Sai phạm phải được xử lý, chính sách chưa hoàn thiện phải được sửa đổi, bổ sung

Qua thực tiễn các lần tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hàng năm đã cho thấy, việc tổ chức Hội nghị có hiệu quả cao, qua đó, thống nhất nhận thức, hành động và nhận diện rõ nét những việc cần phải làm để hoạt động giám sát của Quốc hội ngày càng tốt hơn.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết luận tại hội nghị. Ảnh: Hồ Long

Trong đó, chúng ta ngày càng nhận thức rõ hơn khi nói đến giám sát của Quốc hội là phải hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm cả giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và giám sát của Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và từng đại biểu Quốc hội. Hội nghị năm nay thể hiện rõ nét điều này, đánh giá tổng thể hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội để xác định những định hướng cho thời gian tới chứ không phải chỉ riêng các chuyên đề giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tiếp tục hoàn thiện thể chế tăng cường hiệu quả giám sát

Trên tinh thần đó, tôi nhấn mạnh một số kết quả nổi bật trong hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2023.

Trước hết là, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quan tâm tiếp tục hoàn thiện thể chế để tăng cường năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác giám sát.

Từ đầu nhiệm kỳ này, chúng ta đã xác định đây là một nội dung trọng tâm và then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội vì giám sát liên quan trực tiếp đến cả xây dựng pháp luật và quyết định các vấn đề quan trọng quốc gia của Quốc hội. Làm tốt chức năng giám sát sẽ tạo điều kiện để làm tốt chức năng lập pháp và chức năng quyết định các vấn đề quan trọng quốc gia.

Cụ thể, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 96/2023/QH15 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn để kịp thời thể chế hóa Quy định số 96-QĐ/TW ngày 2.2.2023 của Bộ Chính trị; tích cực chỉ đạo việc nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ đề xuất xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Cùng với Nghị quyết số 560 về hướng dẫn giám sát văn bản quy phạm pháp luật, hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đang tích cực chỉ đạo hoàn thiện dự thảo Nghị quyết hướng dẫn việc tổ chức hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội.

Hai là, hiệu lực, hiệu quả các hình thức giám sát của Quốc hội đều được tăng cường.

Trong đó, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp Quốc hội, phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội được duy trì đều đặn, cương quyết làm và làm có kết quả. Đã có 911 lượt đại biểu Quốc hội đăng ký chất vấn, 264 lượt đại biểu chất vấn và 88 lượt đại biểu tranh luận tại Kỳ họp thứ Năm và thứ Sáu; 103 lượt đại biểu chất vấn và 18 lượt đại biểu tranh luận tại phiên chất vấn thứ 21 và thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc lựa chọn chủ đề chất vấn, tìm tòi, đổi mới hoạt động chất vấn ngày càng được quan tâm và có những hiệu quả cụ thể. Ví dụ, chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu vừa qua, trong 21 lĩnh vực "mênh mông bể sở" như vậy, chúng ta đã đổi mới, sắp xếp thành 4 nhóm lĩnh vực để chất vấn; lần đầu tiên có cả Thủ tướng, tất cả các Phó Thủ tướng và các bộ trưởng, trưởng ngành đều tham gia trả lời, làm rõ được thực trạng và nêu ra rất nhiều giải pháp.

Hoạt động giám sát chuyên đề tiếp tục là một điểm sáng trong tổ chức giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, được tổ chức nghiêm túc, hiệu lực, hiệu quả. Tôi nhất trí với ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang và các đại biểu về việc thay vì hầu hết là hậu kiểm thì các chuyên đề giám sát trong nhiệm kỳ này đã tập trung vào các nội dung đang trong quá trình thực hiện. Đơn cử như chuyên đề giám sát 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, lúc đầu nhiều người cũng nói là mới triển khai được vài ba năm thì giám sát có nên không. Hay như năm 2022, khi Quốc hội quyết định tiến hành giám sát tối cao về công tác quy hoạch, nhiều người cũng bảo Luật Quy hoạch mới thực hiện có vài năm thì có nên giám sát không? Tuy nhiên, thực tiễn đã cho thấy, nhờ có giám sát việc thực hiện Luật Quy hoạch mà Quốc hội đã ban hành được Nghị quyết số 61 gần như tháo gỡ hoàn toàn các vướng mắc, các tồn đọng, bất cập về công tác quy hoạch, giải quyết cả những khoảng trống pháp lý. Nhờ đó mà công tác quy hoạch được đẩy mạnh hơn rất nhiều. Nếu không có giám sát của Quốc hội thì không biết là bây giờ công tác quy hoạch đã đến đâu? Với 3 chương trình mục tiêu quốc gia cũng tương tự như vậy, khi Quốc hội quyết định giám sát là đã tạo chuyển biến rồi, trong quá trình giám sát tạo ra chuyển biến rất lớn. Quốc hội cùng với Chính phủ tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện 3 Chương trình hết sức quan trọng này.

