Quy định mới 'gỡ khó' cho doanh nghiệp trong mua, bán tàu biển

Bãi bỏ nhiều quy định về đấu thầu, chào giá cạnh tranh trong mua, bán tàu biển

Điểm đáng chú ý tại Nghị định mới có hiệu lực thi hành từ ngày 30/10/2025 là điều chỉnh việc mua, bán, đóng mới tàu biển có sử dụng vốn ngân sách Nhà nước.

Theo đó, việc mua, bán, đóng mới tàu biển có sử dụng vốn ngân sách Nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, Luật đầu tư công, vốn từ nguồn thu hợp pháp theo quy định của pháp luật của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thì thực hiện theo quy định của Luật đấu thầu và các quy định khác có liên quan.

Nghị định số 247/2025 của Chính phủ đã điều chỉnh, sửa đổi nhiều quy định trong việc mua, bán tàu biển có sử dụng vốn Nhà nước (Ảnh minh họa).

Tổ chức, cá nhân có hoạt động mua, bán, đóng mới tàu biển không thuộc trường hợp quy định trên được tự quyết định chọn áp dụng toàn bộ hoặc các điều, khoản, điểm cụ thể của Luật đấu thầu và các quy định khác có liên quan.

Quy định mới cũng bãi bỏ quy ước "việc mua, bán, đóng mới tàu biển là hoạt động đầu tư đặc thù". Đồng thời, bãi bỏ các quy trình quy định về hình thức mua bán, đóng mới tàu biển; quy trình thực hiện mua, bán, đóng mới tàu biển.

Trong khi theo quy định hiện hành xác định, việc mua, bán, đóng mới tàu biển là hoạt động đầu tư đặc thù, tuân theo các quy trình, thủ tục mua, bán, đóng mới tàu biển được quy định cụ thể.

Trong đó, hình thức mua sử dụng vốn Nhà nước được thực hiện theo quy định của pháp Luật về đấu thầu. Trường hợp đã áp dụng đầy đủ các quy định của pháp Luật về đấu thầu mà vẫn không lựa chọn được tàu biển thì thực hiện bằng hình thức chào hàng cạnh tranh theo thông lệ quốc tế với ít nhất 3 người chào hàng là người trực tiếp bán tàu hoặc người môi giới.

Hình thức bán tàu biển sử dụng vốn nhà nước được thực hiện theo quy định của pháp Luật về đấu giá. Trường hợp đã áp dụng đầy đủ các quy định của pháp Luật về đấu giá mà vẫn không lựa chọn được người mua thì thực hiện bằng hình thức chào giá cạnh tranh theo thông lệ quốc tế với ít nhất 3 người chào giá là người mua trực tiếp hoặc người môi giới.

Doanh nghiệp được "gỡ khó", tăng cường đầu tư đội tàu

Đại diện Tổng công ty Hàng hải VN (VIMC) cho biết theo thông lệ quốc tế, các doanh nghiệp sẽ tìm tới các công ty môi giới để tìm những con tàu phù hợp với nhu cầu với các yếu tố về kỹ thuật như tuổi tàu, loại tàu, series tàu… rồi đàm phán với chủ tàu giá tốt nhất.

Tuy nhiên theo quy định hiện hành, các doanh nghiệp có vốn Nhà nước khi muốn mua, bán tàu biển phải thực hiện đấu thầu. Điều này khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn hơn do trình tự, thủ tục đấu thầu khá phức tạp, kéo dài nhiều tháng và phải có các chủ trương, xác nhận của cấp có thẩm quyền.

"Quy định mới đã góp phần "cởi trói" cho doanh nghiệp để có thể nâng cấp đội tàu, tránh tụt hậu và tăng hiệu quả kinh doanh", đại diện VIMC chia sẻ.

Thực tế, Luật Đấu thầu có hiệu lực từ ngày 1/1/2024 đã nới cho đối tượng là các doanh nghiệp cổ phần. Do đó thời gian qua, nhiều doanh nghiệp đã bắt tay đầu tư, trẻ hóa đội tàu để phát triển hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Tiêu biểu trong năm 2025, Công ty CP Vận tải biển Việt Nam (Vosco) đã thông qua kế hoạch đầu tư 10 tàu, bao gồm 1 tàu hàng rời cỡ Supramax, trọng tải 56.000 - 58.000 DWT, loại đã qua sử dụng dưới 15 tuổi với giá mua tối đa là 23 triệu USD/tàu; đóng mới 4 tàu cỡ Ultramax với trọng tải 62.000 - 66.000 DWT với giá mua tối đa là 40 triệu USD/tàu; đóng mới 4 tàu dầu sản phẩm cỡ MR với trọng tải khoảng 50.000 DWT với giá mua tối đa là 52 triệu USD/tàu. Đây sẽ là lần mở rộng đội tàu lớn nhất trong lịch sử hoạt động của doanh nghiệp này.

Năm 2025, Tổng công ty Hàng hải VN cùng các đơn vị thành viên dự kiến đầu tư 11 tàu chở hàng rời; 6 tàu chở container; 4 tàu dầu với giá trị khoảng 200 - 250 triệu USD theo các hình thức đóng mới, mua lại tàu đóng mới, mua cũ.

Nghị định mới cũng sửa các quy định trong việc xác định tuổi tàu. Trong đó, tuổi của tàu biển được tính bằng số năm và bắt đầu từ ngày bàn giao tàu biển.

Ngày bàn giao tàu biển là ngày hoàn thành cuộc kiểm tra lần đầu trước khi tàu được đưa vào sử dụng làm cơ sở cho việc cấp các giấy chứng nhận kỹ thuật về an toàn hàng hải theo quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên và được ghi trên các giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật đó.

Đối với quy định về giới hạn tuổi tàu biển nước ngoài đã qua sử dụng đăng ký lần đầu tại Việt Nam, xác định các trường hợp đặc biệt do Bộ trưởng Bộ Xây dựng quyết định.

Cụ thể là không quá 17 năm với tàu container có sức chở 1500 Teu trở lên; Không quá 20 năm đối với các loại tàu: chở hóa chất, chở khí hóa lỏng, chở dầu hoặc kho chứa nổi; không quá 25 năm với tàu nghiên cứu khoa học, tàu huấn luyện, tàu tìm kiếm cứu nạn được tặng cho, hiến, biếu, đóng góp, viện trợ, tài trợ cho Nhà nước Việt Nam.

Hồ An