Robot tự động của Nhà máy Thủy điện Sơn La lần đầu được giới thiệu tại triển lãm quốc gia

Đến thăm triển lãm 80 năm Ngành Công Thương lớn mạnh cùng đất nước tối 26/8/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao việc Công ty Thủy điện Sơn La đã tự thiết kế, chế tạo được robot tự động để ứng dụng trong nhà máy thủy điện Sơn La và thủy điện Lai Châu

Năm 2021, trước yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh, Công ty Thủy điện Sơn La đã bắt tay vào nghiên cứu phát triển một robot tự động ứng dụng vào vận hành để tối ưu hóa nhân sự và hiệu suất công việc.

Bài toán đặt ra là ứng dụng robot để hỗ trợ giám sát, kiểm tra thiết bị công nghệ, xử lý các công việc lặp đi lặp lại với độ chính xác cao, giảm thiểu rủi ro cho người vận hành khi tiếp cận khu vực nguy hiểm.

Quá trình lên ý tưởng và nghiên cứu cho giải pháp này hết gần 1 năm. Đội ngũ thực hiện cho biết, tài liệu giới thiệu về robot nói chung thì rất nhiều, nhưng sản phẩm cụ thể phục vụ giám sát vận hành cho nhà máy điện lại khá hạn chế, do đó cần thời gian để lên ý tưởng và lựa chọn các giải pháp công nghệ phù hợp với điều kiện thực tế.

Ý tưởng ban đầu là mô hình robot Slam 3D dùng cảm biến và camera 3D để quét bản đồ, nhưng mô hình này không phù hợp. Nhóm nghiên cứu đã tham vấn thêm ý kiến các chuyên gia. Quá trình lựa chọn giải pháp công nghệ chính kéo dài gần 6 tháng và cuối cùng nhóm nghiên cứu đã đưa ra phiên bản tối ưu cho phép ứng dụng trong thực tiễn như hiện nay.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên kiểm tra thực tế quá trình vận hành robot tại triển lãm

Robot do chính cán bộ công nhân viên Công ty Thủy điện Sơn La thiết kế và chế tạo, hoạt động hoàn toàn tự động theo bản đồ định sẵn, di chuyển theo tuyến cố định với tốc độ 0,1 - 0,7 m/s, dừng tại các vị trí từ 3 - 5 giây để chụp ảnh, đo thông số môi trường và gửi dữ liệu về IPC, lưu trữ trên server.

Sau khi kiểm tra 3 tổ máy, robot sẽ di chuyển về vị trí nghỉ và tự sạc. Robot có các chức năng bật, tắt việc giám sát mỗi tổ máy, bỏ qua kiểm tra các thiết bị đang được tách ra để sửa chữa.

Tại các tủ, robot sẽ chụp và xử lý ảnh lưu trữ trên máy chủ, khi phát hiện lỗi sẽ ghim trên ảnh kèm nhãn thời gian và gửi thông tin cho người vận hành. Các ngưỡng cài đặt giá trị cảnh báo có thể hiệu chỉnh cho phù hợp thực tế.

Dù đã được đưa vào vận hành thực tế từ năm 2022, robot tự động của Công ty Thủy điện Sơn La lần đầu được "ra mắt" công chúng tại triển lãm thành tựu quốc gia nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh

Với camera livestream, quay lại video liên tục, hệ thống tích hợp công nghệ cảm biến, lưu trữ dữ liệu hình ảnh, video và thông số theo thời gian thực, kết hợp AI xử lý ảnh, học máy và mạng học sâu để cảnh báo kịp thời tình trạng thiết bị qua màn hình điều khiển và SMS.

Nhờ công nghệ xử lý ảnh chụp trạng thái các đèn báo trên mặt tủ và từ các cảm biến đo nhiệt độ, độ ẩm, CO, CO2, robot giúp phát hiện những bất thường của hệ thống thiết bị, cung cấp thông tin chính xác cho người vận hành.

Robot giúp nâng cao hiệu quả giám sát, tăng năng suất lao động, giảm nhân lực trực tiếp và góp phần vận hành nhà máy an toàn, ổn định, hiện đại theo xu hướng cách mạng công nghiệp 4.0.

Thiết bị robot được đưa vào vận hành trong nhà máy thủy điện Sơn La từ cuối năm 2022, và đang được ứng dụng cả ở nhà máy thủy điện Lai Châu. Tuy nhiên, đến tận triển lãm 80 năm Ngành Công Thương lớn mạnh cùng đất nước, robot này mới được trưng bày, giới thiệu rộng rãi đến công chúng.

Lãnh đạo Công ty Thủy điện Sơn La cho biết, từ khi có robot, công việc nhân viên vận hành tại hai nhà máy thủy điện lớn nhất cả nước đã giảm, hạn chế phải đi vào khu vực có nguy cơ mất an toàn như các khu vực có bình áp lực cao, có thiết bị cao áp... Sự có mặt của robot còn tạo sự vui vẻ, phấn khởi cho cán bộ công nhân viên trong quá trình vận hành, vì giờ đây đã có thêm một bạn “giúp việc” đồng hành cần mẫn làm việc 24/24h.

Được biết, Công ty đang nghiên cứu các ứng dụng mới cho robot này để tiếp tục nâng cấp, phát triển trong thời gian tới.

Thy Thảo