Ra mắt sách chuyên khảo đặc biệt về 50 năm quan hệ Việt - Nhật

Toàn cảnh buổi lễ. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Tài liệu khoa học giá trị

Đây là dự án xuất bản sách chuyên khảo đánh dấu chặng đường hơn nửa thế kỷ thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Nhật Bản, có sự tham gia biên soạn của 10 tác giả, phần lớn là các chuyên gia trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á (VASS-INAS) và được hiệu đính bởi Hiệu trưởng Trường Đại học Việt Nhật, Giáo sư Furuta Motoo và Giáo sư danh dự Trần Văn Thọ của Đại học Waseda.

Ông Sugano Yuichi, Trưởng Đại diện văn phòng JICA Việt Nam trao tặng sách cho đại diện nhóm tác giả. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Phát biểu khai mạc buổi lễ, ông Sugano Yuichi, Trưởng Đại diện văn phòng JICA Việt Nam gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam vì những nỗ lực không ngừng nghỉ trong quá trình biên soạn và chỉnh sửa tài liệu.

Theo ông Sugano Yuichi, cuốn sách được kỳ vọng sẽ mở rộng nguồn tài liệu nghiên cứu về Nhật Bản tại Việt Nam, được sử dụng rộng rãi trong giảng dạy và nghiên cứu, đóng góp tích cực vào sự phát triển quan hệ giữa hai nước.

"Việc hoàn thành cuốn sách chuyên khảo là một thành tựu quan trọng đối với cơ quan thực hiện ODA của Nhật Bản. Trong những năm qua, Nhật Bản đã tiên phong trong việc nối lại ODA cho Việt Nam và luôn duy trì vị trí số một về quy mô viện trợ song phương. Việt Nam cũng đã tận dụng hiệu quả nguồn vốn ODA của Nhật Bản nhằm thúc đẩy thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển kinh tế, xã hội. Chúng tôi hy vọng rằng sinh viên Việt Nam sẽ có cơ hội hiểu biết sâu sắc hơn về ODA của Nhật Bản, đồng thời đưa các dự án ODA đến gần hơn với người trẻ".

Ông Sugano Yuichi, Trưởng Đại diện văn phòng JICA Việt Nam

Cùng tham dự lễ công bố sách chuyên khảo về quan hệ Việt - Nhật, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh nhấn mạnh, năm 2023 đánh dấu cột mốc quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Nhật Bản, tròn 50 năm kể từ khi hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong suốt chặng đường đó, quan hệ hợp tác không ngừng được củng cố, phát triển, trở thành một trong những mối quan hệ chiến lược toàn diện, sâu sắc và bền vững trong khu vực.

"Cuốn sách không chỉ tổng kết hành trình hợp tác giữa hai nước mà còn là tài liệu khoa học giá trị, giúp các nhà nghiên cứu, sinh viên và những ai quan tâm có cái nhìn toàn diện về mối quan hệ này trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa và giáo dục. Với sự hỗ trợ của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cùng sự đóng góp của nhiều chuyên gia từ Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và các trường đại học, cuốn sách là kết quả của một quá trình nghiên cứu nghiêm túc, đồng thời là tài liệu tham khảo quan trọng trong nghiên cứu về quan hệ Việt Nam - Nhật Bản".

Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh

Chia sẻ với báo chí về ấn phẩm đặc biệt này, Tiến sỹ Trần Hoàng Long, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS), đồng chủ biên cuốn sách cho biết, quan hệ Việt Nam - Nhật Bản đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau nhưng luôn trong xu hướng phát triển đi lên.

"Đặc biệt, hiện nay, quan hệ hai nước đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất, với việc nâng cấp lên mức Đối tác chiến lược toàn diện. Nhật Bản hiện là nhà tài trợ song phương lớn nhất, nhà đầu tư lớn thứ hai và đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của cả hai quốc gia".

Tiến sỹ Trần Hoàng Long, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

Cũng theo Tiến sỹ Trần Hoàng Long, hiện nay ở Việt Nam chưa có một cuốn sách chuyên khảo hay giáo trình nào trình bày bài bản, có hệ thống và toàn diện về quan hệ Việt Nam - Nhật Bản trên tất cả các lĩnh vực.

"Nhằm lấp đầy khoảng trống này trong nghiên cứu và giảng dạy, nhóm tác giả là các nghiên cứu viên của Viện Đông Bắc Á đã lên ý tưởng biên soạn cuốn sách chuyên khảo về chặng đường 50 năm quan hệ Việt Nam - Nhật Bản.

Cuốn sách không chỉ là tài liệu tổng kết quan hệ song phương Việt Nam - Nhật Bản mà còn là tài liệu tham khảo có giá trị cho việc biên soạn giáo trình học phần Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản đang được giảng dạy tại các ngành đào tạo: Nhật Bản học và Đông phương học tại các cơ sở đào tạo đại học và sau đại học tại Việt Nam hiện nay", vị chuyên gia nói.

