Sách song ngữ 'Bác Hồ ở Thái Lan' là cầu nối tình hữu nghị Việt -Thái

TS. Phạm Văn Lam, Trưởng phòng Ngữ âm - Từ vựng - Ngữ pháp, Viện Ngôn ngữ học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; Tổng thư ký Hội Ngôn ngữ học Việt Nam. Ảnh: NVCC

Thưa ông, xin ông chia sẻ những kỷ niệm đang nhớ trong quá trình biên tập cuốn sách song ngữ “Bác Hồ ở Thái Lan”?

Được biên soạn dưới dạng song ngữ Việt - Thái, cuốn sách “Bác Hồ ở Thái Lan” không chỉ giúp các thế hệ người Việt tại Thái Lan hiểu rõ hơn về lãnh tụ Hồ Chí Minh và lịch sử cách mạng của dân tộc Việt Nam, mà còn là một minh chứng sống động cho tình hữu nghị truyền thống tốt đẹp giữa hai nước Việt Nam - Thái Lan. Tác phẩm góp phần làm sâu sắc thêm sự hiểu biết lẫn nhau, củng cố nền tảng nhân văn cho mối quan hệ tốt đẹp giữa hai quốc gia, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong việc kết nối tình hữu nghị giữa Việt Nam với các quốc gia trên thế giới.

Được tham gia thực hiện cuốn sách “Bác Hồ ở Thái Lan” với tôi là một niềm vinh dự lớn, đồng thời cũng là một trách nhiệm nặng nề; phải đúng thời hạn và đảm bảo chất lượng, không sai sót.

Trong quá trình biên tập, hiệu đính và dịch bổ sung cuốn sách “Bác Hồ ở Thái Lan”, tôi có nhiềm kỷ niệm đáng nhớ.

Đầu tiên là vấn đề thời gian. Vì làm rất gấp, nên tôi phải gác lại một số việc, phải bố trí lại công việc và dành riêng thời gian cho cuốn sách. Nhiều lúc phải tranh thủ, vất vả đêm hôm. Ê kip làm sách đã có hàng tháng trời ăn ngủ với tiếng Thái!

Thứ hai, là thiếu phương tiện để làm việc. Tiếng Thái sử dụng hệ chữ viết riêng, do đó, cần có máy tính và phông chữ, các phần mềm soạn thảo, chế bản, trình bày… đi kèm. Vì không có, cho nên nhiều lúc chúng tôi phải dùng google dịch để lấy chữ, rồi cắt dán từng chữ, từng từ một cách thủ công. Nhiều lúc phông chữ bị nhảy, chữ bị vỡ, dòng bị giãn và câu bị ngắt tự do, phải dò lại tỉ mỉ từng câu chữ một. Và vì thiếu phương tiện, nên có nhiều phát sinh khó xử lý. Có nhiều hôm, cả đêm chúng tôi phải gọi điện, gọi video cho đồng nghiệp, học trò bên Thái để kiểm tra những vấn đề nghi ngờ.

Thứ ba, tiếng Thái có những đặc thù như viết liền tù tì, không sử dụng dấu câu; cho nên, nhiều lúc phải đối chiếu, kiểm tra rất vất vả.

Thứ tư, so với tiếng Thái, dường như tiếng Việt có vốn ngữ pháp và từ ngữ phong phú hơn, cho nên, nhiều lúc sự rõ ràng, chính xác và tinh tế trong tiếng Việt không dễ gì có thể chuyển được sang tiếng Thái tương ứng (như với từ Hán Việt, từ đồng nghĩa nhiều, đại từ xưng hô).

Thứ năm, là vấn đề tiếng địa phương. Tiếng Việt được chuẩn hóa cao, dựa chủ yếu vào tiếng Hà Nội; trong khi bà con Việt kiều bên Thái chủ yếu đến từ miền Trung, vì vậy, có nhiều khó khăn trong vấn đề phiên âm các tên riêng, tên địa lý.

Khi cuốn sách song ngữ "Bác Hồ ở Thái Lan" đến với độc giả ở cả hai nước Việt Nam và Thái Lan, ông có cảm nhận gì?

Tôi rất vui khi cuốn sách được xuất bản dưới dạng song ngữ ở hai nước. Cuốn sách đã giúp người Thái hiểu về Việt Nam, về Chủ tịch Hồ Chí Minh hơn. Đồng thời, cũng là cầu nối để Việt kiều ở Thái Lan có thêm sự gắn bó với quê hương.

Về phía cá nhân, với tư cách là người làm và dạy ngôn ngữ học; trong bối cảnh tài liệu về hai nước không nhiều, cuốn sách chính là một tư liệu tham khảo quý cho việc dạy học tiếng Thái. Tôi vui hơn cả là học liệu gắn với văn phong giản dị mẫu mực của Bác Hồ, gắn với dữ kiện lịch sử của con người lịch sử, là những thứ cần được trao truyền và phổ biến. Khi dạy học thông qua câu chuyện lịch sử có thật, đặc biệt là về Bác Hồ, thì câu chuyện giáo dục có ý nghĩa hơn.

Như trong lời tựa của Tổng lãnh sự Việt Nam tại Khon Kaen, Thái Lan, ông Đinh Hoàng Linh: Cuốn sách “Bác Hồ ở Thái Lan” của tác giả Hà Lam Danh là tư liệu lịch sử chân thực về cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác Hồ ở Thái Lan, được nhiều kiều bào Thái Lan trân trọng đón đọc.

Sách song ngữ Thái – Việt “Bác Hồ ở Thái Lan” nhằm mở rộng đối tượng phổ biến, tăng cường không gian văn hóa đọc, giúp các kiều bào thế hệ trẻ có thêm tư liệu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh.

Cuốn sách cũng là minh chứng cho lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần cách mạng, tình cảm tôn kính Chủ tịch Hồ Chí Minh của kiều bào ta tại Thái Lan; đồng thời góp phần tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam – Thái Lan, và khẳng định vai trò của kiều bào trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Lê Vân thực hiện/Báo Tin tức và Dân tộc