Quyết liệt bảo vệ quần thể chim yến - Kỳ 2: Hành trình gian nan, vất vả
Thời gian qua, những thành viên Đội Chống săn bắt chim yến của Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Yến sào Khánh Hòa đã tổ chức đấu tranh quyết liệt với các đối tượng săn bắt chim yến. Công việc gian nan này không chỉ diễn ra trên những cánh đồng, mà còn ở những đảo yến xa xôi, đầy sóng to gió lớn.
Cam go giành lại sự bình yên cho chim yến
Mới 5 giờ sáng, nhận được tin báo của người dân phát hiện các đối tượng giăng lưới bẫy chim yến, ông Lê Hữu Mỹ - Phó Trưởng phòng Quản lý bảo vệ, Công ty TNHH Nhà nước Một thành viênYến sào Khánh Hòa lập tức yêu cầu Đội Chống săn bắt chim yến lên đường. Sau 30 phút, tại khu vực Đồng Găng, tiếng loa phát tiếng chim mồi bên cạnh mấy chục mét lưới tàng hình được giăng trên các cọc sắt hiện ra trước mắt. 12 đội viên mặc đồng phục, tiến nhanh về phía lưới bẫy, nhanh tay thu giữ toàn bộ số lưới tàng hình.
Lực lượng bảo vệ Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Yến sào Khánh Hòa tiếp cận ngư dân tuyên truyền bảo vệ chim yến.
Các thành viên của đội chia sẻ, bất kể lúc nào, chỉ cần nhận được tin báo của người dân về các khu vực, địa điểm có giăng lưới bắt chim yến là họ tức tốc lên đường. “Việc giăng lưới bắt chim vô tội vạ không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sinh thái mà còn gây thiệt hại rất lớn cho nghề nuôi chim yến Khánh Hòa. Từ đầu năm đến nay, vấn nạn giăng lưới tàng hình để bắt chim hoang dã và chim yến xuất hiện nhiều ở các địa phương như: Tây Nha Trang, Bắc Nha Trang, Nam Nha Trang, Diên Khánh, Ninh Lộc… Ngoài ra, tại các địa phương khác trên địa bàn tỉnh, thỉnh thoảng cũng xuất hiện vài vụ căng lưới bẫy bắt chim yến”, ông Nguyễn Khắc Linh - thành viên Đội Chống săn bắt chim yến tâm sự.
Mỗi khi phát hiện giăng lưới hoặc được người dân báo tin, các thành viên của Đội Chống săn bắt chim yến phải hành động thật nhanh. Cuộc chạy đua với thời gian này không chỉ để giải cứu những con chim yến xấu số, mà còn để ngăn chặn những đối tượng săn bắt chim yến tẩu thoát. Sự vất vả trong việc bảo vệ quần thể chim yến không chỉ trên đất liền, mà còn ở các đảo yến với sóng to gió lớn.
Sau khi được bà Trịnh Thị Hồng Vân - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Nhà nước Một thành viênYến sào Khánh Hòa ký “giấy phép đặc biệt”, chúng tôi mới đến được đảo yến Cù Hin (vịnh Nha Trang), được "mục sở thị" công việc vất vả của những người "lính đảo yến". Trên ghềnh đá cheo leo, Đảo phó phụ trách đảo yến Cù Hin Phạm Quang Nhật nở nụ cười tươi đón khách thăm đảo. Làm việc tại Công ty TNHH Nhà nước Một thành viênYến sào Khánh Hòa hơn 15 năm, thì 14 năm ông gắn bó với các đảo yến, hang yến sào. Tình yêu dành cho loài chim này dường như đã ngấm vào máu thịt, ông nằm lòng mọi “thói quen” của chúng. Cứ vào 4 - 5 giờ hàng ngày, đảo Cù Hin lại bừng giấc trong tiếng rộn ràng của đàn chim yến rời tổ đi kiếm ăn. Đến 19 - 20 giờ, từng cặp yến quay về, xây đắp tổ. Chúng dùng mỏ quẹt nước bọt lên vách đá, tạo hình dạng tổ rồi kéo dài thành sợi, tạo nên vành tổ vững chắc.
Thu giữ các thiết bị dụ chim yến.
Từ năm 2018, tình trạng giăng lưới tàng hình bắt chim yến diễn ra rầm rộ khiến đàn chim yến trên địa bàn tỉnh suy giảm mạnh. Trung bình mỗi năm, Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Yến sào Khánh Hòa phát hiện hơn 73 vụ bẫy bắt chim yến, giải cứu hơn 2.500 con. Sau 7 năm triển khai, Đội Chống săn bắt chim yến đã phát hiện 514 vụ, thu giữ tang vật gần 700 tấm lưới tàng hình cùng dụng cụ, đã giải cứu thả về tự nhiên gần 18.000 cá thể chim yến. Đây là những con số minh chứng rõ nhất cho sự quyết tâm của công ty, trở thành ngọn cờ tiên phong trong công cuộc bảo vệ loài chim quý. Chính sự kiên trì, bền bỉ của Đội Chống săn bắt chim yến đã cứu sống được hàng ngàn con chim yến, góp phần bảo vệ quần thể chim yến ở Khánh Hòa.
