Quyết liệt đánh chặn nguy cơ mất an toàn thực phẩm trên địa bàn Thủ đô - Bài 2: Những bất cập cần sớm tháo gỡ

Thực tế là thời gian gần đây, hoạt động sản xuất, kinh doanh, quảng cáo thực phẩm chức năng (TPCN), thực phẩm bảo vệ sức khỏe có xu hướng giảm; đặc biệt, các cơ sở sản xuất, kinh doanh mặt hàng này có biểu hiện vi phạm pháp luật (hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng...) giảm mạnh xuất phát từ việc các cơ quan chức năng của Trung ương, Thành phố thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra thường xuyên trong năm 2025 và một phần do các chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh cũng như người tiêu dùng đã nâng cao ý thức, nhận thức về việc sản xuất, sử dụng TPCN có chọn lọc, đảm bảo chất lượng.

Kiểm soát và đảm bảo an toàn thực phẩm là sự quan tâm lớn của cộng đồng

“Hoạt động kinh doanh thực phẩm, thức ăn đường phố và bếp ăn tập thể xu hướng đi vào ổn định. Tuy nhiên, kiểm soát an toàn thực phẩm (ATTP) trong hoạt động kinh doanh thức ăn đường phố, bếp ăn tập thể tại các cơ quan, khu công nghiệp, trường học.... vẫn còn thiếu đồng bộ, chưa chặt chẽ, tiềm ẩn nguy cơ mất vệ sinh ATTP, dẫn đến tình trạng ngộ độc thực phẩm”, một cán bộ Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội đánh giá và cho biết, các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động này chủ yếu như: quy trình sản xuất, chế biến, bảo quản không đảm bảo tiêu chuẩn, nhân viên không khám sức khỏe, không tập huấn kiến thức về ATTP, không mang mặc trang phục chuyên dùng,...

Vậy đâu là nguyên nhân, điều kiện chủ yếu phát sinh tội phạm, vi phạm pháp luật về ATTP? Thực tiễn tình hình và công tác đấu tranh cho thấy, đầu tiên là ý thức chủ quan của đối tượng phạm tội, vi phạm. Vì lợi nhuận kinh tế, các đối tượng đã bất chấp thủ đoạn, có những hành vi không có đạo đức trong chế biến (sử dụng chất cấm), kinh doanh thực phẩm, thuốc chữa bệnh (không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng kém chất lượng) vi phạm nghiêm trọng Bộ Luật hình sự, Luật ATTP gây hậu quả, tác hại trực tiếp, đến sức khỏe, thậm chí tính mạng của người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về ATTP của các đối tượng sản xuất, kinh doanh dịch vụ, chế biến lương thực, thực phẩm còn yếu, kém, dẫn tới không thực hiện, thực hiện không đúng các quy định của pháp luật có liên quan.

Hàng tấn thịt lợn mang mầm bệnh bị lực lượng Công an - Quản lý thị trường phát hiện, ngăn chặn trước khi tiêu thụ ở địa bàn Hà Nội

Hết sức phải suy nghĩ là công tác quản lý Nhà nước về ATTP đang bộc lộ bất cấp, hạn chế. Hiện có 3 cơ quan quản lý Nhà nước về ATTP là Bộ Y tế, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; dẫn tới công tác quản lý Nhà nước có lúc không phát huy hiệu quả. Nhiều cơ quan tham gia quản lý một mặt hàng - theo từng công đoạn; cả 3 ngành này đều cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm trong lĩnh vực Bộ mình quản lý), công tác hậu kiểm không đạt hiệu quả cao... “Đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ATTP vẫn diễn ra thường xuyên, chưa thể xử lý dứt điểm. Trong khi đó năng lực, trình độ, lực lượng cán bộ làm công tác quản lý Nhà nước về ATTP, đặc biệt tại tuyến cơ sở còn hạn chế, yếu kém dẫn đến tình trạng thực phẩm không đảm bảo ATTP, thực phẩm kém chất lượng, thậm chí thực phẩm độc hại vẫn được bày bán thiếu kiểm soát”, 1 cán bộ Phòng Cảnh sát kinh tế - CATP Hà Nội chỉ rõ...

Một vấn đề khác là công tác kiểm tra, xử lý vi phạm còn nhiều bất cập. Quy định của pháp luật liên quan đến xử lý hình sự về ATTP còn thiếu, khó thực hiện, mức xử phạt vi phạm hành chính chưa đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm. “Thực tế, thời gian qua, Công an Hà Nội cũng như cơ quan Quản lý thị trường phát hiện được những vụ kinh doanh thực phẩm “bẩn” với khối lượng rất lớn, hàng vài chục tấn. Tuy nhiên, có những vụ việc chỉ dừng lại ở việc xử lý hành chính, chưa có chế tài quy định để xử lý hình sự các đối tượng này; hoặc cũng không có chế tài xử lý các cơ sở vi pham trong sản xuất, chế biến suất ăn tập thể, suất ăn công nghiệp (liên quan đến chất lượng thực phẩm)... Bên cạnh đó, lực lượng thanh tra chuyên ngành mỏng, năng lực hạn chế; nhân lực của lực lượng Công an thành phố, đặc biệt là Công an cấp xã thực hiện công tác đấu tranh phòng, chống tôi phạm về ATTP ở nhiều địa phương còn hạn chế”

Một nguyên nhân quan trọng nữa là phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng vi phạm trong lĩnh vực ATTP ngày càng tinh vi, thường xuyên thay đổi phương thức hoạt động nhằm đối phó với cơ quan chức năng (tổ chức sản xuất tại một nơi, tập kết, kinh doanh tại nơi khác; quảng cáo, mua bán qua không gian mạng; qua đại lý trung gian; thiết kế bảo bì nhãn mác giả rất tinh vi để dễ dàng qua mắt người tiêu dùng...). Đây là một thách thức lớn đòi hỏi công tác đấu tranh phòng, chống loại tội phạm, vi phạm pháp luật cần chủ động để nhận diện, linh hoạt trong đối sách, sử dụng các biện pháp nghiệp vụ mới có thể ngăn chặn, trấn áp hiệu quả.

(còn nữa)

H.Q