Quốc gia sắp 'soán ngôi' Trung Quốc trở thành nước đông dân nhất

Ấn Độ hiện có hơn 1,39 tỷ dân, trong khi con số này của Trung Quốc là 1,41 tỷ. Nhưng với 86.000 trẻ được sinh ra ở Ấn Độ và 49.400 ở Trung Quốc mỗi ngày, nước này đang trên đà dẫn đầu thế giới vào năm 2023, theo Guardian.

Mới đây, Reuters cũng đưa tin Liên Hợp Quốc lưu ý hơn 50% mức tăng dự kiến về dân số toàn cầu cho đến năm 2050 sẽ chỉ tập trung ở 8 quốc gia: Congo, Ai Cập, Ethiopia, Ấn Độ, Nigeria, Pakistan, Philippines và Tanzania.

Tuy nhiên, sự bùng nổ dân số có thể khiến Ấn Độ phải đối mặt với vấn đề chia rẽ ngày càng sâu sắc về nhân khẩu học.

Ở phía bắc, dẫn đầu bởi hai bang, dân số vẫn đang tăng lên từng ngày. Trong khi đó, ở miền Nam giàu có hơn, số lượng người dần ổn định và ở một số khu vực thậm chí có xu hướng giảm.

Sự bất đồng này có nghĩa cuối cùng, chính phủ Ấn Độ có thể phải đối mặt với bài toán khó, khi hậu quả của sự bùng nổ dân số và vấn đề dân số già đều nằm trong cùng một quốc gia.

Một khu chợ đông đúc ở Kolkata, Ấn Độ, vào tháng 1. Ảnh: Reuters.

Một đất nước, hai câu chuyện

Nỗi lo bùng nổ dân số ở Ấn Độ - nơi mà sự phát triển bị che phủ bởi “bóng ma” gia tăng dân số không thể kiểm soát, trong khi các nguồn tài nguyên đất nước cạn kiệt, khiến hàng triệu người chết đói - đã xuất hiện trong hơn một thế kỷ qua.

Sau độc lập, dân số Ấn Độ tăng với tốc độ đáng kể. Từ năm 1947 đến năm 1997, dân số nước này đã tăng từ 350 triệu lên 1 tỷ người.

Nhưng kể từ những năm 1980, nhiều sáng kiến khác nhau đã được đưa ra để thuyết phục các gia đình về lợi ích của kế hoạch hóa gia đình.

Kết quả là tỷ lệ sinh của Ấn Độ bắt đầu giảm. Một gia đình nhỏ hiện là tiêu chuẩn ở Ấn Độ. Và với tỷ lệ tăng dân số hàng năm dưới 1%, lo ngại về sự “sụp đổ dân số” không còn được coi là thực tế nữa.

Vào những năm 1950, một phụ nữ ở Ấn Độ sẽ sinh trung bình hơn 6 đứa con. Ngày nay, mức trung bình quốc gia chỉ là hơn hai và vẫn tiếp tục giảm.

Tuy nhiên, các hạn chế về gia tăng dân số không đồng đều trên khắp Ấn Độ, và sự phân chia về nhân khẩu đã diễn ra ở hai vùng Bắc - Nam, dẫn tới những hậu quả chính trị và xã hội.

Trong thập kỷ tới, 1/3 dân số Ấn Độ tăng sẽ chỉ đến từ hai bang phía bắc là Bihar và Uttar Pradesh. Tại khu vực nghèo đói Kishanganj của Bihar, một trong những nơi có tỷ lệ sinh cao nhất ở Ấn Độ, phụ nữ cho biết gần đây họ mới bắt đầu hiểu về lợi ích của việc sinh ít con.

Mong muốn có con trai vẫn là động lực chính đối với phụ nữ trong làng. Surta Devi, 36 tuổi, cho biết cô đã sinh 6 người con để đảm bảo rằng có hai con trai để "tiếp nối dòng dõi của chúng tôi".