Thế nhưng, khi ánh đèn soi chiếu của chúng tôi vào sâu bên trong hang yến, câu chuyện lãng mạn ấy bỗng chùng xuống bởi những hình ảnh đau lòng. Giọng ông Nhật nghẹn lại khi kể về nỗi đau mà những người lính đảo chứng kiến hàng ngày: "Mỗi lần vào hang kiểm tra, phát hiện chim bỏ tổ, bởi chim bố mẹ khi đi kiếm ăn đã “dính bẫy” mãi mãi không quay về; hay chứng kiến những chú chim non háu đói chờ mà không thấy chim bố mẹ mang thức ăn về, đang “gào lên” thảm thiết, trườn ra và rơi khỏi tổ…, chúng tôi hết sức đau lòng. Không chỉ chim yến đảo mà chim yến nhà cũng bị suy giảm nghiêm trọng vì nạn săn bắt. Đội chống săn bắt chim yến của công ty phải tuần tra ngày đêm để bảo vệ đàn chim yến đảo, yến nhà nhưng vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm được vấn nạn săn bắt chim yến” - ông Nhật nói.
Những hình ảnh ấy ám ảnh và trở thành động lực để những người lính đảo như ông Nhật miệt mài tuần tra, bảo vệ chim yến khỏi các loại “thiên địch”, ngăn chặn tàu cá của ngư dân tiếp cận đảo, thậm chí là cứu hộ chim bị thương. Họ hiểu rằng, chim yến rất "thủy chung", "đồng vợ, đồng chồng" xây tổ ở một hang trong suốt cuộc đời. Thế hệ sau lớn lên cũng "kết đôi" và làm tổ ở chính nơi chúng sinh ra. Ông Lê Hữu Mỹ cho biết: “Chim yến sống theo cặp, khi một con bị bắt thì con còn lại không bắt cặp với con khác mà sẽ chết theo hoặc sống đơn độc cho đến hết vòng đời. Chính vì vậy, nạn săn bắt chim yến để lại hậu quả rất lớn đối với chim yến đảo, chim yến nhà và cả ngành nghề yến sào. Mỗi chú chim yến mất đi gây thiệt hại không chỉ cho quần thể đàn mà còn cho cả ngành nghề khai thác tổ yến của Khánh Hòa”.
Trông chờ những quy định pháp luật đủ sức răn đe
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực và thành công đáng ghi nhận, nhưng hành trình bảo vệ chim yến vẫn còn nhiều gian nan. Những kẻ săn bắt ngày càng tinh vi, di chuyển liên tục và sẵn sàng chống đối. Ông Nguyễn Sỹ Ninh - Trưởng Phòng Quản lý bảo vệ, Công ty TNHH Nhà nước Một thành viênYến sào Khánh Hòa chia sẻ: “Lực lượng bảo vệ kiêm nhiệm không có thẩm quyền thực thi các biện pháp đủ sức răn đe. Khi chúng tôi tới, các đối tượng thường vứt tang vật và bỏ chạy. Công việc xử lý sau đó phụ thuộc hoàn toàn vào lực lượng kiểm lâm và công an”.
Chim yến bị chết do mắc lưới bẫy.
Bên cạnh đó, các chế tài xử phạt vẫn còn nhiều bất cập. Mặc dù đã có Nghị định số 14/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm về quản lý, bảo vệ chim yến, nhưng mức phạt chưa đủ sức răn đe; hầu hết chỉ bị xử phạt hành chính, không đủ để ngăn chặn tái phạm. Sự thiếu đồng bộ, thiếu phối hợp giữa các cấp, ngành ở một số địa phương cũng tạo lỗ hổng, khiến các đối tượng săn bắt chim yến có cơ hội hoành hành. “Tỉnh chưa có biện pháp đủ mạnh để xử lý các đối tượng săn bắt chim yến trái phép; chưa có sự phối hợp của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng. Trong khi đó, đối tượng săn bắt theo kiểu tận diệt, di chuyển địa điểm liên tục, sẵn sàng chống đối, đe dọa các thành viên trong đội chống săn bắt” - ông Ninh nhấn mạnh.
Nếu không ngăn chặn quyết liệt, xử lý dứt điểm tình trạng săn bắt chim yến trái phép, đàn chim yến sẽ tiếp tục suy giảm nhanh chóng, gây thiệt hại lớn về kinh tế và môi trường sinh thái. Hành trình bảo vệ đàn yến ở Khánh Hòa vẫn đang tiếp tục, đòi hỏi sự quyết tâm, bền bỉ của chính quyền, sự chung tay của cộng đồng và quan trọng hơn cả là sự hoàn thiện của hành lang pháp lý để chặn đứng tình trạng này.
