Rào cản với tham vọng mua 200 tiêm kích Rafale, Gripen của Ukraine

Ukraine đang hướng tới việc hiện đại hóa không quân bằng tham vọng mua 100 tiêm kích Rafale và 100–150 chiến đấu cơ Gripen, nhưng nhiều chuyên gia cảnh báo kế hoạch này khó khả thi do vấn đề tài chính, hậu cần và thời gian.

Ngày 17/11, Tổng thống Volodymyr Zelensky ký với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron một ý định thư về mua 100 tiêm kích Rafale, mở ra cơ hội Ukraine tiếp cận máy bay chiến đấu tiên tiến nhất của Pháp.

Trước đó, tháng 10/2025, Ukraine và Thụy Điển cũng ký ý định thư về hợp tác không quân, trong đó có khả năng xuất khẩu 100–150 chiến đấu cơ Gripen.

Mục tiêu của Kiev là xây dựng phi đội hiện đại, mạnh mẽ nhất kể từ sau 1991, tăng cường khả năng phòng không và linh hoạt trên chiến trường.

Tuy nhiên, giới quan sát đặt câu hỏi liệu Ukraine có thể hiện thực hóa kế hoạch này, đặc biệt khi muốn mua cả 2 loại tiêm kích cùng lúc.

Chuyên gia Thomas Newdick của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone nhận xét: Rafale và Gripen sẽ là những tiêm kích tiên tiến nhất Ukraine từng sở hữu, nhưng hoài nghi về khả năng tài chính và vận hành vẫn tồn tại.

Một trong những vấn đề lớn là chi phí. Máy bay Rafale có giá xuất xưởng rất cao, chi phí vận hành cũng đắt đỏ.

Đơn cử, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất từng ký hợp đồng mua 80 Rafale trị giá khoảng 16 tỷ USD, chưa kể vũ khí đi kèm.

Với Gripen, mỗi chiếc kèm thiết bị và dịch vụ liên quan có giá hơn 140 triệu USD, theo hợp đồng 4 chiếc vừa bán cho Thái Lan.

Ngoài ra, Ukraine còn phải triển khai chương trình đào tạo phi công, kỹ thuật viên và nâng cấp hạ tầng sân bay để bảo đảm phi đội hoạt động ổn định.

Văn phòng Tổng thống Pháp cho biết có kế hoạch hỗ trợ Ukraine mua Rafale thông qua chương trình của Liên minh châu Âu và nguồn tài sản Nga bị đóng băng, nhưng EU chưa thống nhất cách sử dụng các nguồn lực này.

Tình hình chính trị và ngân sách tại Pháp cũng gây khó khăn cho nỗ lực hỗ trợ Ukraine. Kế hoạch mua Gripen cũng gặp những thách thức tương tự.

Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pal Johnson cho biết việc tìm kiếm ngân sách cho thương vụ xuất khẩu Gripen sang Ukraine đang tiến triển, với các phương án gồm tín dụng xuất khẩu, tài sản Nga bị đóng băng và hỗ trợ trực tiếp từ Thụy Điển trong năm 2026–2027.

Tuy nhiên, cốt lõi vẫn là Ukraine phải tự chi trả cho phi cơ sau khi chiến sự kết thúc.

Nhìn chung, tham vọng sở hữu 200 tiêm kích phương Tây sẽ tạo ra một bước ngoặt về năng lực không quân.

Nhưng để đạt được điều này, Ukraine cần nguồn lực tài chính ổn định, cơ sở hạ tầng mạnh, và chương trình đào tạo đồng bộ.

Một phương án thực tế hơn có thể là mua theo giai đoạn, trước tiên là vài chục chiếc Rafale hoặc Gripen, sau đó nâng dần số lượng khi có đủ khả năng vận hành.

Nếu thành công, phi đội 200 tiêm kích sẽ giúp Ukraine tăng cường khả năng phòng không, hỗ trợ chiến dịch chống lại các cuộc tấn công từ trên không, và củng cố vị thế chiến lược trong khu vực.

Tuy nhiên, với chi phí, thời gian và công tác hậu cần, việc triển khai đồng thời Rafale và Gripen vẫn là bài toán khó giải trong thời gian ngắn.

Việt Hùng

Theo War Zone, AFP, AP