'Sài Gòn mùa thương' của đạo diễn Xuân Phước: Dấu lặng đầy cảm xúc!
Nhiều người ngạc nhiên làm sao một đạo diễn phim có thể sáng tác nhạc và lời một ca khúc?
Trong những ngày Sài Gòn tang thương vì dịch bệnh, đạo diễn Xuân Phước đã cùng nhiều đồng nghiệp đã đi khắp nơi sẻ chia với bà con nghèo. Anh thổn thức với nỗi đau thương của đồng bào và mất mát chung của toàn thành phố đến mức trằn trọc, không ngủ. Sự thôi thúc bên trọng đã thúc đẩy anh sáng tác ca khúc Sài Gòn mùa thương. Ca từ và giai điệu của bài hát như một dấu lặng không phai về một năm đầy biến động. Để lưu giữ lại một kỷ niệm đặc biệt này, anh đã mời rất nhiều nghệ sĩ cùng tham gia ghi âm để tạo ra MV Sài Gòn mùa thương. Ca khúc này đã đoạt giải ba giải sáng tạo nghệ thuật TP.HCM năm 2021.
Đạo diễn Xuân Phước thổ lộ: “Nhiều người ngạc nhiên làm sao một đạo diễn phim có thể sáng tác nhạc và lời một ca khúc? Tôi từng học nhạc tại nhạc viện TP.HCM. Tôi đã từng chơi nhạc trong một ban nhạc khá nổi tiếng tại Đầm Sen vào những năm 1980. Ở thời điểm đó, vào cuối tuần chúng tôi trình diễn trước hàng nghìn khán giả. Một lần tình cờ, tôi ghé thăm người bạn Trường nghệ thuật sân khấu 2 TP.HCM. Chuyến viếng thăm này đã khiến tôi muốn tìm hiểu nghệ thuật diễn xuất. Tôi thi vào khoa đạo diễn. Đó là năm 1983”.
Sang đầu năm thứ ba, Xuân Phước đã bị điện ảnh thu hút hoàn toàn. Anh dừng chơi nhạc và tập trung vào vai trò phó đạo diễn. Có thể nói ngay rằng, cách đây hơn 20 năm, lúc phim ảnh Việt Nam chưa bùng phát, người trẻ rất hiếm có cơ hội. Chỉ những cá nhân nào vượt trội mới có thể giành được một chổ trong môi trường sàng lọc và đào thải khắc nghiệt. Xuân Phước đã tranh thủ cơ hội vàng này để học hỏi từ các tiền bối danh tiếng. Đam mê cùng với sự nhanh nhạy, anh liên tiếp được mời hết dự án này đến dự án khác.
Đột phá ngoạn mục
Năm 1997, nhà sản xuất Đào Thu hợp tác với nhà làm phim Hongkong thực hiện một bộ phim hành động đẹp mắt đúng kiểu Hongkong. Đó là phim Nữ trinh sát đặc nhiệm. Thời ấy, tại Châu Á, phim hành động Hongkong là đỉnh cao, còn thể loại phim hành động Việt Nam quá thô sơ, đánh rất thật trên trường quay nhưng vào phim thấy kém hấp dẫn. Đạo diễn Lê Hoàng Hoa được mời vào ghế đạo diễn, nhưng ông không thể tham gia, người thay thế là chàng trai trẻ vô danh Xuân Phước.
Anh kể: “Khi đạo diễn Lê Hoàng Hoa bị kẹt ở Ba Lan không về Việt Nam thực hiện bộ phim, nhà sản xuất cố tình tìm một đạo diễn vô danh nhưng có nghề thế vào, nhằm 2 mục đích. Nếu phim thất bại không ai phê bình, nếu thành công sẽ tạo ra một ấn tượng đẹp. Tôi chỉ là người đóng thế, nhưng Nữ trinh sát đặc nhiệm, theo FAFIM Việt Nam, được xếp loại phim có doanh thu phòng vé cao nhất năm 1997. Lý do phim thành công vì đây là bộ phim Việt đầu tiên có những pha hành động đẹp mắt tương đương phim Hongkong. Các đạo diễn võ thuật Hongkong hay ở chổ các thế đánh đấm ngoài hiện trường nhìn rất chậm và yếu, nhưng khi quay vào phim khán giả thấy những góc máy mạnh mẽ và lôi cuốn. Tôi mời họ cộng tác và đã nhanh chóng học được thủ pháp này. Kể từ đó, cái tên Xuân Phước được tín nhiệm”.