“Chỉ sau khi tôi sinh các con, bác sĩ mới nói với tôi về kế hoạch hóa gia đình”, Devi cho biết.

Phullo Devi, 55 tuổi, một người lao động không biết chữ khác đã có 6 đứa con trước khi bà quyết định triệt sản. Bà cho biết bà ước mình đã làm mọi việc khác đi.

“Nếu tôi có ít con hơn, tôi có thể nuôi dạy và giáo dục chúng tốt hơn”, bà nói.

Tại khu vực nghèo đói, phụ nữ cho biết gần đây họ mới bắt đầu hiểu về lợi ích của việc sinh ít con. Ảnh: Reuters.

Nhưng Devi cũng khẳng định mọi thứ đang dần thay đổi trong làng.

“Bây giờ các nhân viên y tế vận động từng nhà và giúp cho mọi người nhận thức về các biện pháp tránh thai cùng bao cao su. Tôi hoàn toàn muốn các con trai và con gái của tôi sinh ít con hơn để chúng không phải sống trong cảnh nghèo khó ”, bà nói.

“Bom dân số nổ chậm"

Một thách thức đặc biệt về nhân khẩu học phổ biến trên khắp Ấn Độ, nhưng đặc biệt tập trung ở các bang miền Bắc nghèo hơn, đó là “sự phình ra” của nhóm trẻ.

Độ tuổi trung bình của một người Ấn Độ là 29 và đất nước này đang có lượng lớn dân số trẻ, đầy tham vọng. Thế nhưng, phần lớn trong số họ không có kỹ năng vì không có đủ trường học, chương trình đào tạo dành cho họ. Hơn hết là thị trường lao động không đủ việc làm.

Trên khắp Ấn Độ, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên là 23% và chỉ 1/4 sinh viên tốt nghiệp có việc làm. Trong khi tỷ lệ biết đọc biết viết của phụ nữ đang tăng lên, chỉ có 25% phụ nữ ở Ấn Độ tham gia vào lực lượng lao động

Ở Uttar Pradesh, nơi có độ tuổi trung bình là 20, có hơn 3,4 triệu thanh niên thất nghiệp. Đầu năm nay, bạo loạn đã nổ ra ở Bihar sau khi hơn 12 triệu người cùng nộp đơn xin việc vào 35.000 vị trí trong đường sắt Ấn Độ.

Vishu Yadav, 25 tuổi, đến từ quận Ghazipur ở Uttar Pradesh, có bằng thạc sĩ và đã vượt qua kỳ kiểm tra tư cách giáo viên, nhưng vẫn thất nghiệp. Anh cho biết công việc giảng dạy ngày càng “khan hiếm” và hơn một triệu người đang ứng tuyển vào các vị trí công chức trong cơ quan nhà nước .

“Đó là một tình huống tuyệt vọng. Tôi đủ điều kiện để trở thành một giáo viên nhưng tôi không thể đảm bảo một vị trí”, ông nói.

Theo Nikkei Asia, phần lớn người lao động Ấn Độ vẫn làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp hoặc khu vực phi chính thức. Sản xuất chỉ chiếm 14% GDP của Ấn Độ, một tỷ lệ thấp hơn so với các nước đang phát triển lớn khác

Dù vậy, Poonam Muttreja, giám đốc điều hành của Tổ chức Dân số Ấn Độ, cho biết vẫn còn thời gian cho nhóm dân số trẻ để đóng góp cho Ấn Độ.

“Ấn Độ có một cơ hội tuyệt vời nhưng nó sẽ chỉ ở đó trong khoảng hai thập kỷ tới”, bà Muttreja nói. “Chúng ta có khả năng khai thác tiềm năng của dân số trẻ nhưng chúng ta cần đầu tư ngay vào giáo dục, sức khỏe và sức khỏe tình dục cho thanh thiếu niên nếu chúng ta muốn gặt hái được những lợi ích”.

