Rối loạn lo âu chia ly ở trẻ em

Qua thăm khám, T. được chẩn đoán tình trạng lo âu chia ly ở trẻ em. Đây là tình trạng thể hiện một nỗi sợ hãi dai dẳng, căng thẳng và phát triển không phù hợp về việc phải chia tách khỏi một mối quan hệ gắn bó với trẻ.

Khi lo âu chia ly, trẻ thường cố gắng một cách tuyệt vọng để tránh những sự chia ly đang xảy ra. Khi sự chia ly bị cưỡng bức (như mẹ cho đi học và cưỡng bức hành động này) thì trẻ sẽ thể hiện sự đau khổ và luôn bận tâm về việc gặp lại mối quan hệ gắn bó trên. Tình trạng này thường khởi phát ở lứa tuổi 3-12 tuổi, và rất hiếm khi xuất hiện sau tuổi dậy thì.

Các dấu hiệu để nhận diện lo âu chia ly ở trẻ em bao gồm: từ chối đến trường học/ không chịu đi học một cách dai dẳng (ở độ tuổi mẫu giáo hoặc tiểu học); tăng các hành vi mang tính kịch tính trong thời điểm chia ly: như trẻ có thể than thở, van xin với sự tuyệt vọng để cha mẹ không thể rời đi. Khi phải chia ly (ví dụ khi đã đến lớp), trẻ em luôn quan tâm đến việc đoàn tụ với cha mẹ, và thường lo lắng rằng đối tượng gắn bó sẽ bị tổn hại nào đó (như tai nạn xe, bị bệnh nặng…). Trẻ có thể từ chối ngủ một mình, thậm chí có thể đòi hỏi thái quá ở cùng phòng với cha/mẹ/bà (đối tượng gắn bó của trẻ); có thể có các phàn nàn về đau đớn cơ thể như nhức đầu, đau bụng …

Lo âu chia ly thường làm gia tăng lo âu của cha mẹ và làm trầm trọng thêm sự lo âu của trẻ. Điều này sẽ trở thành một vòng luẩn quẩn.

Để điều trị tình trạng này, người chăm sóc cần phải tập luyện và chuẩn bị kỹ lưỡng cho trẻ trước khi tham gia vào một hoạt động xã hội mới như: trẻ đi học, cha mẹ đi làm ăn xa… Đồng thời huấn luyện trẻ các kỹ năng ứng phó với căng thẳng và lo lắng, gia tăng cách nhìn nhận tích cực về các hoạt động chia ly.

Khi trẻ đã có các dấu hiệu ở trên, cha mẹ cần đưa trẻ đi đánh giá kỹ lưỡng với các bác sĩ chuyên khoa tâm thần và nhà tâm lý lâm sàng. Việc điều trị lo âu chia ly thường có các phương pháp hiệu quả, và kéo dài khoảng 3-6 tháng tùy vào mức độ lo âu của trẻ và sự hợp tác của cha mẹ/người chăm sóc.

Tiến sĩ Lê Minh Công