô bé thỏa sức chơi những ván cờ tưởng tượng mỗi đêm. Việc chơi cờ trong đầu giúp khả năng của Beth tiến bộ đáng kể.

Nhờ sự hậu thuẫn của mẹ nuôi, Beth Harmon có cơ hội tham gia nhiều giải đấu cờ vua trên khắp đất nước.

Ở tuổi thiếu niên, việc sống cùng người mẹ nuôi Alma (Marielle Heller) vụng về chuyện gia chánh giúp Beth có cơ hội tiếp tục chơi cờ vua. Tuy nhiên, cuộc sống nay đây mai đó chạy theo lịch trình các giải đấu với người mẹ nuôi thường xuyên trầm uất khiến Beth càng trở nên phụ thuộc vào thứ thuốc an thần mà cô từng sử dụng ở cô nhi viện năm xưa.

Bên cạnh đó, danh tiếng của Beth Harmon tại các giải đấu cờ vua càng lẫy lừng, cô lại càng trở nên lạc lõng với hiện thực xã hội xoay quanh trường học và những người bạn cùng tuổi, thậm chí cả những thay đổi sinh lý diễn ra với cơ thể bản thân.

Trong cả loạt phim, hay chính hành trình trưởng thành của Beth Harmon, khán giả luôn thấy cô loay hoay tự tìm kiếm câu trả lời cho những thắc mắc riêng tư mà ít khi nhận được sự trợ giúp từ những phụ nữ xung quanh.

Trò chơi của những người cùng đam mê

Thiếu vắng sự quan tâm từ những người phụ nữ đi trước, cũng như ít giao tiếp với bạn bè đồng trang lứa, vô tình mang đến cho Beth Harmon một lợi thế: cô không bị gò bó trong định kiến của xã hội đương thời thập niên 1960 vốn xem nhẹ vai trò xã hội của phụ nữ. Beth xuất hiện như một hiện tượng dị thường, một người phụ nữ thách thức trí tuệ của cánh đàn ông bằng những quân cờ.

Năm 9 tuổi, đối thủ đầu tiên của cô bé là bác Shaibel. Tiếp đó, cô bé lần lượt đánh bại các thành viên của câu lạc bộ cờ vua toàn nam giới. Ở tuổi thiếu niên, Beth giành cúp vô địch đầu tiên sau khi đánh bại cựu quán quân Harry Beltik (Harry Melling) ở giải địa phương. Câu chuyện tiếp tục lặp lại vào tuổi trưởng thành, khi Beth đối đầu Benny Watts (Thomas Brodie-Sangster), Vasily Borgov (Marcin Dorocinski)…

Mỗi khi gặp phải đối thủ trên cơ, Beth Harmon luôn nhận được sự trợ giúp từ những bạn đấu cũ.

Tuy nhiên, Queen’s Gambit không chủ đích lái chuyện đời Beth Harmon theo hướng lồng ghép thông điệp nữ quyền thời thượng. Cô gái vẫn nhận được rất nhiều sự giúp đỡ cũng như ủng hộ từ những người bạn khác giới, bắt đầu từ bác Shaibel. Hay tiếp đó là sự đón tiếp nồng hậu của hai anh em sinh đôi Matt và Mike, những đối thủ từng bị cô đánh bại…

Cổ nhân nói đằng sau thành công của một người đàn ông luôn có bóng dáng của người phụ nữ. Với Queen’s Gambit, quan điểm nên được cải biên thành: đằng sau thành công của một kỳ thủ cờ vua luôn là sự hỗ trợ của rất nhiều đồng minh.

Không ít lần, khán giả chứng kiến Beth, trong những khoảnh khắc bế tắc trên bàn cờ, nhận được sự giúp đỡ từ đối thủ cũ. Harry giúp Beth gỡ thế khó trong cuộc đối đầu với Benny, rồi Benny lại giúp Beth giải thế cờ khó của những đối thủ người Nga… Đây vừa là tinh thần thể thao, vừa thể hiện sự đoàn kết vượt khó của những người cùng chung niềm đam mê.

Vượt qua bóng ma quá khứ

Tới một thời điểm, giới tính không còn là lằn ranh phân cách giữa Beth và các kỳ thủ khác. Có chăng, nó mang đến cho Queen’s Gambit một lát cắt phức tạp về đời sống tình cảm của Beth khi cô cần tìm một vũ khí chống lại nỗi cô đơn và khoảng trống mà người mẹ nuôi bỏ lại sau cái chết bất đắc kỳ tử.

