QUỐC HỘI THẢO LUẬN TRỰC TUYẾN VỀ DỰ ÁN LUẬT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG MỘT SỐ ĐIỀU CỦA LUẬT THỐNG KÊ

Toàn cảnh Phiên thảo toàn thể trực tuyến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê

Trước đó, theo Chương trình kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, chiều ngày 20/10/2021, các vị ĐBQH đã thảo luận tại Tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê. Qua tổng hợ đã có 177 lượt ý kiến ĐBQH phát biểu tại 72 Tổ. Trên cơ sở ý kiến thảo luận tại Tổ, cơ quan chủ trì soạn thảo đã có giải trình, tiếp thu bước đầu.

Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Phát biểu tại phiên thảo luận toàn thể, đa số ý kiến đại biểu đều tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước về công tác thống kê; tạo cơ sở pháp lý để thực hiện kịp thời việc thu thập, tổng hợp và bảo đảm số liệu thống kê phản ánh khách quan, chính xác, kịp thời, đầy đủ, thống nhất, phục vụ Đảng, Nhà nước trong hoạch định đường lối, chính sách và điều hành phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Thống nhất với đề nghị xây dựng Luật, từ điểm cầu Bình Định, đại biểu Nguyễn Thu Thủy đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra cần tiếp tục rà soát nhằm xây dựng hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu thống kê bao quát trên mọi lĩnh vực của đời sống, xã hội. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia đối với cả nước, đối với các vùng. Theo đại biểu, vấn đề này, Quốc hội cũng đã quy định trong Luật Quy hoạch, có quy hoạch phát triển vùng, các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Trong đó, cấp quy định thống nhất là Bộ Kế hoạch và Đầu tư mà cụ thể là Tổng cục Thống kê là cơ quan duy nhất có thẩm quyền thực hiện và công bố kết quả thống kê đối với các chỉ tiêu thống kê quốc gia của vùng và tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. “Để đảm bảo tính khách quan, thống nhất, chính xác, chính quyền các cấp xây dựng hệ thống về mục tiêu cũng như chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và trong triển khai thực hiện các mục tiêu chỉ tiêu này. Bên cạnh đó, các cơ quan thống kê cũng sẽ kiểm định và công bố, đánh giá kết quả cụ thể thực hiện các mục tiêu này qua hệ thống chỉ tiêu thống kê.,..” đại biểu Nguyễn Thu Thủy cho biết.

Đại biểu Nguyễn Thu Thủy, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thu Thủy cũng bày tỏ quan điểm đồng tình với việc bổ sung quy định về việc định kỳ 05 năm rà soát về việc đánh giá lại quy mô Tổng sản phẩm trong nước báo cáo Chính phủ trình Quốc hội. Đồng thời, kiến nghị cần quy định thống nhất thời điểm công bố số liệu thống kê hàng năm đối với quốc gia, vùng và các tỉnh thành phố trực thuộc trung ương. Trong đó, đề nghị cần nghiên cứu kỹ thời điểm cần công bố số liệu thống kê, giảm thời gian còn lại trong năm phải ước tính trong số liệu thống kê để đảm bảo số liệu thống kê được xác thực, chính xác nhất.

Tại điểm cầu Bắc Ninh, đại biểu Nguyễn Văn So cho rằng, trải qua đợt dịch Covid-19 vừa qua càng khẳng định vai trò quan trọng của thống kê trong định hướng chống dịch và trong công tác hỗ trợ sau dịch tại các địa phương. Bên cạnh đó, giai đoạn 2016 đến nay, chúng ta ban hành nhiều Nghị quyết, văn bản quy định với nhiều chủ trương, chính sách nhưng Luật Thống kê hiện hành chưa thể chế hóa được. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung Luật Thống kê là hoàn toàn phù hợp với giai đoạn mới.

