Quyết liệt triển khai thu phí BOT giao thông tự động không dừng

Phóng viên (PV): Thưa Thứ trưởng, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ thì đến hết năm 2019 phải triển khai xong hệ thống ETC trên toàn quốc. Đề nghị Thứ trưởng cho biết tiến độ thực hiện chủ trương này?

Thứ trưởng Lê Đình Thọ: Cả nước hiện có 93 trạm thu phí trên các tuyến quốc lộ và cao tốc, trong đó Bộ GTVT quản lý 74 trạm, UBND các tỉnh quản lý 19 trạm. Hệ thống ETC tại các trạm thu phí BOT do Bộ GTVT quản lý được chia làm hai dự án. Dự án giai đoạn 1 là 44 trạm thì 26 trạm trên Quốc lộ 1 và Đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên đã lắp đặt hệ thống ETC và vận hành theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (chỉ còn trạm tránh TP Thanh Hóa đang dừng thu để xem xét thay đổi vị trí trạm). 18 trạm trên các tuyến cao tốc và các quốc lộ khác được bổ sung vào dự án giai đoạn 1 đã vận hành được 4 trạm, còn 14 trạm đang triển khai.

Dự án giai đoạn 2 là 33 trạm, đã đấu thầu và nhà đầu tư đang chuẩn bị lắp đặt, dự kiến sẽ vận hành trong năm 2019.

Đối với các trạm do địa phương quản lý, Bộ GTVT đã có văn bản từ đầu năm 2018 đề nghị khẩn trương triển khai hệ thống ETC, hoàn thành trước 31-12-2019, đồng thời chỉ đạo Tổng cục Đường bộ làm việc với Sở GTVT các tỉnh, thành phố có trạm thu phí BOT để hỗ trợ triển khai theo đúng tiến độ. Đến nay, 6/14 địa phương có trạm thu phí đã hoàn thành lắp đặt và vận hành ETC.

Trạm thu phí trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ (Hà Nội) thường bị ùn tắc vào giờ cao điểm những ngày cuối tuần và ngày nghỉ lễ. Ảnh: THÁI HÀ.

PV: Việc triển khai hệ thống ETC mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan quản lý, nhà đầu tư dự án BOT và các chủ xe…, nhưng triển khai lại chậm và gặp khó khăn. Thứ trưởng có thể cho biết cụ thể ra sao?

Thứ trưởng Lê Đình Thọ: Việc triển khai hệ thống ETC về cơ bản vẫn bảo đảm theo kế hoạch của giai đoạn 1. Tuy nhiên, Bộ GTVT đang phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm giải quyết một số khó khăn, vướng mắc để cố gắng hoàn thành đúng tiến độ trong giai đoạn 2. Cụ thể là, hiện nay số phương tiện dán thẻ và nộp tiền vào tài khoản giao thông để tham gia dịch vụ ETC chưa cao (khoảng 700.000 thẻ/3,5 triệu xe và chỉ 30% phương tiện dán thẻ sử dụng dịch vụ ETC). Chúng ta cũng chưa bắt buộc phương tiện không dán thẻ không được đi vào làn thu phí tự động. Mặt khác, tiến độ triển khai các tuyến cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam quản lý còn nhiều vướng mắc liên quan đến việc chưa xác định được nguồn vốn để đầu tư hệ thống thiết bị ETC tại các trạm do hiệp định vay vốn các dự án đã hết. Công tác hoàn thiện các thủ tục để nhà cung cấp dịch vụ triển khai lắp đặt hệ thống ETC tại các trạm BOT gặp nhiều khó khăn vì các hợp đồng BOT ký trước đây không có chủ trương áp dụng ETC, để triển khai hệ thống ETC cần ký phụ lục hợp đồng BOT đối với tất cả các nhà đầu tư BOT.

Mặt khác, hệ thống ETC áp dụng công nghệ mới, lại liên quan đến lợi ích của nhiều bên (nhà đầu tư, nhà cung cấp dịch vụ, các ngân hàng, người sử dụng đường bộ) nên phát sinh các vướng mắc trong triển khai, đàm phán, làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Hiện nay, một số nhà đầu tư chưa hoàn thiện các thủ tục cần thiết để triển khai ETC với lý do ngân hàng cung cấp tín dụng cho dự án BOT chưa đồng thuận, bởi một số dự án có doanh thu thấp hơn so với phương án tài chính ban đầu. Ngân hàng cung cấp tín dụng cho dự án ETC cũng quan ngại trong trường hợp phương án trích trực tiếp từ doanh thu các dự án BOT nếu chậm thực hiện sẽ ảnh hưởng đến phương án tài chính dự án ETC, dẫn đến giải ngân cho dự án ETC còn chậm.

