Sàn chứng khoán Trung Quốc 'phong sát' doanh nghiệp vi phạm

Con số này ở năm ngoái là 42 công ty đã bị hủy tên trên sàn chứng khoán Thượng Hải hoặc Thâm Quyến. Đây là mức cao nhất từ trước đến nay và cao hơn gấp đôi con số của năm 2021. Phần lớn công ty đã bị hủy niêm yết do hiệu quả tài chính kém.

Các vụ hủy niêm yết bắt buộc trên các sàn giao dịch chứng khoán đại lục trong hai năm 2021–2022 chiếm 40% tổng số vụ xóa tên trong ba thập niên qua. Ảnh: Reuters

Sàng lọc bốn loại “táo xấu”

Tính đến cuối tháng 12 vừa rồi, số công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Trung Quốc đại lục là gần 5.000 công ty với tổng giá trị thị trường gần 79.000 nhân dân tệ (11.500 tỉ đô la). Tuy nhiên, tỷ lệ “lọt sàn” đã tăng lên. Số lượng công ty bị hủy niêm yết bắt buộc trong hai năm 2021–2022 chiếm 40% tổng số vụ hủy tên trong hơn 30 năm qua.

Tuy vậy, tỷ lệ hủy niêm yết trong năm ngoái vẫn chưa đến 1% và vẫn thấp so với các sàn giao dịch ở Mỹ. Theo dữ liệu của Ping An Securities, các sàn giao dịch ở Mỹ có tỷ lệ hủy khoảng 4% trong năm 2020.

Tháng 10-2020, chính phủ kêu gọi các cơ quan quản lý cải thiện cơ chế và đơn giản hóa quy trình hủy niêm yết. Các tiêu chuẩn hủy niêm yết sửa đổi được Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến ban hành sau đó và có hiệu lực từ ngày 31-12-2020.

Li Ming, người đứng đầu bộ phận giám sát công ty niêm yết tại Ủy ban giám sát chứng khoán Trung Quốc nói rằng các cơ quan chức năng đã và đang thúc đẩy việc thực thi chế độ hủy niêm yết mới, nhắm mục tiêu loại bỏ “những quả táo xấu” cũng như các công ty vỏ bọc hay xác sống (zombie).

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp đại chúng có thể bị hủy tên trên các sàn chứng khoán đại lục dựa vào bốn nhóm thông số là hiệu quả tài chính, hiệu suất cổ phiếu, tuân thủ và vi phạm pháp luật.

Trong 42 công ty bị loại trong năm 2022, 39 công ty bị liệt vào nhóm hoạt động tài chính yếu kém.

Theo tiêu chí này, một công ty sẽ bị hủy niêm yết nếu ghi nhận khoản lỗ ròng và doanh thu dưới 100 triệu nhân dân tệ trong năm tài chính gần nhất. Doanh nghiệp cũng sẽ bị xóa tên nếu có tài sản ròng âm vào cuối năm tài chính gần nhất.

Về hiệu suất cổ phiếu, nếu cổ phiếu của một công ty đóng cửa dưới 1 nhân dân tệ mỗi cổ phiếu trong 20 ngày giao dịch liên tiếp hoặc nếu giá trị thị trường của công ty đại chúng vẫn dưới 300 triệu nhân dân tệ trong 20 ngày giao dịch liên tiếp thì công ty đó sẽ bị hủy niêm yết.

Các chỉ số tuân thủ bao gồm các sai sót nghiêm trọng bị phát hiện trong hoạt động hoặc công bố thông tin của công ty, hoặc các tình huống mà hơn một nửa số giám đốc không thể đảm bảo tính xác thực của các báo cáo tạm thời hoặc hàng năm của công ty.

Đối với danh mục vi phạm pháp luật nghiêm trọng, một công ty sẽ tự động bị xóa tên nếu bị phát hiện có hành vi gian lận trong báo cáo thu nhập hoặc đợt chào bán lần đầu ra công chúng.

Bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ

Nhiều doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thấp đã sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để cải thiện báo cáo tài chính, giữ tên trên bảng điện tử giao dịch. Các chiếc phao cứu sinh gồm các khoản tiền mặt từ các cổ đông được miễn nghĩa vụ nợ hoặc các vụ sáp nhập ngược (reverse takeover), tức công ty tư nhân mua một công ty đại chúng hoặc ngược lại nhằm đảm bảo cả hai được giao dịch như công ty đại chúng.

Nhưng không gian cho những kiểu “ngạo ngược” vậy dường như đang bị thu hẹp khi nhà chức trách siết chặt quản lý. Chẳng hạn, công ty quản lý nợ khó đòi GI Technologies Group, đơn vị đang có cổ phiếu đang ở tình trạng “được đối xử đặc biệt”, loại nhãn được dán cho các công ty gặp khó khăn về tài chính hoặc đối mặt với các vấn đề pháp lý đã thua lỗ trong ba năm liên tiếp và gần đến ngưỡng hủy niêm yết.

Tuy nhiên, hôm 19-12, GI tuyên bố sẽ nhận được khoản tiền mặt không dưới 700 triệu nhân dân tệ từ cổ đông kiểm soát của GI, một công ty mới thành lập 11 ngày trước đó.

Sàn giao dịch chứng khoán Thâm Quyến khi đó yêu cầu GI Technologies giải thích về việc bơm tiền mặt và đặt câu hỏi liệu động thái này có phải là một phần trong nỗ lực duy trì niêm yết hay không. Ngày 3-1, GI đã đưa ra một tuyên bố cho biết cổ đông không thể chuyển tiền do các vấn đề về thu xếp quỹ.

Rõ ràng, Caixin nhận định, cơ quan quản lý vẫn còn nhiều việc phải làm. Đầu tháng 12, các sàn giao dịch chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến đã ban hành kế hoạch hoạt động ba năm nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng của các công ty niêm yết, bao gồm điều chỉnh lần nữa các chính sách hủy niêm yết và giám sát chặt chẽ việc thực thi.

Trong một bài viết chung mới đây, Phó Chủ tịch Zhang Wei thuộc Viện Nghiên cứu tài chính quốc gia tại Đại học Thanh Hoa và Qin Ting, biên tập viên cấp cao của Tạp chí Tài chính Thanh Hoa cho rằng việc bảo vệ các cổ đông vừa và nhỏ là rất quan trọng trong bối cảnh các quy tắc hủy niêm yết ngày càng chặt chẽ.

“Các nhà đầu tư vừa và nhỏ là phần cơ bản nhất của thị trường chứng khoán của đại lục và lợi ích của họ dễ bị xâm phạm nhất”, bài báo nhận định.

Ricky Hồ