Để dự thảo Luật hoàn thiện, nhanh chóng được áp dụng trên thực tế, đại biểu Nguyễn Văn So đề xuất, tại nhóm chỉ tiêu về lao động, việc làm, bình đẳng giới, đề nghị cần rà soát để đảm bảo thống kê các chỉ tiêu quốc gia có tính bao quát, toàn diện hơn. Dự thảo Luật đưa ra 4 chỉ tiêu về bình đẳng giới gồm: Tỷ lệ nữ tham gia cấp ủy, tỷ lệ nữ đại biểu quốc hội, tỷ lệ nữ đb hội dồng nhân dân, tỷ lệ cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương các cấp có lãnh đạo chủ chốt là nữ. Tuy nhiên, theo đại biểu 4 chỉ tiêu này mới chỉ phản ánh bình đẳng giới ở vấn đề chính trị chưa có chỉ tiêu bình đẳng giới liên quan đến các lĩnh vực thiết thực của cuộc sống như giáo dục, y tế,… Vì vậy, đề nghị bổ sung, cập nhật chỉ tiêu đầy đủ phù hợp với chỉ tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2021 -2030, đồng thời hài hòa với thông lệ quốc tế mà Việt Nam đã ký kết liên quan đến bình đẳng giới.

Đối với chỉ tiêu dân số bị bạo lực (nhóm 19 trật tự an toàn xã hội và tư pháp), đại biểu cho rằng cần phải rà soát, có đánh giá tính hiệu quả, chính xác của phương pháp thống kê này ngay từ khi đưa ra khái niệm bạo lực. “Cần nghiên cứu quy định lại khái niệm thế nào là bạo lực để khi triển khai trên thực tế không lúng túng, không chồng chéo với các luật hiện hành như Bộ luật Hình sự,..”, đại biểu Nguyễn Văn So đề xuất.

Từ điểm cầu Nhà Quốc hội, đại biểu Bùi Mạnh Khoa, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, tán thành với sự cần thiết, tên gọi và phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thống kê như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Theo đại biểu, việc sửa đổi để cập nhật thông tin chính xác, kịp thời, phản ánh đầy đủ tình hình kinh tế - xã hội mới của đất nước; phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành của Đảng, các cơ quan Nhà nước. Ngoài ra, việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung quan trọng của Luật Thống kê hiện hành còn nhằm làm rõ quy trình biên soạn các chỉ tiêu thống kê quốc gia, bảo đảm sự thống nhất về số liệu, thông tin thống kê giữa cơ quan thống kê trung ương và cơ quan thống kê cấp tỉnh.

Tán thành với việc trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật tại kỳ họp này theo quy trình tại 1 kỳ họp, đại biểu Bùi Mạnh Khoa kiến nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục hoàn thiện một số nội dung cụ thể của dự thảo Luật.

Đại biểu Bùi Mạnh Khoa, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa

Theo đại biểu quy định tại Khoản 2 Điều 1 của dự thảo Luật đối với thông tin thống kê của chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh là phân tổ của chỉ tiêu thống kê quốc gia, phải thống nhất với cơ quan thống kê trung ương trước khi công bố là cần thiết nhằm đảm bảo sự thống nhất khi công bố số liệu thông tin giữa các cơ quan thống kê trung ương và cơ quan thống kê cấp tỉnh cũng như đảm bảo niềm tin đối với thông tin thống kê nhà nước. Tuy nhiên, để việc áp dụng quy định này được thống nhất, khả thi phù hợp với nguyên tắc của hoạt động thống kê là trung thực, khách quan, chính xác, độc lập về chuyên môn,…đại biểu Bùi Mạnh Khoa đề nghị phải làm rõ việc phải thống nhất thực hiện theo cách thức như thế nào, trường hợp vẫn không có sự thống nhất giữa các cơ quan thì ý kiến của cơ quan nào là ý kiến cuối cùng? Đồng thời dự thảo Luật cần quy định bao quát và đầy đủ hơn để đảm bảo không chỉ thống nhất số liệu thông tin thống kê của thống kê cấp tỉnh với thống kê trung ương mà còn thể hiện sự thống nhất số liệu giữa Tổng Cục Thống kê và thống kê các bộ, ngành.