"Nếu không, lợi tức dân số của chúng tôi có thể biến thành một thảm họa nhân khẩu học", bà cho biết thêm.

Muttreja cho biết giới trẻ Ấn Độ có nguy cơ thúc đẩy sự gia tăng dân số trừ khi các dịch vụ tránh thai và kế hoạch hóa gia đình được cải thiện. Bà mô tả tình hình hiện nay là "thiếu thốn một cách đáng kinh ngạc".

“Hiện tại, chúng tôi có gần 360 triệu thanh niên, phần lớn trong số họ đang ở độ tuổi sinh đẻ và con số đó sẽ tăng lên trong vài thập kỷ tới”, Muttreja nói. “Nhu cầu có thêm các biện pháp tránh thai tạm thời là rất cấp thiết”.

Tốc độ tăng trưởng không đồng đều sẽ gây áp lực lớn lên nguồn lực, sự ổn định kinh tế và xã hội của Ấn Độ. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, đối với một số bang ở miền Nam có dân số giảm, họ đang đối mặt với thách thức trái ngược. Trong 15 năm tới, một người đàn ông đến từ bang phía nam Tamil Nadu trung bình sẽ lớn hơn 12 tuổi so với người ở Bihar.

“Cuộc khủng hoảng mà miền Nam sẽ sớm phải đối mặt là dân số già”, Aparajita Chattopadhyay, giáo sư tại Viện Khoa học Dân số Quốc tế cho biết.

“Ấn Độ sẽ sớm có hơn 10% dân số đang già đi. Con số này trong bối cảnh của chúng tôi là một con số khổng lồ”, bà nói. “Điều đó đặt ra những vấn đề về việc làm, an sinh xã hội nhưng hơn hết là về y tế - lĩnh vực mà chi tiêu còn rất thấp và tỷ lệ mắc các bệnh như tiểu đường rất cao ở người lớn tuổi”.

Các thành phố chịu áp lực

Dù nhiều biện pháp đã được đưa ra để giảm tỷ lệ sinh của Ấn Độ, một số khu vực vẫn đang bị ảnh hưởng bởi sự căng thẳng của dân số gia tăng.

Ấn Độ vẫn chủ yếu là nông thôn, với khoảng 33% dân số sống ở các thành phố, nhưng tốc độ đô thị hóa đang tăng lên. Đến năm 2035, 675 triệu người Ấn Độ sẽ sống ở các thành phố và theo dự đoán của Liên Hợp Quốc, vào năm 2050, nhiều người Ấn Độ sẽ sống trong môi trường đô thị hơn là làng mạc.

Với dân số 20 triệu người, thủ đô Delhi của Ấn Độ đã là một trong những thành phố lớn nhất và ô nhiễm nhất trên thế giới. Nó dự kiến vẫn tiếp tục tăng lên 28 triệu người vào năm 2041, theo quy hoạch tổng thể của thành phố.

Tại các đô thị lớn nhất như Delhi, Mumbai, Chennai và Kolkata, cơ sở hạ tầng nhà ở, nước, giao thông cùng dịch vụ vệ sinh đang phải vật lộn để đối phó trước sức nặng dân số tăng.

Điều này sẽ càng trở nên trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu. Tại thủ đô tài chính Mumbai, nơi được dự đoán sẽ tăng từ 20 triệu lên 27 triệu người vào năm 2025, 40% người dân sống trong các khu ổ chuột. Năm 2019, thành phố Chennai đã cạn kiệt nước.

“Đô thị hóa sẽ thúc đẩy những thay đổi quan trọng trong những thập kỷ tới nhưng đồng thời, chất lượng cuộc sống ở các thành phố Ấn Độ đang xấu đi nhanh chóng”, Rumi Aijaz, thành viên của tổ chức nghiên cứu Observer Research Foundation tại Delhi, cảnh báo.

Minh An