Hoạt động tái giám sát, giám sát những vấn đề sau giám sát được quan tâm nhiều hơn, theo đến cùng các vấn đề. Điểm mới trong hoạt động giám sát là bên cạnh việc yêu cầu các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiêm các nghị quyết giám sát chuyên đề, nghị quyết về chất vấn của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn gửi báo cáo giám sát đến các cơ quan chức năng của Trung ương để xem xét. Về mặt Đảng thì Đảng đoàn Quốc hội cũng chắt lọc những nội dung, nhất là những vấn đề kiến nghị về chuyên đề giám sát để Báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các cơ quan trong khối nội chính có liên quan. Nhiều đồng chí nói hiệu lực, hiệu quả của giám sát như thế nào? Thì đây chính là một nội dung chúng ta đã làm, đang làm và sẽ làm tiếp chứ không phải giám sát, ban hành nghị quyết là coi như xong. Giám sát phải có hiệu lực. Tốt thì phải được biểu dương, nhân rộng mô hình tốt, người tốt, việc tốt. Những sai phạm thì phải được xem xét, xử lý. Những vấn đề có khuyết điểm thì phải được kiểm điểm trách nhiệm, rút kinh nghiệm. Không thể nói chung chung được.

Hoạt động lấy phiếu tín nhiệm thu hút sự quan tâm đặc biệt không chỉ của các đại biểu Quốc hội, mà còn có sự quan tâm của đông đảo cử tri, Nhân dân. Hoạt động này đã được tổ chức đúng quy trình, quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước, tiến hành cẩn trọng, chu đáo, kỹ lưỡng, đảm bảo dân chủ, công khai, minh bạch. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm được công bố công khai ngay và được cử tri, Nhân dân đồng tình, đánh giá cao.

Các báo cáo thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội ngày càng súc tích, sâu sắc, có tính phản biện cao hơn. Các báo cáo thẩm tra đãkhắc phục được khá nhiều tình trạng "3 sôi 2 lạnh", có tính xây dựng rất cao, tính phản biện rất cao và tính Đảng cũng rất cao, đồng thời bảo đảm tính công khai, minh bạch.

Lần đầu tiên báo cáo tại Kỳ họp Quốc hội về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, thảo luận Báo cáo kết quả giám sát về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, được dư luận xã hội, cử tri ghi nhận và đánh giá cao. Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị cử tri ngày càng được tăng cường và trở thành hoạt động thường xuyên, ngày càng đi vào chiều sâu và có kết quả cụ thể. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Ban Dân nguyện chủ trì, phối hợp với các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan có thẩm quyền giải quyết ở Trung ương và địa phương theo dõi, đôn đốc và giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát đối với hơn 1.000 vụ việc phức tạp, kéo dài được các cơ quan hành chính Nhà nước các cấp lập danh sách để rà soát; 150 vụ việc cụ thể đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiến nghị tại kỳ báo cáo năm 2022; 104 vụ việc phức tạp, đông người được kiến nghị tại Báo cáo dân nguyện hằng tháng; 5.358 kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ Tư và Kỳ họp thứ Năm; 1.009 kiến nghị được Chính phủ, Bộ, ngành tiếp thu, nghiên cứu và giải quyết.

Hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật được quan tâm chỉ đạo với nhiều giải pháp đồng bộ, đổi mới thiết thực, hiệu quả. Việc tiến hành giám sát được thực hiện đồng bộ, thống nhất theo đúng quy định tại Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15. Đặc biệt, tại Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội đã quyết định tổ chức rà soát tổng thể hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chủ động thành lập và chỉ đạo triển khai các hoạt động của Tổ công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện Nghị quyết số 101/2023/QH15; qua đó, phát hiện, xác định cụ thể những quy định có mâu thuẫn, chồng chéo, sơ hở, bất cập, những vấn đề vướng mắc trong các luật và văn bản dưới luật có liên quan, báo cáo Quốc hội kết quả rà soát tại Kỳ họp thứ Sáu này, là dữ liệu đầu vào hết sức quan trọng để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong thời gian tới.