Quy định cụ thể hơn thẩm quyền, quy trình tính toán, đánh giá, công bố GDP

Tại điểm cầu Hà Giang, đại biểu Lý Thị Lan cho biết, trên nguyên tắc và phương pháp thống kê đã được quốc tế công nhận, các quy định của Luật Thống kê, các Luật chuyên ngành có liên quan, khả năng có thể tính toán các chỉ tiêu thống kê do các Bộ, ngành đề xuất và thực tiễn triển khai của các quốc gia khác trên thế giới, Chính phủ đã nghiên cứu và đề nghị chỉ tập trung sửa đổi những nội dung lớn, đã rõ và thực hiện được ngay bảo đảm kịp thời cung cấp thông tin sát thực với tình hình phát triển của đất nước, phản ánh thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam trong thời kỳ mới. Đồng thời, để có số liệu, thông tin thống kê phục vụ kịp thời cho công tác chỉ đạo, điều hành, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định sửa đổi, bổ sung 03 nội dung lớn nhằm làm rõ quy trình biên soạn các chỉ tiêu thống kê quốc gia; không ảnh hưởng, tác động đến các nội dung trong các điều, khoản khác của Luật Thống kê hiện hành.

Đại biểu Lý Thị Lan, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang

Từ yêu cầu thực tiễn của địa phương, đại biểu thể hiện sự nhất trí cao đối với sự cần thiết phải xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều luật thống kê. “Việc xây dựng luật lần này là cơ sở để đảm bảo việc thu thập thông tin thống kê chính xác khách quan, kip thời phản ánh đầy đủ tình hình kinh tế - xã hội của đất nước giai đoạn 2021- 2030, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh cấp huyện, cấp xã, … đây là công cụ quan trọng trong việc cung cấp thông tin thống kê phục vụ quản lý điều hành của các cấp chính quyền địa phương”, đại biểu Lý Thị Lan nhấn mạnh.

Đối với việc sửa đổi, bổ sung khoản 6 Điều 17 theo hướng giao Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các bộ ngành và địa phương trình Chính phủ ban hành quy trình biên soạn chỉ tiêu thống kê tổng sản phẩm trong nước, chỉ tiêu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh thành phố trực thuộc trung ương là cần thiết. Theo đại biểu, đây là cơ sở pháp lý quan trọng tăng cường hiệu quả trong việc thu thập tổng hợp, biên soạn các chỉ tiêu thống kê, đảm bảo tính khả thi, minh bạch, thống nhất trong biên soạn công bố GDP và GRDP. Tuy nhiên, để đảm bảo quy định đi vào thực tiễn, đại biểu đề nghị Chính phủ ngay sau khi Luật được thông qua thì cần khẩn trương ban hành Nghị định về quy trình biên soạn GDP và GRDP.

Đối với quy định tại Khoản 2 Điều 1 của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điểm d, Khoản 2, Điều 48 theo hướng “Đối với thông tin thống kê của chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh là phân tổ của chỉ tiêu thống kê quốc gia phải thống nhất với cơ quan thống kê Trung ương trước khi công bố”, đại biểu Lý Thị Lan kiến nghị, cần làm rõ quy định “phải thống nhất” được thực hiện theo cách thức nào để bảo đảm nguyên tắc quy định tại Khoản 1 Điều 5 của Luật Thống kê là “thống nhất về nghiệp vụ, không trùng lặp, không chồng chéo”, đồng thời phải bảo đảm “trung thực, khách quan, chính xác”, “độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ thống kê”, trường hợp không có sự thống nhất giữa các cơ quan thì ý kiến của cơ quan nào là ý kiến cuối cùng(?)

Đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long

Từ điểm cầu Vĩnh Long, đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang cho rằng, thời gian qua Luật thống kê có nhiều tác động tích cực đối với công tác thống kê. Hiện nay, mặc dù nhiều điều khoản quy định trong luật tuy vẫn giữ nguyên giá trị nhưng trước sự thay đổi nhanh chóng của kinh tế số, một số điều khoản của luật không còn phù hợp. Vì vậy, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê là cần thiết.

