Quy trình các bước hiệp thương giới thiệu người ứng cử

Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trình bày Quy trình các bước hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân và việc tổ chức hội nghị lấy ý kiến cử tri. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Sáng 15/11, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt Chỉ thị của Bộ Chính trị, triển khai công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà đã trình bày Quy trình các bước hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, người ứng cử đại biểu Hội đồng Nhân dân và việc tổ chức hội nghị lấy ý kiến kiến cử tri.

Bà Nguyễn Thị Thu Hà khẳng định đây là nội dung rất quan trọng trong quá trình triển khai công tác bầu cử nhằm đảm bảo dân chủ, hiệp thương lựa chọn những người đủ điều kiện tiêu chuẩn để ứng cử vào đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp.

Các nội dung trên đã được thể hiện trong Nghị quyết 101/2025/UBTVQH15 hướng dẫn tổ chức hội nghị cử tri, giới thiệu người ứng cử đại biểu Hội đồng Nhân dân cấp xã ở thôn, tổ dân phố ngày 26/9/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Nghị quyết liên tịch 102/2025/NQLT-UBTVQH15-CP-ĐCTUBTWMTTQVN hướng dẫn quy trình hiệp thương, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XVI, đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 ngày 26/9/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ban hành.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cũng đã ban hành Thông tri số 04, Thông tri số 05 ngày 4/11/2025 và các văn bản liên quan khác. Văn phòng Hội đồng bầu cử Quốc gia đã gửi tài liệu, nội dung Hội nghị tới các địa phương, lịch trình thời gian triển khai công tác bầu cử.

Chuẩn bị chu đáo các điều kiện để ba hội nghị hiệp thương diễn ra đúng tiến độ

Làm rõ một số nội dung cơ bản với 3 vấn đề lớn, bà Nguyễn Thị Thu Hà nêu rõ: Thứ nhất, về việc tổ chức các hội nghị hiệp thương.Hội nghị hiệp thương sẽ được tiến hành ba lần. Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất ở mỗi cấp được tổ chức từ ngày 1-10/12/2025. Hội nghị hiệp thương lần thứ hai tổ chức từ ngày 2-3/2/2026. Hội nghị hiệp thương lần thứ ba tổ chức từ ngày 9-20/2/2026.

Thời gian hiệp thương được điều chỉnh sớm hơn so với các nhiệm kỳ bầu cử trước để bảo đảm thống nhất với ngày bầu cử là ngày 15/3/2026. Trong đó, lưu ý thời gian tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai chỉ trong 2 ngày (từ ngày 2-3/2/2026), thời gian Hội nghị Hiệp thương lần thứ ba sẽ trùng với thời gian nghỉ Tết cổ truyền của dân tộc (từ ngày 22/12/2025 đến ngày 4/1/2026 âm lịch); do đó, các tổ chức bầu cử ở trung ương và địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các cơ quan, tổ chức, đơn vị phải phối hợp thật chặt chẽ, chủ động chuẩn bị chu đáo các điều kiện bảo đảm để các hội nghị diễn ra đúng tiến độ và đúng quy định, bà Nguyễn Thị Thu Hà lưu ý.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hà, giữa các Hội nghị hiệp thương có điều chỉnh cơ cấu, thành phần ở Trung ương (với các đại biểu Quốc hội ở Trung ương có điều chỉnh giữa các Hội nghị lần thứ nhất, lần thứ hai, lần thứ ba và do Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh cơ cấu); ở địa phương, sau Hội nghị hiệp thương lần 1, Thường trực Hội đồng nhân dân sẽ điều chỉnh cơ cấu. Điều này được quy định trong điều 51 của Luật Bầu cử.

Đối với việc chủ trì các Hội nghị hiệp thương, Hội nghị hiệp thương ở Trung ương đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội do Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam triệu tập và chủ trì thực hiện. Hội nghị hiệp thương ở địa phương đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội do Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh triệu tập, chủ trì và thực hiện. Hội nghị hiệp thương đối với người ứng cử đại biểu Hội đồng Nhân dân mỗi cấp do Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp triệu tập, chủ trì và thực hiện.