Đạo diễn phim Xuân Phước - Ảnh: TL
Xuân Phước đắt show vào thời điểm phim truyền hình phía Nam bùng nổ. Nhờ giỏi nghề và ứng xử hòa nhã, anh thu hút được tất cả các ngôi sao từ tiền bối đến hậu bối. Có năm anh thực hiện đến 8 phim. Anh được lòng từ hậu đài đến tất cả các khâu trong ekip làm phim. Đó là một lợi thế mà ít đạo diễn khác có thể cạnh tranh. Vì vậy, khi có kịch bản trong tay, Xuân Phước nhanh chóng triển khai phim và luôn hoàn thành trước kỳ hạn. Chất lượng phim rất tốt nên có thời điểm anh làm hai phim cùng lúc. Và đây là nguyên nhân râm ran tin đồn Xuân Phước làm phim chẳng giống ai.
Đón tết bằng sắc màu truyền thống
Theo những người trong cuộc, Xuân Phước có sự sắp xếp công việc rất khoa học. Khi được nhà sản xuất quá tín nhiệm, không thể từ chối, chỉ duy nhất một lần anh nhận 2 phim cùng lúc, cho hai đài truyền hình khác nhau. Tuần trước anh quay phim này, tuần sau anh quay phim kia. Tuyến nhân vật chính của hai phim giống nhau vì phù hợp tính cách. Cả hai phim ấy đều đạt lượt xem cao và được nhà đài khen ngợi.
Dẫu vậy, anh chưa từng giải thích sự thị phi này. Anh hiểu mình đang làm gì và biết rõ quy luật đào thải của nghệ thuật. Khi công việc vào guồng, Xuân Phước sắp xếp thời gian sang Hollywood "tầm sư học đạo". Anh đã mang về Việt Nam nhiều tài liệu giảng dạy nghệ thuật rất quý giá. Anh đã xây dựng giáo án dạy diễn xuất cho lò đào tạo của mình dựa trên hệ thống kiến thức này, phối hợp cùng những trãi nghiệm thực tế. Lò đào tạo Xuân Phước đã cho ra đời một cái tên rất chất lượng, đó là Liên Bỉnh Phát, Nguyễn Quốc Trường Thịnh, Trịnh Xuân Nhãn, Lucy Như Thảo. Về sau này, anh được Trường đại học sân khấu và điện ảnh TPHCM mời về giảng dạy cho khoa đạo diễn. Tại đây, anh lại có nhiều lứa học trò đã và đang trưởng thành.
Ba nam chính trong Vũ điệu đón xuân - Ảnh: TL
Mùa tết năm 2022, Xuân Phước nhận nhiều dự án, nhưng anh tập trung vào phim Vũ điệu đón xuân. Kể từ phim này, anh đặt tên cho công ty của mình là "Gánh mần phim Xuân Phước" gợi nhớ lại không khí gia đình thân thuộc trong các gánh cải lương ngày xưa. Bộ phim nói về một gia đình múa lân sư rồng vào ngày tết. Cái tứ này chưa được khai thác trên phim truyện Việt Nam. Cái chất Việt Nam được anh tô đậm, đó là các nghệ sĩ múa lân đều là những võ sĩ võ cổ truyền Bình Định. Họ không chỉ múa lân mà còn biểu diễn võ thuật rất đặc thù dân tộc. Trong phim, anh xây dựng đến 3 cặp nam nữ chính gồm Lương Thế Thành – Thúy Diễm, Thanh Duy – Kha Ly, Trường Thịnh – Bảo Ngọc. Để thực hiện các cảnh múa lân hấp dẫn, anh huy động đến 10 đoàn lân với hơn 100 diễn viên. Sự đông đảo này tạo nên những cảnh biểu diễn và xung đột đẹp mắt. Qua đó, anh đưa khán giả trở về với phong vị tết xưa, cái hồi mà tết còn rất ấm áp tình gia đình.
Xuân Phước là thế. Phim của anh có thể dung dị và mộc mạc nhưng nó có giá trị giáo dục và luôn chạm vào cảm xúc người xem. Đó chính là triết lý làm nghệ thuật của anh. Trong tương lai, Xuân Phước vẫn làm tròn các vai trò của mình, đó là : Ông bầu gánh mần phim Xuân Phước, đạo diễn, và người thầy.
