Rừng chắn 'bão cát' ven biển Gia Lai chết la liệt

Những ngày giữa tháng 9-2025, PV Báo SGGP có mặt tại xã An Lương, chứng kiến tình trạng rừng dương ven biển chết hàng loạt. Ven tuyến đường biển ĐT639 từ Km39 đến Km42, nhiều mảng rừng dương chết khô, rũ ngọn đỏ quạch.

Đi sâu vào rừng từ phía Đông, hàng loạt cây dương phòng hộ cũng đang chết dần. Rừng dương chết theo nhiều đợt, có cây đã khô từ lâu, số khác đang rũ ngọn. Ở khu vực khác, nhiều dương cổ thụ đường kính 10-25cm chết khô, thân cội ám khói đen, nghi do bị đốt cháy.

Nhìn rộng ra từ mũi Đề Gi đến dự án nuôi tôm Việt - Úc, nhiều khu vực rừng dương cũng đang chết, có nơi cây bị cưa hạ, chặt phá...

Rất nhiều cây dương đường kính lớn ven biển thuộc xã An Lương (Gia Lai) bị chết khô

Theo một số người dân địa phương, năm 2024, rừng dương này đã xảy ra cháy khiến nhiều cây bị chết. Mặt khác, biến đổi khí hậu, nuôi thủy sản tự phát làm cạn hoặc ô nhiễm mạch nước ngầm, khiến cây dương thiếu nước dẫn đến héo úa.

“Vai trò rừng dương rất quan trọng, giúp chống hạn, chống gió bão, chống nạn “cát bay, cát nhảy” cho nhiều ngôi làng ven biển xã Mỹ Thành cũ (nay là xã An Lương). Chính quyền nên quan tâm bảo vệ, sớm phục hồi các diện tích thiệt hại”, ông Ng.T.H. (60 tuổi, làng biển Vĩnh Lợi) cho biết.

Ông Võ Hồng Phúc (66 tuổi, thôn Hưng Lạc, xã An Lương) kể, xưa kia rừng dương được người dân các làng ven biển Mỹ Thành gìn giữ, nghiêm cấm chặt phá, xâm hại. Các làng ý thức bảo vệ rừng để che chắn bão gió, chống “cát bay, cát nhảy”, mùa hè nuôi dưỡng nguồn nước ngọt phục vụ sinh hoạt, sản xuất.

Có thời, làng Hưng Lạc lập tổ cộng đồng quản lý, bảo vệ rừng dương rất nghiêm ngặt. Ai vào rừng chặt phá sẽ bị phạt nặng. Tuy nhiên, hiện cánh rừng đang bị xâm hại, cây bị chết, cháy khắp nơi khiến ngày càng tàn lụi.

Theo ông Huỳnh Sanh Hương (70 tuổi, thôn Hưng Lạc), rừng dương xưa được dân bảo vệ rất nghiêm ngặt, có cây đường kính 30-40cm. Hiện nay, nạn khai thác titan, nuôi tôm tự phát, bơm nước mặn khiến cát nhiễm mặn, tắc mạch nước ngầm, rừng dần kiệt quệ...

Làm việc với UBND xã An Lương (hợp nhất từ 3 xã Mỹ Thành, Mỹ Chánh, Mỹ Cát), chúng tôi được biết, rừng dương ven biển Mỹ Thành trước đây là rừng phòng hộ, có thời kỳ được UBND tỉnh Bình Định cũ cấp phép cho các dự án làm mỏ khai thác titan. Đến năm 2019 rừng bị đưa ra khỏi quy hoạch 3 loại rừng.

Hiện “vành đai” che chắn thiên tai, bão cát này không còn chức năng phòng hộ. Theo ông Lữ Hà Tâm, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng xã An Lương, ban đầu khi báo chí phản ánh, địa phương tìm hiểu từ các thôn thì được biết, nguyên nhân rừng dương chết là do cháy rừng năm 2024.

“Hiện, rừng không còn chức năng phòng hộ nên khi cây dương chết, địa phương chưa biết tìm nguồn kinh phí ở đâu để trồng, phục hồi”, ông Tâm nêu khó.

Ông Võ Thanh Hoàng, Chủ tịch UBND xã An Lương, cho biết, thời gian tới địa phương sẽ cử lực lượng chức năng kiểm tra, đo đạc thiệt hại và xác định nguyên nhân rừng chết. Sau đó, xã sẽ họp dân để lắng nghe ý kiến, tìm giải pháp khắc phục, trồng phục hồi diện tích rừng.

NGỌC OAI