Đối với hội nghị hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, Hội nghị hiệp thương ở Trung ương thành phần gồm Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện Ban lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận và các đại biểu mời là đại diện Hội đồng bầu cử quốc gia, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ tham dự.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và đại biểu dự hội nghị. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Hội nghị hiệp thương ở tỉnh/thành phố thành phần gồm Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện ban lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và đại diện Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã trực thuộc. Đại diện Ủy ban bầu cử, Thường trực Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân cùng cấp được mời tham dự.

Đối với hội nghị hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp, thành phần gồm: Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện ban lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận và các đại biểu mời. Đại diện Ủy ban bầu cử, Thường trực Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân cùng cấp được mời tham dự.

Đảm bảo số dư cần thiết

Nhấn mạnh đến một số điểm mới, bà Nguyễn Thị Thu Hà cho biết: Tại kỳ bầu cử Quốc hội lần này, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp so với nhiệm kỳ trước đã được cơ cấu, thành phần, số lượng khác so với nhiệm kỳ trước và được thực hiện theo Quy định số 301-QĐ/TW ngày 9/6/2025 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy Cơ quan Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã.

Đối với các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh, cấp xã, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp phải căn cứ điều lệ của Mặt trận Tổ quốc để rà soát, xác định các tổ chức thành viên của cấp mình sau sắp xếp, sáp nhập, đảm bảo đầy đủ, đúng quy định. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ có văn bản chỉ đạo về vấn đề này - bà Nguyễn Thị Thu Hà thông tin và cho biết, đối với đại diện Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã trực thuộc tham dự Hội nghị hiệp thương ở tỉnh, thành phố phải bao gồm đại diện của tất cả các xã, phường, đặc khu trên địa bàn tỉnh, thành phố.

Về số dư người ứng cử, tại cả ba Hội nghị hiệp thương đều phải bảo đảm số dư cần thiết; trong đó, đến Hội nghị hiệp thương lần thứ ba, danh sách giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội phải đảm bảo có số dư lớn hơn số dư theo quy định.

Cụ thể là: “Số người trong danh sách ứng cử đại biểu Quốc hội ở mỗi đơn vị bầu cử phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu đã ấn định cho đơn vị bầu cử đó ít nhất là hai người” (Khoản 6 Điều 57 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân); danh sách giới thiệu người ứng cử đại biểu HĐND - “nếu đơn vị bầu cử được bầu ba đại biểu thì số người trong danh sách ứng cử phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu ít nhất là hai người; nếu đơn vị bầu cử được bầu từ bốn đại biểu trở lên thì số người trong danh sách ứng cử phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu ít nhất là ba người” (Khoản 3 Điều 58 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân).

Việc tổ chức hội nghị giới thiệu người ứng cử tại cơ quan, tổ chức, đơn vị và hội nghị lấy ý kiến nhận xét, tín nhiệm của cử tri nơi cư trú.

Hướng dẫn tổ chức hội nghị lấy ý kiến nhận xét, tín nhiệm của cử tri nơi cư trú

Nội dung trọng tâm thứ hai cần lưu ý là việc tổ chức hội nghị giới thiệu người ứng cử tại cơ quan, tổ chức, đơn vị và hội nghị lấy ý kiến nhận xét, tín nhiệm của cử tri nơi cư trú.Trước tiên là Hội nghị giới thiệu người ứng cử tại cơ quan, tổ chức, đơn vị (tổ chức giữa hội nghị hiệp thương lần thứ nhất và lần thứ hai), từ ngày 17/12/2025 đến ngày 25/1/2026.

Quy trình tổ chức theo trình tự như sau: Tổ chức họp ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị để dự kiến người giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.

Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp; chỉ huy đơn vị (đối với lực lượng vũ trang nhân dân) chủ trì và thảo luận về dự kiến người của cơ quan, tổ chức, đơn vị được dự kiến giới thiệu đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng Nhân dân.

Các đại biểu dự Hội nghị. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà, điểm mới lần này là thành phần Ban lãnh đạo của cơ quan, tổ chức, đơn vị được xác định theo quy chế, điều lệ tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Trường hợp quy chế, điều lệ không xác định rõ thành phần Ban lãnh đạo thì người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị căn cứ vào quy định về cơ cấu tổ chức của cơ quan, tổ chức, đơn vị để xác định thành phần ban lãnh đạo.Trình tự tiếp theo là tổ chức Hội nghị cử tri nơi công tác.

Thẩm quyền chủ trì và triệu tập hội nghị cử tri nơi công tác là do Ban lãnh đạo Cơ quan tổ chức triệu tập và chủ trì. Việc tổ chức Hội nghị này bao gồm cả người ứng cử và người tự ứng cử: Đối với các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức xã hội “Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức” triệu tập và chủ trì Hội nghị lấy ý kiến cử tri nơi công tác đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng Nhân dân (bao gồm cả người được giới thiệu ứng cử và người tự ứng cử). Đối với người ứng cử làm việc tại đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế nơi không có tổ chức công đoàn, việc lấy ý kiến cử tri nơi công tác do Ban lãnh đạo đơn vị, tổ chức triệu tập và chủ trì hội nghị; nơi có tổ chức công đoàn thì do người đứng đầu đơn vị, tổ chức phối hợp với Ban chấp hành Công đoàn triệu tập và chủ trì hội nghị.

“Trường hợp người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị là người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng Nhân dân thì cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phối hợp với Ban chấp hành công đoàn (nếu có) triệu tập và chủ trì hội nghị,” bà Nguyễn Thị Thu Hà lưu ý.

Hình thức tổ chức hội nghị cũng có điểm mới so với trước đây đó là phải tổ chức Hội nghị trực tiếp; chỉ trong trường hợp bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh, không thể tổ chức trực tiếp thì tổ chức hội nghị trực tuyến hoặc phát phiếu lấy ý kiến theo quy định của cấp có thẩm quyền. Trình tự tiếp theo là tổ chức Hội nghị ban lãnh đạo mở rộng cơ quan, tổ chức, đơn vị để thảo luận, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp.Tùy thuộc loại hình tổ chức, thành phần hội nghị Ban lãnh đạo mở rộng gồm Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức đại diện lãnh đạo các đơn vị trực thuộc và một số thành phần khác được quy định rất rõ tại Nghị quyết số 101 và Nghị quyết số 102.

Đối với việc tổ chức Hội nghị cử tri nơi cư trú (tổ chức giữa hội nghị hiệp thương lần thứ hai và lần thứ ba), bà Nguyễn Thị Thu Hà cho biết, thời gian tổ chức Hội nghị được thực hiện trong khoảng thời gian từ ngày 4-8/2/2026.Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã phối hợp với Ủy ban Nhân dân cùng cấp triệu tập và chủ trì hội nghị. Việc tổ chức Hội nghị cử tri nơi cư trú được tổ chức tại thôn, tổ dân phố.

Về số lượng cử tri, đối với nơi có dưới 100 cử tri thì tổ chức hội nghị toàn thể cử tri để lấy ý kiến về người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng Nhân dân và phải bảo đảm số lượng cử tri tham dự hội nghị đạt ít nhất là 50% tổng số cử tri được triệu tập. Đối với nơi có từ 100 cử tri trở lên thì có thể tổ chức hội nghị toàn thể hoặc hội nghị cử tri đại diện hộ gia đình và phải bảo đảm có ít nhất là 55 cử tri tham dự hội nghị.Trong thời gian này, thực hiện việc xác minh và trả lời các vụ việc mà cử tri nêu đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp, chậm nhất là ngày 8/2/2026 phải được tiến hành xong.

