Sai phạm tại KCN Thốt Nốt: Luật sư cho rằng cần truy trách nhiệm cả cơ quan quản lý lẫn doanh nghiệp

Trụ sở Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam tại TP Cần Thơ. Ảnh: wilmar-agro.com.vn

Ngày 6/5/2025, Báo Đại đoàn kết đã có bài báo thông tin về việc TTCP kết luận chỉ rõ sai phạm tại KCN Thốt Nốt (giai đoạn 3) do Trung tâm xây dựng hạ tầng KCN Thốt Nốt trực thuộc Ban Quản lý các Khu chế xuất và KCN Cần Thơ làm chủ đầu tư.

Theo đó, năm 2006, KCN Thốt Nốt giai đoạn 3 được UBND TP Cần Thơ phê duyệt quy hoạch chỉ tiết 1/500, với tổng diện tích 49,35ha.

Theo báo cáo của Ban Quản lý các khu chế xuất và KCN Cần Thơ, để có kinh phí giải phóng mặt bằng và đầu tư hạ tầng kỹ thuật, Chủ đầu tư đã ký hợp đồng cho thuê lại đất với hai tổ chức kinh tế để ứng vốn.

Cụ thể: Hợp đồng với Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam (Hợp đồng nguyên tắc thuê lại đất số ADM.HĐ.0910.036 ký ngày 01/12/2010 với giá trị hợp đồng 449.020 USD và Hợp đồng nguyên tắc thuê lại đất số 02/HĐ/TLĐ.KCN ngày 07/5/2014, Hợp đồng tạm ứng tiền để chi trả chi phí bồi thường và giải phóng mặt bằng số ADM.HD.0411.031 ký ngày 05/4/2011 với số tiền 2.353.299 USD; theo đó: Đơn giá thuê trả 1 lần với đơn giá ký năm 2010 là 40USD/m2/50 năm và năm 2013 là 80USD/m2/50 năm; tổng diện tích khoảng 6.03ha).

Trên cơ sở đó, Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam đã chuyển tiền thanh toán cho Chủ đầu tư 24 lần (từ 2007 đến 2014), với tổng số tiền 55 tỷ 625 triệu đồng. Đồng thời, Chủ đầu tư đã bàn giao đất cho Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam 3 lần trong giai đoạn từ 2007 đến 2012, với tổng diện tích 6,03ha.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Chủ đầu tư, hiện nay Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam đã xây dựng nhà máy trên diện tích 4,45ha.

Ngoài ra, Chủ đầu tư còn ký hợp đồng với một doanh nghiệp khác thuê lại đất trong KCN Thốt Nốt với giá trị hợp đồng 2.300.000 USD. Theo đó, Đơn giá thuê trả 1 lần là 100 USD/m2/50 năm, diện tích khoảng 2,3ha.

Kết luận thanh tra chỉ rõ, đến thời điểm thanh tra, Trung tâm xây dựng hạ tầng KCN Thốt Nốt chưa được UBND thành phố Cần Thơ cho thuê đất, chưa đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng KCN nhưng đã ký hợp đồng cho thuê lại đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê, với diện tích 7,01ha (Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam 4,45ha và doanh nghiệp khác 2,56ha), vi phạm quy định của Luật Đất đai năm 2003, Luật Đất đai 2013 và một số Nghị định của Chính phủ.

Mặt khác, đơn giá tại 3/4 hợp đồng cho thuê lại đất nêu trên chưa được UBND thành phố, Sở Tài chính phê duyệt, vi phạm quy định tại Nghị định số 142/2005/NĐ-CP và Nghị định số 46/2014/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo Kết luận của TTCP, số tiền thu được từ việc cho hai doanh nghiệp thuê lại đất này (hơn 108 tỷ đồng), do hạn chế về thời gian tiến hành thanh tra và lực lượng mỏng nên Đoàn thanh tra của TTCP chưa xác định được các khoản thu, chi đối với số tiền này.

Theo giải trình của Trung tâm xây dựng hạ tầng KCN Thốt Nốt, số tiền này được sử dụng để bồi thường, giải phóng mặt bằng KCN Thốt Nốt (giai đoạn 3).