Đóng góp vào dự thảo Luật, đai biểu đề nghị Cơ quan soạn thảo quan tâm luật hóa, cụ thể các nội dung danh mục thống kê liên quan đến hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã phục vụ cho quản lý điều hành của các cấp chính quyền địa phương. “Hiện nay, hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh, huyện, xã hiện hành chưa đảm bảo tính toàn diện cho việc đánh giá kết quả thực hiện các chỉ tiêu Nghị quyết năm và cả nhiệm kỳ của cấp ủy Đảng cũng như chính quyền địa phương.

Từ điểm cầu Tp. Hồ Chí Minh, đại biểu Vũ Hải Quân cho rằng, một trong những mục của việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thống kê lần này nhằm mục tiêu cung cấp thông tin thống kê chính xác, khách quan, kịp thời phản ánh đúng, đầy đủ tình hình kinh tế xã hội của đất nước giai đoạn 2021-2030, giúp phân tích, hoạch định và điều chỉnh chính sách vĩ mô. Tuy nhiên, để thực hiện được các mục tiêu này, đại biểu đề nghị Cơ quan soạn thảo phải cụ thể hóa, công khai hóa quy trình, tiêu chuẩn, điều kiện thu thập dữ liệu thống kê, phương pháp làm thống kê để đảm bảo tính chính xác, đầy đủ các dữ liệu này; cần đặc biệt quan tâm đến việc phân cấp, phân quyền.

Bên cạnh đó, đại biểu kiến nghị cần đẩy mạnh hợp tác công tư để thực hiện tốt công tác thống kê như tận dụng tối đa hạ tầng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo; phân tích dữ liệu lớn để thực hiện khảo sát, lưu trữ, phân tích dữ liệu thống kê. Đồng thời, tận dụng đội ngũ chuyên gia phân tích dữ liệu để có thể khai thác, cung cấp thông tin, dự báo, phân tích, so sánh, hỗ trợ ra quyết định.

Cũng tại phiên thảo luận, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị rà soát, cân đối số lượng chỉ tiêu giữa các nhóm; Nghiên cứu tách riêng nhóm chỉ tiêu “bình đẳng giới” không ghép cùng lĩnh vực lao động, việc làm; Bổ sung nhóm chỉ tiêu riêng cho “kinh tế số, chuyển đổi số”; Bổ sung chỉ tiêu để đánh giá đầy đủ, toàn diện hơn về các cấp học, đào tạo nghề; Nghiên cứu bổ sung nhóm chỉ tiêu liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, đồng thời tích hợp số liệu điều tra 53 dân tộc vào Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia; các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững;…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong phiên thảo luận tại hội trường đã có 25 ý kiến phát biểu. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng đã có phần giải trình, tiếp thu, làm rõ các ý kiến của đại biểu Quốc hội quan tâm. "Qua thảo luận, đa số ý kiến thống nhất phạm vi sửa đổi, tên gọi của Luật như Chính phủ trình tuy nhiên còn 1 số ý kiến đề nghị sửa đổi toàn diện luật trên cơ sở nền tảng kinh tế số, dữ liệu số, công nghệ thông tin; có ý kiến đề nghị quy định rõ cụ thể hơn thẩm quyền, quy trình tính toán, đánh giá, công bố GDP; nhiều ý kiến góp ý cụ thể về các chỉ tiêu trong phụ lục, danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia như bổ sung sửa đổi tên một số nội dung chỉ tiêu thống kê, bổ sung thêm nhóm, phân loại một số nhóm, chia tách các nhóm chỉ tiêu, …", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu tiếp thu tối đa để hoàn chỉnh dự thảo Luật và sẽ có báo cáo tiếp thu, giải trình để trình Quốc hội xem xét và dự án Luật này sẽ trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này./.

Lê Anh - Minh Thành