Quốc hội bàn sửa Bộ luật Hình sự, đề xuất bỏ hình phạt tử hình với tội tham ô, nhận hối lộ

Sáng 20-5, tiếp tục kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (BLHS).

Một trong những nội dung đáng chú ý, Đại tướng Lương Tam Quang cho biết dự thảo dự kiến bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án (vẫn bảo đảm cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội) tại 8/18 tội danh có khung hình phạt tử hình ở BLHS hiện hành.

“Bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS, đang có nhiễm trùng cơ hội” - ông Lương Tam Quang nói.

Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an. Ảnh: QH

Hình phạt tử hình còn nhiều bất cập

Tại tờ trình, Chính phủ nhận định các quy định về hình phạt tử hình còn nhiều bất cập. Cụ thể, các mức định lượng và loại hình phạt trong các khung có mức hình phạt cao nhất là tử hình ở một số tội danh còn tương đối rộng (khung hình phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình). Điều này dẫn đến việc xác định căn cứ để áp dụng hình phạt tử hình còn gặp khó khăn trên thực tế.

Tờ trình dẫn chứng các tội sản xuất trái phép chất ma túy, vận chuyển trái phép chất ma túy, mua bán trái phép chất ma túy đều quy định phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc từ hình nếu khối lượng ma túy từ 100 gam heroine, cocaine, mathaphetamine... trở lên.

Cùng với đó, hiện việc áp dụng khung hình phạt tù chung thân hoặc tử hình còn bất cập. Trong nhiều trường hợp, căn cứ tính chất, mức độ và hậu quả gây ra, nếu phạt tù chung thân thì quá nhẹ, không đảm bảo tính răn đe, tuy nhiên, nếu phạt từ hình lại quá nặng, không phù hợp với quan điểm của Đảng và Nhà nước về hạn chế áp dụng và thi hành hình phạt tử hình.

Ngoài ra, BLHS hiện hành quy định còn 18 tội danh có mức hình phạt cao nhất là tử hình. Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua cho thấy một số tội danh có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội không cần thiết phải duy trì hình phạt tử hình; đồng thời, thực tiễn thời gian qua Tòa án cũng không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội danh này. Chẳng hạn, tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh...; hoặc ít áp dụng như tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ...

Chính phủ cho rằng đối với những tội này, để thu hẹp hình phạt tử hình thì cần bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án vẫn bảo đảm cách ly vĩnh viễn người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội, vẫn đáp ứng được yêu cầu phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm…

Ngoài ra, quy định về hình phạt tử hình hiện nay chưa phù hợp với quan điểm chỉ đạo mới của Đảng, công tác cải cách tư pháp về thu hẹp hình phạt tử hình, thực tiễn áp dụng hình phạt tử hình và hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm…

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: QH

Cân nhắc bỏ hình phạt tử hình với tội tham ô, nhận hối lộ

Liên quan đến dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại một số tội danh, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho hay cơ quan thẩm tra có hai loại ý kiến.

Theo đó, ý kiến thứ nhất tán thành việc bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8 tội danh như đề xuất của Chính phủ.

Loại ý kiến thứ hai tán thành chủ trương tiếp tục xem xét bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh còn hình phạt này trong BLHS. Tuy nhiên, việc xem xét bỏ hình phạt này ở tội danh nào trong lần sửa đổi, bổ sung này cần cân nhắc kỹ, tránh tác động tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm.

“Đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô, tội nhận hối lộ, tội vận chuyển trái phép chất ma túy” - ông Hoàng Thanh Tùng nói và cho hay đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra tán thành với loại ý kiến thứ hai.

Theo ông Tùng, bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính, cơ quan thẩm tra cũng có hai loại ý kiến.

Cụ thể, loại ý kiến thứ nhất tán thành việc bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với 18 tội danh như quy định của dự thảo Luật. Một số ý kiến đề nghị rà soát tất cả các tội đặc biệt nghiêm trọng, trong đó có các tội có quy định hình phạt tử hình trước thời điểm năm 2015 để quy định bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án, bảo đảm tính đồng bộ trong chính sách hình sự.

Ông Tùng cho biết đây là ý kiến của đa số thành viên trong cơ quan thẩm tra.

Loại ý kiến thứ hai tán thành quan điểm của Chính phủ về yêu cầu kết hợp đồng bộ giữa việc tiếp tục bỏ hình phạt tử hình với việc bổ sung các biện pháp xử lý nghiêm khắc. Tuy nhiên, việc bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án như một hình phạt độc lập trong hệ thống hình phạt là không hợp lý vì thực tế hình phạt mới này không khác biệt nhiều với so với hình phạt tù chung thân; tạo ra sự thiếu nhất quán trong chính sách hình sự và làm giảm tính hiệu quả áp dụng hình phạt...

Do đó, loại ý kiến này đề nghị không bổ sung hình phạt này mà nên xem xét sửa đổi, bổ sung Điều 63 của BLHS theo hướng bổ sung quy định các trường hợp không xét giảm án đối với người bị kết án tù chung thân, tương tự như quy định của Luật Đặc xá về các trường hợp không được đề nghị đặc xá.

Về đề xuất bổ sung hai trường hợp không thi hành án tử hình, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành nội dung bổ sung nêu trên nhằm bảo đảm tính nhân đạo. Cạnh đó, có ý kiến đề nghị nghiên cứu bổ sung một số trường hợp mắc bệnh hiểm nghèo khác cũng được hưởng chính sách khoan hồng này…

*****

NHÓM PHÓNG VIÊN