Trên cơ sở Kết luận thanh tra, TTCP đề nghị Bộ Công an chỉ đạo cơ quan chức năng tiếp nhận thông tin đối với sai phạm của Trung tâm xây dựng hạ tầng KCN Thốt Nốt tại KCN Thốt Nốt (giai đoạn 3) đối với 3 hợp đồng cho thuê đất của hai doanh nghiệp (trong đó riêng Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam ký 2 hợp đồng trong các năm 2010, năm 2014) để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Luật sư Lê Ngọc Hoàng - Trưởng Văn phòng luật sư Long Tâm.

Nhìn nhận về sự việc trên, Luật sư Lê Ngọc Hoàng - Trưởng Văn phòng luật sư Long Tâm (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) cho hay, theo quy định tại Điều 111 Luật Đất đai năm 2003 và các Nghị định liên quan, việc cho thuê lại đất trong KCN chỉ được thực hiện khi: Chủ đầu tư đã được Nhà nước cho thuê đất hợp pháp; Đã hoàn thiện đầu tư hạ tầng kỹ thuật KCN; Việc cho thuê lại phải được thực hiện trên cơ sở đơn giá thuê đất đã được UBND cấp tỉnh địa phương có KCN phê duyệt.

Trong sự việc này, cả ba điều kiện trên đều chưa được đáp ứng, nhưng Trung tâm xây dựng hạ tầng KCN Thốt Nốt vẫn tiến hành ký 3 hợp đồng thuê đất với hai doanh nghiệp (trong đó có Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam) thu về tổng cộng hơn 108 tỷ đồng và bàn giao đất để xây dựng công trình. Hành vi này là vi phạm pháp luật về đất đai, tài chính và trình tự đầu tư KCN.

Theo Luật sư Hoàng, việc Công ty TNHH Wilmar Agro Việt Nam tiến hành xây dựng nhà máy trên phần đất chưa có quyết định cho thuê của cơ quan có thẩm quyền, chưa hoàn thiện hạ tầng không chỉ là hành vi có dấu hiệu vi phạm về sử dụng đất chưa hợp pháp mà còn tiềm ẩn một số hậu quả pháp lý khác.

Luật Xây dựng cấm hành vi xây dựng công trình trên đất chưa có quyền sử dụng hợp pháp và theo các quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng và quản lý đất đai, doanh nghiệp có thể bị buộc tháo dỡ công trình, trả lại đất hoặc xử phạt hành chính với mức phạt cao. Trong trường hợp nếu xác định được có sự tiếp tay, cố ý làm trái, hành vi này còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cũng theo Luật sư Hoàng, điều khiến dư luận quan tâm là việc bên cho thuê không đủ điều kiện, bên thuê vẫn xây dựng cũng như việc chuyển tiền nhiều đợt, xây dựng theo từng giai đoạn từ 2007 đến 2014 kéo dài nhiều năm mà không được cơ quan có thẩm quyền phát hiện, ngăn chặn cho thấy đây không thể là “sơ suất” thông thường.

Luật sư Hoàng cho hay, việc TTCP kiến nghị Bộ Công an chỉ đạo cơ quan chức năng vào cuộc điều tra sai phạm tại KCN Thốt Nốt là bước đi đúng đắn. Cơ quan chức năng sẽ từng bước làm sáng tỏ các vấn đề liên quan.

“Trong sự việc này, với những vi phạm đã được kết luận thanh tra nêu rõ, theo tôi ngành chức năng cần truy đến cùng trách nhiệm của Trung tâm xây dựng hạ tầng KCN Thốt Nốt và các đơn vị liên quan trong việc buông lỏng giám sát và để xảy ra vi phạm kéo dài. Mặt khác, là doanh nghiệp lớn, hoạt động trong lĩnh vực có yêu cầu nghiêm ngặt về đầu tư, Công ty Wilmar Agro Việt Nam có đủ năng lực pháp lý và điều kiện để biết rõ khu đất mình thuê có hợp pháp hay không, do vậy cần xem xét trách nhiệm của cả doanh nghiệp” Luật sư Hoàng nhấn mạnh.

Đức Sơn