Quỳ Hợp (Nghệ An): Khoáng sản bị khai thác trái phép
Lâu nay, nói đến khoảng sản nhất là đá trắng, đá cảnh nghiễm nhiên người dân xứ Nghệ đều liên tưởng đến huyện Quỳ Hợp. Bởi nguồn lợi từ loại khoảng sản không hề nhỏ, vậy nên tình trạng khai thác chui, khai thác không phép diễn ra tràn lan, không những gây thất thoát tài nguyên, tiền thuế mà còn tiềm ẩn nhiều vụ tai nạn chết người.
Mỏ đá trắng tại lèn Chu, xã Minh Hợp bị đục khoét dù chưa được cơ quan nào cấp phép.
Chúng tôi men theo những rừng cam vào tận những ngọn núi lở loét do nạn “đá tặc” gây ra. Điển hình nhất chính là tại các lô C14, C12 (tên gọi của các khu trồng cam) thuộc xã Minh Hợp và làng Bửng, xã Văn Lợi, huyện Quỳ Hợp (Nghệ An) nạn khai thác đá cảnh công khai và rầm rộ nhất.
Qua tìm hiểu trên địa bàn, nạn khai thác đá cảnh mà dân làm đá hay gọi là cổ thạch trên hai xã này đã tồn tại trong một thời gian dài. Nhiều nơi, mặc dù chính quyền đã tiến hành xử phạt, nhưng các “đá tặc” vẫn tiếp tục phá nát các quả đồi, vườn cam để tìm cổ thạch. Thực tế tại khu vực núi Lèn Côi, xóm Đại Xuân (Làng Bửng), xã Văn Lợi, cả quả đồi bị xé nát tanh bành, hàng trăm tảng đá, với khối lượng hàng ngàn m3 nằm ngổn ngang chờ khi thuận lợi để bốc đi.
Theo người dân sống ở đây cho biết, đá cổ thạch được các đầu nậu khai thác nhiều tháng nay, họ liên kết với những gia đình có nương rẫy, sau đó thuê đất để tiến hành khai thác. “Cứ chỗ nào có đá là họ xới tung lên, ban ngày họ khai thác, đêm đến họ chở. Loại đá thời gian gần đây được nhiều khách hàng ưa chuộng, bán lại có giá nên quanh khu vực này, chỗ nào có đá, chỗ đó bị cày xới”- một người dân sống gần đây cho biết. Theo một người chơi đá cảnh tại địa phương, đá cảnh hay “cổ thạch” thường được bán theo hai dạng. Đá bình thường thì bán theo tấn, với giá từ 600-800 nghìn/1 tấn. Những viên đá đẹp có khi bán được tới gần trăm triệu đồng/1 viên.
Việc khai thác không những không dừng lại mà còn được mở rộng quy mô, cả một quả núi đã bị “băm nát” với hàng nghìn m3 đá cảnh nằm ngổn ngang, viên lớn đè viên bé, “trơ gan” thách thức dư luận. Cả ngọn núi bị đục khoét “moi ruột” kéo dài hơn 500m. Máy xúc sau những giờ làm việc hết công suất đang nằm “nghỉ ngơi” giữa bãi đá, gàu xúc vẫn không quên nhiệm vụ là “ngoặm đá” cho ca làm việc tiếp theo. Những thùng dầu, xăng dùng chạy máy xúc còn nằm nguyên bên cạnh.
Chưa được thăm dò đã khai thác rầm rộ
Nếu như việc khai thác cổ thạch diễn ra tại các nương rẫy, ngọn núi thấp, nguồn lợi thu được tùy vào thời điểm, thì tại xã Minh Hợp có một mỏ khoáng sản dù chưa được cấp phép nhưng đã khai thác tràn lan, nguồn lợi từ mỏ khoáng sản này được cho là rất lớn. Đó là mỏ đá trắng của Cty An Lộc Sơn nằm trên đỉnh núi lèn Chu, làng Dủa, xã Minh Hợp.
Theo tìm hiểu, mỏ khoáng sản tại lèn Chu này chỉ mới được Thường vụ huyện Quỳ Hợp đồng ý về mặt chủ trương, chưa được cấp phép thăm dò. Vậy nhưng, theo người dân và thực tế hiện trạng, mỏ này đã được khai thác “chui” nhiều năm qua. “Họ làm đường, khai thác từ lâu rồi, không cần lên tận nơi, chỉ nhìn từ xa cũng thấy những khối đá được cắt gọt cẩn thận, chờ vận chuyển xuống núi, để tránh người ngoài tiếp cận, họ thuê 2 người dân trong làng canh lán và bảo vệ”- người dân dưới chân núi cho biết.
Chính quyền thờ ơ hay dung túng?
Việc khai thác khoáng sản trái phép diễn ra công khai, trái pháp luật, kéo dài trong nhiều tháng, thậm chí năm này qua năm khác, nhưng không bị cơ quan chức năng xử lý triệt để. Nếu có cũng chỉ qua loa và dường như nhắm mắt cho qua. Cụ thể, việc khai thác đá cảnh diễn nhiều tháng qua, nhưng cách xử lý của chính quyền có vấn đề.
Được biết, sau khi người dân và dư luận phản ánh, UBND xã Văn Lợi mới đi kiểm tra và lập biên bản cũng như ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính nhưng số lượng khoảng sản bị phạt rất ít so với thực tế. Cụ thể, tại văn bản số 160/QĐ-XPVPHC ngày 22/10 của UBND xã Văn Lợi xử lý vi phạm hành chính đối với đối tượng Cao Văn Thân, trú tại xóm Minh Tiến, xã Minh Hợp với mức phạt là 3.000.000 đồng, khối lượng khai thác trái phép là 15m3 đá cảnh. Trong khi thực tế số lượng đá bị khai thác lên tới hàng ngàn khối, tại nhiều địa điểm khác nhau.
Trao đổi với chúng tôi, ông Hoàng Văn Thái - Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp (nguyên Chủ tịch UBND xã Văn Lợi) thừa nhận: “So với thời điểm tháng 10, nay trạng thái ngọn núi này đã thay đổi nhiều. Và theo tôi được biết thì việc khai thác trái phép này đã bị xử lý”. Trong khi đó, nói về việc khai thác khoáng sản trái phép tại mỏ lèn Chu, xã Minh Hợp, ông Lê Sỹ Hào-Trưởng phòng TNMT huyện Quỳ Hợp (Nghệ An) khẳng định, Cty này chỉ mới được chấp thuận chủ trương của Thường vụ Huyện ủy, chứ chưa được cấp phép thăm dò, nói gì đến việc khai thác. “Tháng trước, họ có xin chúng tôi được mở đường, nhưng chúng tôi không đồng ý, bởi họ chưa có một thủ tục gì”. Nhưng khi chúng tôi thông tin, mỏ này đang được khai thác, thậm chí là khai thác đã lâu, ông Hào tỏ ra ngạc nhiên và nhấn mạnh: “Nếu họ làm như thế, chúng tôi sẽ thông báo với tỉnh, nếu họ vi phạm, đề nghị không cấp phép”.
