Quy định giám định tư pháp thuộc Công an giám định pháp y tử thi và pháp y thương tích

Chiều 5/12, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội đã thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), với 439/443 tổng số đại biểu Quốc hội có mặt tham gia biểu quyết tán thành.

Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) gồm VI chương, 45 điều, có hiệu lực từ 1/5/2026; quy định về người giám định tư pháp; tổ chức giám định tư pháp; trình tự, thủ tục giám định tư pháp; chi phí giám định tư pháp; chế độ, chính sách trong hoạt động giám định tư pháp; quản lý nhà nước về giám định tư pháp; trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giám định tư pháp.

Quy định tổ chức giám định tư pháp ngoài công lập

Theo dự thảo luật vừa được thông qua, tại khoản 4, điều 17 quy định, tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Công an tỉnh, thành phố thực hiện giám định chuyên ngành pháp y tử thi và giám định chuyên ngành pháp y thương tích.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Theo luật, ngoài tổ chức giám định tư pháp công lập được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự thì tại Điều 18 của luật cho phép thầnh lập tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc. Cụ thể, tổ chức giám định pháp y theo vụ việc phải có tư cách pháp nhân; có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn ở lĩnh vực chuyên môn hoặc chuyên ngành phù hợp với nội dung được trưng cầu, yêu cầu giám định; có thời gian hoạt động từ đủ 5 năm trở lên trong lĩnh vực chuyên môn hoặc chuyên ngành phù hợp với nội dung được trưng cầu, yêu cầu giám định; có đội ngũ cán bộ chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc bảo đảm cho việc thực hiện giám định tư pháp.

Tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc thực hiện giám định theo trưng cầu, yêu cầu giám định theo quy định của luật này. Người đứng đầu tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận và phân công người thực hiện giám định tư pháp.

Cấm can thiệp, cản trở việc thực hiện giám định của người giám định tư pháp

Nguyên tắc thực hiện giám định tư pháp đó là tuân thủ pháp luật, tuân theo trình tự, thủ tục giám định, phương pháp khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định. Trung thực, chính xác, khách quan, vô tư, kịp thời; Độc lập trong quá trình thực hiện giám định, đưa ra kết luận giám định tư pháp; Chỉ kết luận về chuyên môn những vấn đề trong phạm vi được trưng cầu, yêu cầu; Chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết luận giám định.

Các hành vi bị nghiêm cấm là:

Từ chối tiếp nhận, thực hiện giám định tư pháp mà không có lý do chính đáng; cố ý kéo dài thời gian thực hiện giám định tư pháp, thời gian ban hành kết luận giám định tư pháp.

Từ chối kết luận giám định tư pháp mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan. Tiết lộ thông tin trong quá trình thực hiện giám định tư pháp gây ảnh hưởng đến hoạt động tố tụng.

Các đại biểu tại phiên họp.

Lợi dụng danh nghĩa người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp để trục lợi. Nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích khác từ đơn vị, tổ chức, cá nhân để làm sai lệch việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp hoặc để làm sai lệch kết quả, kết luận giám định tư pháp.

Cố ý đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật. Lợi dụng việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp để gây khó khăn, cản trở hoạt động tố tụng. Lạm dụng việc trưng cầu giám định tư pháp trong hoạt động tố tụng hình sự để thay thế công tác điều tra, thực hiện nghĩa vụ chứng minh của cơ quan tiến hành tố tụng.

Can thiệp, cản trở việc thực hiện giám định của người giám định tư pháp. Xúi giục, đe dọa, ép buộc người giám định tư pháp đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật.

Được xem xét miễn, giảm trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp

Trước đó, trình bày Báo cáo về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết về quyền được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp như dự thảo Luật.

Một số ý kiến đề nghị cần nghiên cứu kỹ quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp hoặc cần phải quy định chặt chẽ, miễn trừ có điều kiện hoặc bổ sung phạm vi miễn trừ.

Các đồng chí lãnh đạo Quốc hội tại phiên họp.

Chính phủ cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo luật được nghiên cứu, chỉnh lý theo hướng người giám định tư pháp được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của pháp luật có liên quan và của cấp có thẩm quyền khi đã thực hiện giám định đúng quy định về trình tự, thủ tục, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định, vô tư, khách quan, không vụ lợi; trường hợp kết luận gian dối hoặc từ chối kết luận giám định mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định.

Phương Thủy