Quyết nghị lịch sử - mở ra chương mới của đất nước

Ngày 16-6, với 100% đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (CQĐP) sửa đổi. Nghị quyết và luật này có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua.

Đây được coi là những nội dung quan trọng, mang ý nghĩa lịch sử để tạo nền tảng pháp lý cho tổ chức, hoạt động của CQĐP theo mô hình CQĐP hai cấp, kết thúc cấp huyện từ ngày 1-7.

Các đại biểu Quốc hội tham gia phiên làm việc tại kỳ họp thứ 9 vào ngày 16-6. Ảnh: PHẠM THẮNG

Thủ tướng chỉ định chủ tịch tỉnh, TP mới

Tại Nghị quyết sửa Hiến pháp năm 2013, Quốc hội chỉ sửa đổi, bổ sung 5/120 điều, khoản thay vì 8/120 điều, khoản như dự kiến ban đầu. Trong đó, Điều 110 quy định các đơn vị hành chính (ĐVHC) của nước CHXHCN Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, TP trực thuộc Trung ương và các ĐVHC dưới tỉnh, TP trực thuộc Trung ương do luật định. ĐVHC - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC phải lấy ý kiến của nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do Quốc hội quy định.

Điều 111 quy định CQĐP được tổ chức ở các ĐVHC của nước CHXHCN Việt Nam. Cấp CQĐP gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở ĐVHC phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo do Quốc hội quy định. CQĐP ở ĐVHC - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập ĐVHC - kinh tế đặc biệt đó.

Nghị quyết nêu rõ việc kết thúc hoạt động của ĐVHC cấp huyện trong cả nước từ ngày 1-7-2025.

Khi chính thức bỏ cấp huyện, các ĐVHC mới hình thành sau sắp xếp không bầu các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch, ủy viên UBND tại ĐVHC hình thành sau sắp xếp; không bầu trưởng đoàn, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội.

Căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, trưởng đoàn, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội ở các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp.

Thủ tướng Chính phủ chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND ở các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp. Thường trực HĐND tỉnh, TP trực thuộc Trung ương chỉ định ủy viên UBND cùng cấp và chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch UBND của ĐVHC cấp dưới hình thành sau sắp xếp.

Thường trực HĐND ở ĐVHC dưới tỉnh, TP trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp chỉ định ủy viên UBND cùng cấp.

Trường hợp đặc biệt, cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch, trưởng các ban của HĐND ở ĐVHC hình thành sau sắp xếp hoặc làm đại biểu HĐND để hình thành HĐND lâm thời ở các phường đang thực hiện mô hình chính quyền đô thị không tổ chức HĐND.

Các đại biểu tham dự phiên làm việc của kỳ họp 9, Quốc hội khóa XV. Ảnh: PHẠM THẮNG

Nâng vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu

Với Luật Tổ chức CQĐP sửa đổi, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết luật lần này Chính phủ phân định rõ thẩm quyền giữa tập thể UBND và cá nhân chủ tịch UBND. Điều này nhằm tạo điều kiện thực hiện cơ chế điều hành linh hoạt, hiệu quả, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

Chính phủ cũng đã sửa đổi, bổ sung các quy định về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền.

Cụ thể, Chính phủ bổ sung chủ thể phân cấp là HĐND và chủ tịch UBND cấp tỉnh; bổ sung cơ chế theo dõi, đánh giá và giám sát để điều chỉnh kịp thời các nội dung phân quyền, phân cấp.

Đáng chú ý, luật trao quyền cho chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc cấp mình và của UBND, chủ tịch UBND cấp xã, không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà thông tin luật đã thiết kế lại toàn diện nhiệm vụ và quyền hạn của CQĐP hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã), bảo đảm phân định rõ, không trùng lặp, chồng chéo về nhiệm vụ, thẩm quyền của từng cấp chính quyền, phù hợp với mô hình quản trị địa phương hiện đại.

Trong đó, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý các điều quy định về CQĐP cấp tỉnh, cấp xã. Cụ thể, điều chỉnh một số nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cho chủ tịch UBND (UBND tỉnh có 12 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn; chủ tịch UBND tỉnh có 23 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn; UBND xã có 10 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn; chủ tịch UBND xã có 17 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn).

Đồng thời, bổ sung quy định chủ tịch UBND được quyết định các nhiệm vụ, quyền hạn của UBND (trừ những nội dung theo yêu cầu phải thảo luận tập thể UBND) và báo cáo UBND tại phiên họp UBND gần nhất.

“Đây là một bước cải cách mạnh mẽ nhằm đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, tạo động lực đổi mới trong quản trị địa phương. Các quy định này của luật sẽ bảo đảm phát huy sự chủ động, sáng tạo, linh hoạt, nâng cao hơn trách nhiệm của chủ tịch UBND, hiệu lực, hiệu quả điều hành, quản lý hành chính nhà nước ở địa phương phù hợp với yêu cầu thực tiễn” - Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh.

Cuối giờ chiều 16-6, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức CQĐP (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua cùng ngày.

*****

NHÓM PHÓNG VIÊN