Queen’s Gambit luôn cố gắng tách bạch đời sống tình cảm khỏi sự nghiệp cờ vua của Beth. Tuy nhiên, sự việc mẹ nuôi qua đời chính là điểm giao của hai thế giới, khi mọi thứ đều sụp đổ trước mắt cô gái.

Đối mặt với cái chết của mẹ nuôi, lòng tham của người cha nuôi biệt tích bao năm và một đối thủ không thể đánh bại, Beth Harmon nhận ra cô không biết phải làm sao, hay mong chờ gì từ thế giới xung quanh.

Beth từng có khoảng thời gian vui vẻ tại cô nhi viện bên cạnh người đàn chị Jolene.

Giữa lúc Beth bế tắc và chìm đắm trong rượu chè, người chị lớn Jolene (Moses Ingram) từ cô nhi viện đột ngột xuất hiện. Jolene chính là nơi nương tựa về mặt tình cảm vững chãi nhất của Beth từ ngày còn ở cô nhi viện. Những lời an ủi kiểu phụ nữ với nhau từ Jolene, xét cho cùng, là thứ duy nhất Beth cần khi ấy, chứ không phải mớ bài học giáo điều từ các anh người yêu cũ.

Jolene đưa Beth quay trở lại cô nhi viện. Trong căn phòng dưới tầng hầm xưa cũ, cô tìm lại được niềm đam mê dành cho môn cờ vua, đan xen với lòng biết ơn lẫn ân hận dành cho bác Shaibel. Suốt bao năm qua, người đàn ông lầm lì ấy luôn bí mật dõi theo cô với tất cả tình yêu thương và niềm tự hào - theo cái cách một người cha dành tình yêu cho cô con gái giỏi giang của mình.

Sau một giai đoạn rất dài trong cuộc đời sống chung với mặc cảm bị cha ruột ruồng bỏ, mẹ ruột tự tử và kéo mình chết chung, bị người cha nuôi vô trách nhiệm chỉ biết đến tiền xa lánh và không kịp nói lời tạm biệt sau cùng với mẹ nuôi, Beth lần đầu cảm nhận được tình cảm gia đình ấm áp. Gia đình của cô chính là Jolene và Shaibel, những người xa lạ gắn liền với ký ức ở cô nhi viện cô vẫn muốn quên đi.

Mini-series phù hợp với mọi khán giả

Queen’s Gambit là mini-series thú vị, dễ xem, dễ cảm với dàn diễn viên tài năng gồm Anya Taylor-Joy, Thomas Brodie-Sangster, Harry Melling, Moses Ingram... Trong đó, với vai trò trung tâm, Taylor-Joy thực sự đã tỏa sáng.

Diễn xuất của cô trong vai Beth từ tuổi 13 đến khi trưởng thành đã lột tả những bất ổn trong tâm lý và tính cách của nhân vật trong từng giai đoạn cuộc đời. Nữ diễn viên, hay chính Beth Harmon, luôn nhìn thẳng vào người đối diện bằng đôi mắt mở to và cái nhìn cương nghị. Như thể trong cái nhìn ấy có một đôi bàn tay vô hình không ngừng đào bới tâm trí người đối diện, tìm kiếm những thứ chỉ mình cô biết.

Bộ phim chọn cờ vua làm chất liệu để phát triển câu chuyện. Tuy nhiên, trận chiến cân não quanh bàn cờ 64 ô không phải trọng tâm của tác phẩm. Nó là điểm nhấn kịch tính được thêm vào đây đó giữa các tập phim.

Thông qua cách ván cờ diễn ra, khán giả có thể thấy được bức chân dung có màu sắc đam mê và chút lập dị của các nhân vật đã lựa chọn gắn bó cả cuộc đời, hoặc một phần cuộc đời, với cờ vua.

Queen’s Gambit cuốn hút cả những khán giả không có hiểu biết cơ bản về môn thể thao nhờ cốt truyện gọn gàng, mạch lạc, cân đối giữa yếu tố tâm lý tình cảm và các trường đoạn tập trung vào kỹ thuật.

Thời lượng gói gọn trong 7 tập của mini-series cũng giúp các vấn đề trong phim được giải quyết triệt để, không bị bôi vẽ tình tiết bằng quá nhiều kẽ hở sự kiện nhằm lôi kéo khán giả quay lại trong mùa tiếp theo.

Anh Phan
Ảnh: Netflix