Rộn ràng xên bản Tông Khao

Bà con bản Tông Khao trò chuyện, trao đổi kinh nghiệm tổ chức cuộc sống trong ngày xên bản.

Câu chuyện của Trưởng bản Tông Khao Lò Văn Giót kể cho chúng tôi nghe ý nghĩa về lễ cúng bản ngay tại sân nhà Nhà văn hóa cộng đồng như muốn nhắc nhở, răn dạy con cháu không quên truyền thống, phong tục của dân tộc mình. Lắng đọng nhiều cảm xúc, ông Giót kết lại: Bản mường no ấm như ngày hôm nay nhờ có sự quan tâm của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp; sự đoàn kết, đồng lòng của bà con trong bản biết trân quý giá trị cội nguồn, biết bảo ban nhau làm ăn, tổ chức cuộc sống. Theo chia sẻ của ông Giót, Tông Khao là bản thuần nông, cuộc sống của bà con trong bản ngày càng khấm khá, đường bê tông đến từng ngõ các gia đình. Nhà văn hóa to đẹp được huyện, xã quan tâm đầu tư xây dựng khang trang, rộng rãi trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng, hội họp, trao đổi những kinh nghiệm trong cuộc sống. Là một trong số những bản được công nhận bản văn hóa sớm nhất của Thanh Nưa, từ năm 2013 đến nay người dân tộc Thái sinh sống ở Tông Khao luôn đoàn kết giữ gìn bản sắc văn hóa, phấn đấu thêm nhiều gia đình có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Cũng bởi là bản thuần nông nên với người dân nơi đây, xên bản có ý nghĩa đặc biệt về mặt tâm linh đó là cầu cho mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hòa…

Trong lễ cúng bản của người Thái Tông Khao không thể thiếu mâm cúng ở gốc cây đa to đầu bản. Bởi theo quan niệm của người Thái thì gốc cây to này là nơi hội tụ hồn của bản, nơi thần linh hội nhập và trú ngụ. Đây là nơi rất linh thiêng nên không ai dám phạm. Chỉ nam thanh niên trước hôm tổ chức lễ cúng bản mới vào phát dọn chứ ngày thường thì không vì như vậy sẽ động đến các vị thần. Thầy mo cúng các vị thần linh bảo hộ cho bản mường rồi cúng tới những người đã chết của bản, mời về vui cùng con cháu trong ngày xên bản và phù hộ cho mùa màng tốt tươi, bản mường an khang.

Đã nhiều năm nay xên bản ở Tông Khao không bày biện lãng phí nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ các yếu tố theo truyền thống (đồ cúng có đủ vật phẩm như: mâm lợn, mâm gà, mâm vịt, rượu cần…) và bà con trong bản vui vẻ giao lưu, gặp gỡ, chia sẻ kinh nghiệm cuộc sống. Trưởng bản Giót bảo, cả bản giờ chỉ còn 2 hộ nghèo thôi, 69 hộ còn lại đời sống kinh tế quá nửa khá giả, nhà sàn mái ngói khang trang, rộng rãi. Người Thái Tông Khao giờ tận dụng từng mảnh vườn, khoảnh đất ven suối để tăng thu nhập chí ít là trồng rau xanh cải thiện bữa ăn gia đình.

Rộn ràng trong từng lời ca, điệu múa.

Thay vì mặc những bộ trang phục lao động ngày thường, hôm nay các chị em trong đội văn nghệ quần chúng của bản Tông Khao xúng xính trong bộ áo cóm truyền thống, đính hàng cúc bướm nhỏ xinh; uyển chuyển trong từng điệu múa, mượt mà trong những lời ca khiến bà con có mặt ai cũng phải trầm trồ, thán phục. Vừa hoàn thành tiết mục văn nghệ, chị Quàng Thị Hương tâm sự: Để chuẩn bị biểu diễn trong lễ xên này chị em đã luyện tập từ chục hôm trước. Dù đúng vào vụ thu hoạch khoai lang nhưng tối đến mọi người đều tranh thủ tập. Mưa thuận gió hòa nên năm nay vụ trồng khoai lang của bản thắng lớn về cả năng suất và giá bán. Chưa năm nào giá khoai lang tím và khoai lang trắng Thanh Nưa lại được tư thương vào tận bản thu mua được giá cao tới vậy, trung bình bán đổ tại ruộng đã 10.000 - 12.000 đồng/kg, có gia đình thu gần trăm triệu đồng, còn ít cũng có dăm ba triệu từ tiền bán khoai. Chị Hương bảo, may là mấy năm nay nghe trưởng bản tuyên truyền, vận động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, trồng khoai lang hàng hóa trên những chân ruộng cao, không chủ động nguồn nước nên cuộc sống khấm khá hơn. Giờ nhiều gia đình còn tận dụng từng mảnh vườn trồng khoai lang, rau xanh các loại… để tăng thu nhập.

Lễ cúng bản năm nay vào đúng ngày nghỉ, con cái trưởng thành đi công tác xa cùng về chung vui, bà Lò Thị Mấng phấn khởi lắm! Bà Mấng kể, lễ cúng bản được tổ chức vào dịp chuẩn bị hội nghị hiệp thương lần thứ ba để lựa chọn, lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp nên ông Giót trưởng bản còn tranh thủ lồng ghép tuyên truyền, nhắc nhở bà con đến giao lưu trong lễ xên bản cả các nội dung của bầu cử, ý thức, trách nhiệm của cử tri đi bầu cử… Giờ thì ai trong bản cũng biết ngày 23/5 tới là ngày hội non sông - ngày toàn dân đi bầu cử rồi nhà báo ạ!...

Hòa mình trong vòng xòe đoàn kết, nâng chén rượu mừng người dân bản Tông Khao có cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc và nghe những câu chuyện sẻ chia về cuộc sống trong ngày cúng bản, chúng tôi tin rằng xên bản không chỉ thuần mang ý nghĩa tâm linh mà đó thực sự là dịp sinh hoạt cộng đồng ý nghĩa, là dịp để trao đổi kinh nghiệm, tổ chức cuộc sống… để bà con thắt chặt kết đoàn, thêm ý chí vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no hơn, hạnh phúc hơn.

Bài, ảnh: Gia Kiên