Quốc hội thông qua nhiều quy định mới về tương trợ tư pháp hình sự

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về hình sự gồm 4 chương, 42 điều.

Nội dung được quan tâm trong Luật Tương trợ tư pháp về hình sự là luật quy định bảo mật thông tin và giới hạn sử dụng (Điều 12). Theo đó, thông tin, tài liệu, chứng cứ do cơ quan có thẩm quyền cung cấp chỉ được sử dụng phù hợp với mục đích đã nêu trong yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự, không được tiết lộ hoặc chuyển giao cho bên thứ ba. Trường hợp sử dụng thông tin, tài liệu, chứng cứ ngoài mục đích đã nêu trong yêu cầu thì phải có sự đồng ý trước bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền của nước kia.

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Tương trợ tư pháp hình sự. Ảnh Quốc hội

Về nguyên tắc Bảo đảm an toàn (Điều 11), khi yêu cầu một người có mặt trên lãnh thổ của nước yêu cầu để hỗ trợ điều tra, cung cấp chứng cứ thì nước đó phải cam kết bằng văn bản các nội dung để đảm bảo an toàn cho họ.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, có ý kiến đề nghị quy định điểm a khoản 1 theo hướng “người đó sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị bắt giữ, bị tạm giam, tạm giữ hay áp dụng bất kỳ biện pháp cưỡng chế nào khác trái với nội dung cam kết trước khi rời khỏi nước được yêu cầu” để bảo đảm chặt chẽ, đầy đủ.

UBTVQH tiếp thu ý kiến của ĐBQH và đã chỉnh lý phù hợp tại các điều 11, 35 và 37 của dự thảo luật.

Một nội dung được nhiều đại biểu quan tâm góp ý trong phiên thảo luận tại hội trường ngày 27/10, là Nguyên tắc tương trợ tư pháp về hình sự (Điều 5). ĐBQH đánh giá cao dự thảo đã thể hiện rõ nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; không can thiệp vào công việc nội bộ; bình đẳng, cùng có lợi, phù hợp với Hiến pháp 2013 và chủ trương của Đảng, Nhà nước.

Tuy nhiên, ĐBQH cho rằng, dự thảo chưa ghi nhận nguyên tắc bảo vệ quyền con người, đặc biệt là quyền không bị tra tấn, quyền không bị đối xử vô nhân đạo. Trong bối cảnh Việt Nam là thành viên Công ước chống tra tấn của Liên Hợp Quốc, các yêu cầu tương trợ quốc tế có thể liên quan trực tiếp đến thân thể, tự do của công dân hoặc người cư trú tại Việt Nam

Sáng 26/11/2025, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Ảnh Quốc hội

Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc bảo đảm quyền con người, quyền được đối xử nhân đạo, tôn trọng nhân phẩm.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng lý giải: Tương trợ tư pháp về hình sự là việc các quốc gia hỗ trợ nhau trong việc giải quyết vụ án hình sự, do đó cùng với việc tuân thủ các nguyên tắc quy định tại Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, còn phải tuân thủ các nguyên tắc quy định tại BLTTHS. BLTTHS hiện hành đã dành riêng một chương (Chương II) quy định về những nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự với 27 nguyên tắc, trong đó “tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân và lợi ích hợp 6 pháp của cá nhân” chỉ là 1 trong 27 nguyên tắc của tố tụng hình sự.

Do đó, nếu chỉ bổ sung nguyên tắc nêu trên vào Điều 5 sẽ dẫn đến thiếu nhiều nguyên tắc quan trọng khác đã được quy định trong BLTTHS (như: nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa, nguyên tắc bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật, nguyên tắc suy đoán vô tội ...).

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Ảnh Quốc hội

Do đó, cách quy định như Điều 5 của dự thảo luật, trong đó có nội dung hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự phải phù hợp với Hiến pháp, pháp luật Việt Nam,... đã bảo đảm bao quát đầy đủ các nguyên tắc tương trợ tư pháp về hình sự, trong đó có nguyên tắc bảo đảm quyền con người, quyền công dân như ý kiến ĐBQH nêu.

PV/VOV.VN