Bên cạnh đó, dự án ETC theo hợp đồng BOO (xây dựng-sở hữu-kinh doanh) là hình thức đầu tư mới, phức tạp, liên quan đến lợi ích nhiều chủ thể, trong khi Quyết định số 07/2017/QĐ-TTg ngày 27-3-2017 còn một số bất cập, như chưa đề cập đến chi phí giám sát các nhà cung cấp dịch vụ ETC, hay các địa phương khó tổ chức lập dự án ETC và lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ vì số trạm thu phí do địa phương quản lý rất ít, nếu lựa chọn một đơn vị cung cấp dịch vụ độc lập sẽ không khả thi, lãng phí và lộ trình triển khai sẽ chậm…

PV: Dư luận cho rằng các nhà đầu tư dự án BOT giao thông “ngại” triển khai hệ thống ETC vì “sợ” tính minh bạch của hệ thống này; Bộ GTVT cũng thiếu kiên quyết trong chỉ đạo triển khai. Nhận định đó có đúng không, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Lê Đình Thọ: Hiện nay có một số đơn vị, nhà đầu tư còn chậm trong việc hoàn thiện các thủ tục để triển khai ETC và Bộ GTVT đã xác định phải có giải pháp quyết liệt hơn. Để thúc đẩy tiến độ triển khai hệ thống ETC, cũng như tăng cường tính công khai, minh bạch trong công tác thu phí tại các trạm BOT, Bộ GTVT đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan thực hiện việc dán thẻ đầu cuối và sử dụng dịch vụ thu phí đường bộ theo hình thức ETC đối với toàn bộ các phương tiện thuộc diện thu phí do bộ, ngành, địa phương quản lý. Bộ GTVT cũng đôn đốc, chỉ đạo các nhà đầu tư dự án xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ bàn giao công tác thu phí đối với các trạm đang thu phí cho nhà cung cấp dịch vụ để thực hiện ETC theo Quyết định số 07/2017/QĐ-TTg. Xem xét việc dừng thu phí nếu nhà đầu tư chậm triển khai thực hiện ETC. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có công điện chỉ đạo về việc này.

Bên cạnh đó, sẽ cấm các phương tiện chưa dán thẻ đi vào các làn ETC; chỉ được đi làn thu phí một dừng hoặc làn thu phí hỗn hợp (nếu có) và xử lý nghiêm các hành vi gây rối, không hợp tác khi qua trạm thu phí... Tăng cường công khai, minh bạch công tác thu phí tại các dự án thông qua việc kết nối, cung cấp dữ liệu thu phí ETC.

PV: Việc các trạm thu phí khi triển khai hệ thống ETC vẫn để 1-2 làn thu phí thủ công có thể là “lỗ hổng” của sự minh bạch; đồng thời khiến các chủ xe không quyết tâm mở tài khoản và dán thẻ thu phí tự động. Khi nào thì tất cả các trạm sẽ không còn làn thu phí thủ công, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Lê Đình Thọ: Thực tế trong quá trình thực hiện cũng như kinh nghiệm các nước đã triển khai hệ thống ETC cho thấy, việc chuyển đổi từ thu phí một dừng thành không dừng cần thời gian và lộ trình. Trong quá trình chuyển đổi, vẫn phải duy trì một làn thu phí một dừng (có thể là làn thu phí hỗn hợp) để thu phí các xe chưa dán thẻ (hiện nhiều nước có công nghệ thu phí tự động hiện đại vẫn tồn tại làn thu phí hỗn hợp này). Việc phải vận hành toàn bộ các làn thu phí theo hình thức tự động ngay sẽ không phát huy tối đa hiệu quả đầu tư hệ thống ETC và chưa phù hợp điều kiện thực tế khi số lượng phương tiện dán thẻ và tham gia dịch vụ chưa nhiều.

PV: Xin cảm ơn Thứ trưởng!

HUY QUANG (thực hiện)