Ba là, công tác giám sát, hướng dẫn hoạt động của Hội đồng nhân dân tiếp tục được quan tâm, thể hiện rõ hơn vai trò, trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc hướng dẫn, giám sát hoạt động của Hội đồng nhân dân, nhất là với việc ban hành Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12.9.2022 hướng dẫn hoạt động giám sát của của Hội đồng nhân dân. Công tác chỉ đạo, điều hòa hoạt động giám sát đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm chỉ đạo sát sao, kịp thời, cả về nội dung, đối tượng, thời gian, địa điểm giám sát, cơ bản bảo đảm nguyên tắc điều hòa chung.

Bốn là, hoạt động giám sát của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được đa dạng hóa, có sự kết hợp hài hòa giữa hoạt động giám sát thường xuyên qua việc xem xét các báo cáo với giám sát, khảo sát chuyên đề và hoạt động giải trình.

Một số Ủy ban đã tổ chức giám sát chuyên đề về các lĩnh vực phụ trách, tập trung vào các nội dung quan trọng, mang tính cấp thiết, thời sự. Hoạt động giải trình được quan tâm đẩy mạnh, thu hút được sự tham gia đông đảo của đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và đại diện một số cơ quan liên quan; nội dung được yêu cầu giải trình đều là những vấn đề liên quan đến những vướng mắc, bất cập về áp dụng pháp luật, đang gây bức xúc trong xã hội hoặc làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước có liên quan.

Năm là, tiếp tục tăng cường giám sát của các Đoàn đại biểu Quốc hội, các đại biểu Quốc hội.

Trong phạm vi, quyền hạn của mình, các Đoàn đại biểu Quốc hội, các đại biểu Quốc hội đã triển khai đầy đủ hoạt động giám sát chuyên đề theo yêu cầu của các Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đề xuất nhiều vấn đề nóng, bức xúc về kinh tế - xã hội, giúp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thêm cơ sở để lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn “đúng” và “trúng” tại các kỳ họp, phiên họp.

Trong phạm vi địa phương, các Đoàn đại biểu Quốc hội cũng lựa chọn nhiều nội dung giám sát chuyên đề gắn với tình hình thực tế của địa phương, giám sát thông qua hoạt động tiếp công dân, theo dõi giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo của công dân; tích cực phối hợp với HĐND, Ủy ban MTTQ tỉnh, thành phố để thực hiện nhiệm vụ giám sát bảo đảm khách quan, toàn diện, đúng chức năng. Đáng chú ý, có Đoàn đại biểu Quốc hội đã quan tâm tổ chức giám sát lại việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát

Các đại biểu Quốc hội đã dành nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu thực tế, tích cực tham gia hoạt động giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội; chủ động tiếp xúc cử tri, nắm bắt thông tin, tích cực theo dõi, giám sát việc trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri, việc thực hiện lời hứa của các thành viên Chính phủ; định kỳ tổ chức tiếp công dân, xử lý, đôn đốc và theo dõi việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; chủ động chất vấn tại các phiên họp thể hiện tinh thần trách nhiệm, phản ánh được tình hình thực tiễn, tâm tư, nguyện vọng của cử tri và Nhân dân.

Sáu là, công tác phối hợp ngày càng được tăng cường, toàn diện, chặt chẽ trên mọi phương diện, tăng tính chủ động, hiệu quả, có chiều sâu.

Một mình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không thể làm được mà có sự phối hợp rất chặt chẽ giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội với Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan thanh tra, kiểm toán. Không chỉ là phối hợp trên dưới mà còn cả dọc ngang, trung ương - địa phương. Hoạt động giám sát đã thể hiện tinh thần như phương châm được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, đó là "trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt".

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết luận tại hội nghị. Ảnh: Lâm Hiển

Cá thể hóa trách nhiệm tổ chức, cá nhân còn mờ nhạt

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động giám sát của Quốc hội cũng còn một số hạn chế, bất cập. Trong đó, về giám sát chuyên đề, việc giải quyết mối quan hệ giữa "diện" và "điểm" cần tiếp tục nghiên cứu thêm, nếu dàn trải thì đến cuối cùng cũng không giải quyết được vấn đề gì. Mỗi Đoàn giám sát có một mục tiêu cụ thể, phải bám sát mục tiêu này, quán triệt sâu sắc đến tất cả các thành viên để không sa đà vào vụ việc, chệch hướng mục tiêu thì nhiều trường hợp sẽ "bơi trong rừng số liệu", không phục vụ gì mấy cho kết quả giám sát nên khi viết báo cáo tổng hợp thì hết sức vất vả, hết sức trần ai. Số liệu thì rất nhiều nhưng số liệu biết nói thì phải chắt lọc, phải có phương pháp ngay từ quá trình tiến hành giám sát.