Tiến sỹ Trần Hoàng Long cho biết thêm, trong thời gian tới, cuốn sách sẽ được trao tặng miễn phí tới các trường đại học và viện nghiên cứu trọng điểm tại Việt Nam thông qua Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á, nhằm hỗ trợ hiệu quả cho công tác giảng dạy và nghiên cứu.

"La bàn" quan trọng trong nghiên cứu

Cũng tại lễ ra mắt sách, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki khẳng định, trong 50 năm qua, hai nước đã phát triển quan hệ từ nước viện trợ và nước nhận viện trợ đến quan hệ tin cậy lẫn nhau, cùng hợp tác, là đối tác quan trọng và bình đẳng vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và thế giới.

Để tiếp tục thúc đẩy quan hệ Việt - Nhật trong tương lai, những bài học rút ra từ 50 năm lịch sử được ghi lại trong cuốn sách này sẽ trở thành "la bàn" quan trọng, trở thành tài liệu tham khảo giá trị cho các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, học giả và sinh viên quan tâm đến quan hệ Nhật Bản - Việt Nam.

Chia sẻ với Mekong ASEAN về những triển vọng hợp tác giữa hai nước trong năm 2025, Đại sứ Ito Naoki bày tỏ kỳ vọng mạnh mẽ rằng, Nhật Bản và Việt Nam sẽ không chỉ tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an ninh, kinh tế, giáo dục,... mà còn làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác và liên kết tại Liên Hợp Quốc và ASEAN.

"Đặc biệt, năm 2025, Nhật Bản và Việt Nam giữ vai trò đồng chủ tịch Chiến lược hợp tác Mekong - Nhật Bản, nên tôi mong hai nước chúng ta cũng sẽ đạt được những thành quả hợp tác trong khu vực Mekong"

Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki

Về hợp tác, giao lưu văn hóa giữa hai nước trong năm 2025, Đại sứ Ito Naoki cho biết, năm nay, Lễ hội Việt - Nhật tại TP HCM sẽ được tổ chức vào ngày 8-9/3, còn khu vực miền Trung dự kiến sẽ tổ chức Lễ hội Việt Nam - Nhật Bản tại TP Đà Nẵng từ ngày 10-13/7 và sự kiện Giao lưu Văn hóa Hội An – Nhật Bản từ ngày 1-3/8.

Bên cạnh đó, Lễ hội Kanagawa Nhật Bản dự kiến sẽ được tổ chức tại Hà Nội vào mùa thu. Ở Nhật Bản, Lễ hội Việt Nam năm 2024 đã thu hút 180.000 khách tham quan và dự kiến sẽ được tổ chức tại Tokyo vào đầu tháng 6 năm nay.

"Trung tâm Thông tin Văn hóa thuộc Đại sứ quán Nhật Bản và Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam cũng đang lên kế hoạch tổ chức nhiều hoạt động đa dạng, trong đó có biểu diễn trống Nhật Bản vào tháng 3, Liên hoan phim Nhật Bản thường niên, sự kiện trải nghiệm trà đạo và cắm hoa,..." Đại sứ Nhật Bản Ito Naoki nói.

Cuốn sách "50 năm quan hệ Việt Nam - Nhật Bản (1973-2023)" nằm trong khuôn khổ chương trình "JICA Chair", với sự hợp tác của các tác giả thuộc Viện nghiên cứu Đông Bắc Á - Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Giáo sư Furuta Motoo - Hiệu trưởng trường Đại học Việt Nhật, Giáo sư danh dự Trần Văn Thọ của Đại học Waseda.

JICA khởi động chương trình "JICA Chair" vào năm 2020 với mục tiêu chia sẻ kinh nghiệm và bài học từ quá trình hiện đại hóa của Nhật Bản và hợp tác phát triển với các nước đang phát triển. Chương trình hướng tới các trường đại học hàng đầu tại các quốc gia đối tác, và tại Việt Nam, chương trình đã được triển khai từ năm 2021. Dự án xuất bản sách chuyên khảo về lịch sử quan hệ Việt - Nhật do Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á (VASS) thực hiện là một phần của chương trình này.

Nội dung sách phân tích mối quan hệ song phương qua ba giai đoạn lịch sử quan trọng:

Giai đoạn trầm lắng (1973-1991): Giai đoạn này chứng kiến những thách thức do bối cảnh chính trị khu vực và thế giới, song vẫn đặt nền móng cho sự hợp tác song phương trong tương lai.

Giai đoạn phục hồi (1992-2001): Quan hệ giữa hai nước có sự khởi sắc mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, với việc Nhật Bản trở thành một trong những đối tác thương mại và đầu tư hàng đầu của Việt Nam.

Thời kỳ phát triển (2002-2023): Quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng được củng cố, với hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa và giáo dục.

Sách được chia thành 5 chương: Cơ sở của mối quan hệ Việt Nam-Nhật Bản; thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản và những bước thăng trầm (1973-1991); quan hệ Việt Nam - Nhật Bản khởi sắc (1992-2001); quan hệ Việt Nam - Nhật Bản phát triển mạnh mẽ (2002-2023); đánh giá 50 năm quan hệ Việt Nam - Nhật Bản và triển vọng tương lai.

Thu Thảo