Hội nghị lấy ý kiến cử tri tại nơi cư trú là Hội nghị quan trọng, đây là tiền đề để báo cáo kết quả tại Hội nghị hiệp thương lần thứ ba. Cụ thể là Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đối với Hội nghị hiệp thương ở Trung ương và Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh đối với Hội nghị hiệp thương ở cấp tỉnh báo cáo về tình hình, kết quả tổ chức, lấy ý kiến nhận xét về sự tín nhiệm của cử tri nơi công tác, nơi cư trú đối với những người ứng cử, trong đó nêu rõ những trường hợp cần xem xét do có vụ việc cử tri nêu và danh sách người được dự kiến giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội.

Trường hợp người ứng cử không đạt trên 50% tổng số cử tri tham dự tại Hội nghị cử tri nơi cư trú thì không đưa vào danh sách giới thiệu tại Hội nghị hiệp thương lần thứ ba, trường hợp đặc biệt thì cần báo cáo rõ để Hội nghị hiệp thương xem xét, quyết định - bà Nguyễn Thị Thu Hà nhấn mạnh.

Một số vấn đề cần lưu ý trong triển khai thực hiện

Theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà, kinh nghiệm từ các cuộc bầu cử lần trước, hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần nắm thật chắc các văn bản hướng dẫn, bám sát vào đó để thực hiện một cách cẩn thận, chắc chắn. Công việc nhiều, phải qua nhiều khâu, nhiều quy trình, giai đoạn, liên quan chặt chẽ với nhau, vì vậy phải xây dựng kế hoạch, lịch trình, nội dung thực hiện thật chi tiết, đề ra công việc từng ngày, từng tuần phải hoàn thành.

Cùng với đó, cần tăng cường công phối hợp giữa các tổ chức bầu cử trung ương và địa phương, các cơ quan, tổ chức, đơn vị với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong việc tổ chức các hội nghị hiệp thương, hội nghị giới thiệu người ứng cử, hội nghị cử tri để việc thực hiện được thông suốt, thống nhất, bảo đảm đúng quy định và tiến độ bầu cử.

Thời gian qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã thực hiện nhiều giải pháp chuyển đổi số trong công tác hiệp thương cũng như công tác bầu cử. Đến thời điểm này, Mặt trận đã hoàn thiện một số nội dung như: Xây dựng chuyên trang bầu cử trên cổng “Mặt trận số”; xây dựng phần mềm tiếp nhận 24/7 ý kiến của cử tri, nhân dân và hệ thống Mặt trận Tổ quốc các cấp liên quan để bầu cử; xây dựng phần mềm kết nối, chia sẻ thông tin với hệ thống bầu cử Quốc gia; xây dựng sổ tay điện tử hướng dẫn công tác bầu cử.Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã xây dựng tài liệu hướng dẫn công tác bầu cử trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc và ngay sau Hội nghị này sẽ tổ chức Hội nghị tập huấn và các tài liệu liên quan. Tuy nhiên, việc hướng dẫn của Trung ương không thể bao trùm hết tất cả các tình huống cụ thể phát sinh từ mỗi địa phương, cơ sở. Vì vậy, các địa phương chủ động, bám sát tình hình, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phân công bộ phận thường trực, sẵn sàng tiếp nhận thông tin, trả lời các vướng mắc của địa phương liên quan đến công tác bầu cử của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Bên cạnh nội dung cơ bản nêu trên, Nghị quyết 101, Nghị quyết liên tịch số 102 và các văn bản liên quan còn hướng dẫn chi tiết trình tự tổ chức các Hội nghị, kết quả và biên bản mỗi Hội nghị; việc hiệp thương, giới thiệu người ứng cử trong trường hợp bầu cử bổ sung đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐN; các biểu mẫu tại phụ lục kèm theo... để thuận lợi cho quá trình thực hiện - bà Nguyễn Thị Thu Hà nêu rõ./.

Theo TTXVN