Quy định mới về những điều nhà giáo không được làm

Riêng nhà giáo hoạt động trong CSGD công lập còn bị điều chỉnh bởi Luật Viên chức năm 2010. Đây chính là điểm khác biệt được Luật Nhà giáo năm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2026)
quy định.

Những điều nhà giáo không được làm

Điều 11 Luật Nhà giáo năm 2025 quy định những việc nhà giáo không được làm bao gồm: Phân biệt đối xử giữa những người học dưới mọi hình thức. Gian lận, cố ý làm sai lệch kết quả trong hoạt động tuyển sinh, đánh giá người học. Ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức. Ép buộc người học nộp tiền hoặc hiện vật ngoài quy định của pháp luật. Lợi dụng chức danh nhà giáo và hoạt động nghề nghiệp để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Giáo viên một điểm trường thuộc Trường TH-THCS Phước Thiện, xã Hưng Phước trong giờ dạy học. Ảnh minh họa: Hải Yến

Bên cạnh đó, Luật Nhà giáo năm 2025 còn nghiêm cấm: Nhà giáo trong CSGD công lập không được làm những việc viên chức không được làm theo quy định của pháp luật về viên chức và quy định khác của pháp luật có liên quan. Nhà giáo trong CSGD tư thục không được thực hiện các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động theo quy định của pháp luật về lao động và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Luật sư Cao Sơn Hà, thuộc Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai cho biết: Điều này có nghĩa nhà giáo trong CSGD công lập bị cấm thực hiện thêm những hành vi như: Trốn tránh trách nhiệm, thoái thác công việc hoặc nhiệm vụ được giao; gây bè phái, mất đoàn kết; tự ý bỏ việc; tham gia đình công. Sử dụng tài sản của cơ quan, tổ chức, đơn vị và của nhân dân trái với quy định của pháp luật. Lợi dụng hoạt động nghề nghiệp để tuyên truyền chống lại chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước hoặc gây phương hại đối với thuần phong, mỹ tục, đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân và xã hội…

Còn nhà giáo tại CSGD tư thục sẽ không được thực hiện thêm các hành vi: phân biệt đối xử trong lao động; ngược đãi người lao động, cưỡng bức lao động; quấy rối tình dục tại nơi làm việc; lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật...

Đây là những điều luật, quy định viên chức, người lao động không được làm thì nhà giáo cũng không được làm. Tuy nhiên, Luật Nhà giáo năm 2025 không quy định cụ thể, chi tiết tất cả những hành vi cấm, không được làm trong một điều luật mà quy định rải rác ở các điều khác hoặc dẫn chiếu tới các luật, quy định khác có liên quan.

Luật không cấm thì có được làm?

Đây là vấn đề vẫn còn nhiều tranh luận hoặc dẫn tới ngộ nhận khi nhiều người cho rằng: Nhà giáo cũng là công dân nên ngoài những gì luật cấm, không được làm thì nhà giáo được làm tất cả những gì mà luật không quy định cấm.

Nhà giáo Nguyễn Văn Toàn (công tác tại một trường tiểu học trên địa bàn phường Bình Phước, tỉnh Đồng Nai) cho biết: Ông không đồng tình với quan điểm này. Bởi nhà giáo, nghề giáo có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong giáo dục, được xã hội tôn vinh. Cụ thể, tại Điều 3 Luật Nhà giáo năm 2025 khẳng định: Nhà giáo là lực lượng nòng cốt của ngành giáo dục, có vị thế quan trọng trong xã hội, được tôn trọng, bảo vệ, tôn vinh. Nhà giáo có vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục; có vai trò quan trọng trong việc xây dựng nguồn nhân lực, xây dựng xã hội học tập, xã hội số và xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Do nhà giáo có vị trí, vai trò đặc biệt như vậy nên có rất nhiều việc công dân được làm nhưng nhà giáo không thể làm. Chẳng hạn, không có quy định nào cấm nhà giáo ăn mặc, đeo trang sức đẹp, thời trang khi đứng lớp. Tuy nhiên, nhà giáo không thể, hoặc không dám dùng quá nhiều trang sức thời trang đứng lớp như công chức, viên chức, người lao động khác. Nhà giáo tự ý thức chọn phong cách thời trang mang tính khuôn mẫu: nữ thì áo dài hoặc áo vest; nam thì áo sơ mi, quần tây, không được đeo quá nhiều trang sức. Nếu nhà giáo nào làm khác đi, rất dễ bị phụ huynh, xã hội phán xét (khoản 4, Điều 5 về đạo đức nhà giáo ban hành kèm theo Quyết định số 16/2008/QĐ-BGDĐT, ngày 16-4-2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định trang phục, trang sức của nhà giáo khi thực hiện nhiệm vụ phải giản dị, gọn gàng, lịch sự, phù hợp với nghề dạy học, không gây phản cảm và phân tán sự chú ý của người học).

Đoàn Phú