Nhiều đại biểu tại Hội nghị cũng cho rằng, vừa qua, giám sát để kiến tạo phát triển thì khá tốt, Nghị quyết 61 là gỡ các vấn đề về quy hoạch, giám sát 3 chương trình mục tiêu quốc gia cũng gỡ rất nhiều vấn đề... Nghịch lý là giám sát nhưng mục tiêu kiến tạo phát triển lại rất nổi bật, còn xác định trách nhiệm, cá thể hóa trách nhiệm tổ chức, cá nhân thì còn mờ nhạt. Có báo cáo tóm tắt kết quả giám sát chỉ nêu vài ba dòng. Đáng lẽ, giám sát thì tính phản biện, tính chiến đấu, xác định trách nhiệm phải nổi bật hơn, phát hiện ra rất nhiều vấn đề nhưng cũng vẫn còn tình trạng nể nang, né tránh. Phải nhấn mạnh thêm vấn đề này. Tuy không phổ biến nhưng nếu không cá thể hóa được trách nhiệm của tổ chức, của cơ quan có liên quan thì sau này tình hình vẫn thế. Làm tốt không được khen thưởng, động viên mà anh làm không ra gì cũng chẳng sao thì tự nhiên sẽ mất hết động lực.

Hoạt động giám sát của Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội nhìn chung chưa có nhiều đổi mới và chưa có những kết quả nổi bật, mà đáng lẽ là trọng tâm phải ở chỗ này vì Quốc hội một năm chỉ tiến hành giám sát tối cao được 2 chuyên đề, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được 2 chuyên đề. Linh hoạt hơn, bám sát cuộc sống hơn, rồi gọn nhẹ hơn chính là ở Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội. Do đó, đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban đặc biệt chú trọng vấn đề này, tăng cường các hoạt động giải trình. Giải quyết được tốt từ đây thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội bớt đi và Ủy ban Thường vụ Quốc hội tốt thì ra Quốc hội sẽ bớt đi chứ không thể cứ dồn lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội. Chiến lược của chúng ta là phải tăng cường thêm hoạt động ở Hội đồng Dân tộc, các cơ quan Quốc hội vì linh hoạt hơn, nhạy bén hơn, sát thực hơn. Có những phiên giải trình chuẩn bị đến 3 tháng thì không kịp thời nữa và chưa bám sát kịp thời những vấn đề diễn ra hằng ngày, hàng giờ trong các lĩnh vực mình theo dõi, phụ trách.

Chế tài mạnh nhất của giám sát chính là công khai, minh bạch

Năm 2024 là năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Tại các địa phương, năm 2024 cũng là năm tiến hành các hoạt động chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp. Trong bối cảnh đó, công tác đi nghiên cứu, khảo sát, phối hợp tiến hành các hoạt động giám sát phải hết sức cân nhắc để vừa đạt được yêu cầu, mục tiêu giám sát, bảo đảm thực chất nhưng cũng không gây ảnh hưởng đến các công việc thường xuyên của địa phương.

Trong số các chuyên đề giám sát được lựa chọn tiến hành trong năm 2024 có nội dung đã được tổ chức sơ kết và có Kết luận của Bộ Chính trị, như chuyên đề về hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; có nội dung đã được Quốc hội quyết nghị cũng như được nghiên cứu rà soát, điều chỉnh trong các dự án Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua trong năm 2023 và 2024, như chuyên đề về Nghị quyết số 43 của Quốc hội, quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội, trật tự, an toàn giao thông... Như vậy, có nhiều nội dung chúng ta đã có sẵn dữ liệu rồi, điều này khác với những chuyên đề giám sát của năm trước. Bây giờ phải khai thác kho dữ liệu này, thuận lợi hơn nhiều so với các chuyên đề giám sát của năm trước. Do đó, phải tập trung vào đánh giá việc ban hành các văn bản chi tiết và quan trọng nhất là vấn đề tổ chức thực thi, giải quyết các vấn đề thực tiễn. Nếu chúng ta vẫn làm theo cách như của năm trước thì lại lãng phí thời gian mà lại không đạt được mục tiêu.

Về khuôn khổ pháp lý, tôi đề nghị tập trung cao độ cho 3 nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024 gồm: sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND; ban hành nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động, giải trình của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan Quốc hội; đẩy nhanh tiến độ sửa đổi, bổ sung các nghị quyết liên tịch về tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND.

Đối với các Đoàn giám sát chuyên đề, việc tận dụng tối đa các tài liệu, hồ sơ sẵn có về sơ kết, tổng kết, đánh giá các nội dung liên quan đến vấn đề giám sát, nhất là những nội dung trong quá trình thảo luận, thông qua tại Kỳ họp thứ Sáu; tập trung giám sát việc ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết và nhất là khâu tổ chức thực thi để luật và các chủ trương đi vào cuộc sống.

Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu cách thức tiến hành chất vấn tại các Kỳ họp của Quốc hội, Phiên họp của Thường vụ Quốc hội; chuẩn bị thực hiện tốt chất vấn giữa nhiệm kỳ của Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến tại phiên họp tháng 8 năm 2024. Về thẩm tra các báo cáo cũng phải chuẩn bị từ sớm, từ xa trên cơ sở sử dụng tối đa các hoạt động giám sát thường xuyên của Hội đồng Dân tộc, các cơ quan Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, các đại biểu Quốc hội, các nguồn thông tin, tài liệu khác chứ không phải đến khi có báo cáo của các cơ quan mới tiến hành thẩm tra.

Về giám sát các văn bản quy phạm pháp luật, có 2 việc: Một là, phải sớm báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật của năm 2023 của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan của Quốc hội. Hai là, tiếp tục thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về công tác tổng rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để xác định những nội dung cùng phối hợp với Chính phủ, các cơ quan hữu quan đề xuất, bổ sung chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội. Đặc biệt năm 2024 theo Nghị quyết về kinh tế - xã hội đã được thông qua và Nghị quyết Kỳ họp sẽ được trình Quốc hội thì tới đây sẽ đặc biệt tập trung vào cải cách hành chính, nhất là về thủ tục hành chính. Do đó, cần tập trung mạnh vấn đề này.

Đặc biệt, phải quan tâm hơn nữa đến công tác giám sát việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát. Trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ thì báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định theo quy định tại Điều 33 của Luật Hoạt động giám sát Quốc hội, HĐND; đồng thời tăng cường hơn công tác thông tin về kết quả giám sát. Một số đại biểu nêu bây giờ chế tài nào để tăng cường hiệu quả thực hiện các kiến nghị, kết luận giám sát của Quốc hội? Hoạt động của Quốc hội khác với hoạt động của các cơ quan nhà nước khác. Công cụ mạnh nhất của chúng ta là công khai, minh bạch. Chúng ta công khai kết quả giám sát ra xã hội để người dân phản biện, giám sát thì đó chính là chế tài mạnh nhất. Nếu chúng ta làm tốt công tác truyền thông về kết quả giám sát, về nội dung của giám sát, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức liên quan là gì, thực hiện các kết luận, kiến nghị của hoạt động giám sát đó là gì? Thông qua công khai các kết quả giám sát thì đó là chế tài mạnh nhất, công cụ mạnh mẽ nhất của Quốc hội. Ở địa phương cũng tương tự như vậy.

Cùng với đó, phải tập trung đổi mới, tiếp tục tạo chuyển biến về chất trong hoạt động giám sát của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan Quốc hội. Tại Hội nghị năm sau cần có báo cáo riêng về nội dung này, nhất là sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hôịban hành nghị quyết hướng dẫn hoạt động giải trình tại các cơ quan của Quốc hội. Với các Đoàn đại biểu Quốc hội địa phương, đề nghị chú trọng tăng cường giám sát gắn với chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền giám sát của đại biểu Quốc hội.

Cần tăng cường công tác phối hợp với Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, hệ thống chính trị ở địa phương. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng sẽ "đặt hàng" Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phản biện xã hội một số nội dung chính của các chuyên đề giám sát. Tiếp tục tăng cường công tác bảo đảm về kinh phí, điều kiện cơ sở vật chất và công tác điều hòa, phối hợp với các cơ quan... trong hoạt động giám sát.

Chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát có tác động quan trọng, không chỉ liên quan đến chất lượng của hoạt động lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, mà còn liên quan đến toàn bộ hoạt động của Nhà nước. Hoạt động giám sát của Quốc hội không chỉ nhằm mục đích bảo đảm cho pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh và thống nhất mà còn đề cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, bảo đảm quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân.

Cùng với sự hoàn thiện của Nhà nước pháp quyền, yêu cầu của đời sống kinh tế - xã hội đòi hỏi tính minh bạch, dân chủ ngày càng cao. Hoạt động giám sát không chỉ đạt mục đích phát hiện ra vấn đề, đưa ra các kiến nghị mà còn đòi hỏi đối tượng chịu sự giám sát phải thực thi các kiến nghị đó một cách nghiêm túc, những sai phạm phải được xử lý, những chính sách chưa hoàn thiện phải được sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, đáp ứng yêu cầu thực tế.

_____________

* Đầu đề do Báo Đại biểu Nhân dân đặt

Phạm Thúy lược ghi