Quyền lợi quan trọng liên quan đến hoàn tiền BHXH nhất định phải biết, không nắm rõ coi chừng mất tiền oan

Những thay đổi quan trọng trong chính sách BHXH tự nguyện

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đã bổ sung quy định mới cho phép hoàn trả tiền đối với người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện. Theo đó, người tham gia có thể lựa chọn nhiều phương thức đóng linh hoạt như: 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng hoặc đóng một lần cho nhiều năm về sau (tối đa 60 tháng/lần).

Đặc biệt, trong một số trường hợp nhất định, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hoàn trả phần tiền tương ứng với thời gian chưa sử dụng. Chính sách mới này giúp người dân chủ động hơn về tài chính, đồng thời bảo đảm quyền lợi khi có thay đổi trong quá trình tham gia.

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đã bổ sung quy định mới cho phép hoàn trả tiền đối với người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện. Ảnh minh họa

Ai được hoàn tiền đóng BHXH tự nguyện?

Theo Nghị định 159/2025 hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH, người đã đóng tiền BHXH tự nguyện theo các phương thức nói trên sẽ được hoàn trả phần còn lại nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

Chuyển sang tham gia BHXH bắt buộc: Khi người lao động có việc làm chính thức và thuộc diện đóng BHXH bắt buộc.

Đã hưởng BHXH một lần: Theo quy định tại Điều 102 Luật BHXH.

Tử vong hoặc bị tuyên bố đã chết: Trong trường hợp này, thân nhân hoặc người thừa kế hợp pháp có thể làm thủ tục nhận lại phần tiền tương ứng.

Đủ điều kiện và có yêu cầu hưởng lương hưu: Theo Điều 98 hoặc Khoản 9 Điều 141 Luật BHXH, người tham gia có thể chuyển sang hưởng chế độ hưu trí thay vì tiếp tục đóng BHXH tự nguyện.

Cách tính số tiền được hoàn trả

Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ chỉ được hoàn lại phần tiền tương ứng với thời gian còn lại chưa sử dụng của phương thức đã đóng, không bao gồm phần Nhà nước hỗ trợ (nếu có).

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà công dân Việt Nam tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Ảnh minh họa

Cụ thể, đối với trường hợp người tham gia đã đóng BHXH tự nguyện một lần cho nhiều năm về sau (tối đa 60 tháng), số tiền được hoàn trả được tính theo công thức sau:

HT: Số tiền hoàn trả (đồng)

TNi: Mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện tại thời điểm đóng (đồng/tháng)

M: Mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện từ ngân sách Nhà nước (nếu có)

r: Lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng của năm trước (do BHXH Việt Nam công bố)

n: Số năm đã đóng BHXH một lần (từ 2 đến 5 năm)

m: Số tháng còn lại trong tổng thời gian đã đóng

i: Biến số tự nhiên, tính theo tháng

Người tham gia cần lưu ý, công thức trên chủ yếu áp dụng đối với hình thức đóng một lần cho nhiều năm về sau. Đối với các phương thức đóng theo tháng, theo quý hoặc theo năm, cơ quan BHXH sẽ tính toán và hoàn trả phần tiền tương ứng dựa trên thời gian chưa sử dụng và mức đóng thực tế của người tham gia.

Mở rộng quyền lợi với bảo hiểm xã hội tự nguyện

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà công dân Việt Nam tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.

Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện được thực hiện từ ngày 1/1/2008. Sau gần 16 năm triển khai, tính đến hết tháng 7/2024, chính sách đã thu hút khoảng 1,737 triệu người tham gia.

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện gồm hai nhóm dưới đây.

Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và không phải là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng.

Người lao động đang tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận về việc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trong thời gian này.

Mức đóng hằng tháng của người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện bằng 22% mức thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện vào Quỹ Hưu trí và tử tuất.

Thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.

Theo quy định hiện hành, mức thu nhập tháng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn để tính mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn là 1.500.000 đồng. Mức đóng cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở áp dụng từ 1/7/2024 là 46.800.000 đồng.

Mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được tính theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn trong thời gian tối đa 10 năm.

Mức hỗ trợ cụ thể như sau:

- Hộ nghèo (30%): 1.500.000 X 22% x 30% = 99.000 đồng/tháng.

- Hộ cận nghèo (25%): 1.500.000 X 22% x 25% = 82.500 đồng/tháng.

- Người tham gia khác (10%): 1.500.000 X 22% x 10% = 33.000 đồng/tháng.

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 cũng quy định, căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế-xã hội, khả năng ngân sách nhà nước từng thời kỳ, Chính phủ quy định mức hỗ trợ, đối tượng hỗ trợ và thời gian thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Khuyến khích các địa phương tùy theo điều kiện kinh tế-xã hội, khả năng cân đối ngân sách, kết hợp huy động các nguồn lực xã hội hỗ trợ thêm tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được chọn một trong các phương thức đóng sau đây: Hằng tháng; 3 tháng một lần; 6 tháng một lần; 12 tháng một lần; Một lần cho nhiều năm về sau với số tiền đóng thấp hơn số tiền đóng theo mức quy định; Một lần cho thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu với số tiền đóng cao hơn số tiền đóng theo mức quy định.