Sân khấu một năm nhiều niềm vui

Vở kịch lịch sử Đức thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử. Ảnh: ĐẮC VIỆT

Nở rộ các vở diễn cách mạng, lịch sử

Năm 2024, không hẹn mà gặp, nhiều nhà hát, sân khấu công lập lẫn tư nhân dày công xây dựng và cho ra mắt các vở diễn về đề tài cách mạng, lịch sử. Đây là tín hiệu rất vui, vì lâu nay nhiều nhà chuyên môn vẫn than phiền sân khấu khan hiếm những vở diễn về đề tài này. Vui hơn nữa, khi có không ít vở diễn đề tài tưởng như khô khan nhưng được dàn dựng mang hơi thở mới, rất hấp dẫn và chinh phục được khán giả. Nhiều vở diễn đã thực sự tạo ấn tượng với công chúng và kéo dài được suất diễn.

Nhà hát Kịch Idecaf trước đây đã tạo dấu ấn với những vở như: Bí mật vườn Lệ Chi, Ngàn năm tình sử, Vua thánh triều Lê..., năm nay, sau một thời gian gián đoạn, nhà hát trở lại với vở kịch lịch sử Đức thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử. Vở ngay lập tức nhận được nhiều lời khen ngợi vì có đầu tư với hơn 90 bộ trang phục được đặt may tại Huế, cảnh trí, âm thanh, ánh sáng được chăm chút. Đặc biệt, cách kể câu chuyện rất hấp dẫn, kịch tính để tôn vinh Tả quân Lê Văn Duyệt, vị thần trong lòng người dân Gia Định. Chưa hết, vở còn sở hữu dàn diễn viên giỏi nghề như: Đình Toàn, Đại Nghĩa, Quang Thảo, Mỹ Duyên, Hoàng Trinh, Quốc Thịnh... Tổng hòa những yếu tố đó giúp vở diễn không chỉ ghi điểm với giới chuyên môn, mà còn là tình cảm của khán giả.

Hội Sân khấu Thành phố Hồ Chí Minh đem đến cho khán giả vở kịch cách mạng Đồng chí. Vở diễn đan xen giữa quá khứ và hiện tại để nói lên trăn trở của những cựu chiến binh trước biến động của cuộc sống, cuộc đời.

Ở mảng cải lương, đạo diễn Hoa Hạ tiếp tục khẳng định vị trí “nữ tướng” trong làng sân khấu khi dàn dựng thành công kịch bản Người ven đô, kịch bản đã ra đời khoảng 50 năm trước. Người ven đô như một bản hùng ca về những người con kiên trung của đất 18 thôn vườn trầu, những con người một lòng một dạ che chở, làm điểm tựa cho cách mạng đi đến thành công, thống nhất đất nước. Năm 2024 đúng là năm của Hoa Hạ. Ngoài Người ven đô, chị cũng tạo dấu ấn với vở Khúc tráng ca thành Gia Định (Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang) tôn vinh anh hùng Võ Duy Ninh. Những ngày cuối năm, Hoa Hạ “chốt sổ” hành trình nghệ thuật hiệu quả năm 2024 với vở cải lương lịch sử Người mang 9 án tử. Sân khấu Cải lương Thiên Long do những người trẻ thành lập đã đánh dấu sự ra mắt tháng 8-2024 với vở Long Phụng kỳ tài nói về cuộc chiến trường kỳ của Lê Lợi. Sau đó, vở lại tiếp tục được nghệ sĩ Kim Tiểu Long đầu tư đem đến Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024 với tên gọi Hào khí Lam Sơn.

Đạo diễn Lê Trung Thảo là một trường hợp đặc biệt, một mình trong 3 vai trò tác giả - đạo diễn - diễn viên chính trong vở cải lương Lưu vong. Một vở hoàn toàn mới và khai thác nhân vật mới đó là Lê Quýnh, người luôn giữ khí tiết khi Lê Chiêu Thống và quần thần chạy trốn sang nhà Thanh. Vở nhận được nhiều lời khen ngợi vì cách dàn dựng chỉn chu, cân bằng tiết tấu và đậm chất cải lương. Ngoài Khúc tráng ca thành Gia Định, năm nay, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang cũng giới thiệu đến khán giả vở San hô đỏ.

Sau vở múa rối nước Anh hùng Nguyễn Trung Trực, cuối năm 2024, Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam ra mắt công chúng vở múa rối nước Huyền sử Yết Kiêu. Vở tạo cảm tình với câu chuyện về anh hùng có tài bơi lặn dưới nước như đi trên bờ là Yết Kiêu, danh tướng nhà Trần dưới trướng Hưng Đạo Vương. Từ câu chuyện này, đạo diễn Trần Được đã dụng công trong tạo hình nhân vật rối, các trò diễn vừa quen, vừa lạ trong một câu chuyện rất dễ xem và hấp dẫn khán giả, đặc biệt là khán giả nhí.

Những liên hoan và sự bền bỉ của “thế hệ vàng”

Năm 2024 đánh dấu có nhiều liên hoan mang tính chất toàn quốc. Trong đó nổi bật có Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024 diễn ra tại thành phố Cần Thơ. Đây là liên hoan kéo dài nhất so với những liên hoan gần đây, khoảng 20 ngày với 29 đơn vị và 33 vở dự thi. Không chỉ đạt “kỷ lục” về số lượng vở dự thi, thời gian kéo dài liên hoan mà cuộc thi lần này cũng đánh dấu về chất lượng khi khoảng hơn phân nửa số vở tham gia được đánh giá từ khá đến rất tốt.

Sau hơn 20 năm chờ đợi, Thành phố Hồ Chí Minh đã có một liên hoan sân khấu cho riêng mình. Đó là Liên hoan Sân khấu Thành phố Hồ Chí Minh mang chủ đề Khát vọng Phương Nam diễn ra cuối tháng 11-2024. Liên hoan đầu tiên này dành cho thể loại kịch nói với 24 vở tham gia dự thi. Liên hoan đã nâng tầm quốc gia để mời gọi các địa phương khác đến thi thố cùng các đơn vị thành phố, đồng thời tạo điều kiện để huy chương của nghệ sĩ được tính trong xét duyệt danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân.

Từ những liên hoan này, có nhiều nghệ sĩ thuộc “thế hệ vàng” của sân khấu đã chứng tỏ sức bền bỉ theo năm tháng, vẫn tiếp tục gắn bó và đóng góp cho sân khấu trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Ở làng cải lương có thể thấy, nhiều đạo diễn kỳ cựu vẫn miệt mài và cống hiến cho công chúng những vở diễn hay như đạo diễn: Hoa Hạ, Trần Ngọc Giàu, Giang Mạnh Hà, Bạch Long... Các thế hệ sau như: Hoàng Quỳnh Mai, Triệu Trung Kiên, Lê Nguyên Đạt...

Ở làng kịch nói thì trong Liên hoan Sân khấu Thành phố Hồ Chí Minh lần 1 có thể xem như cuộc ra quân rầm rộ của các nghệ sĩ như: Thành Lộc, Hữu Châu, Thành Hội, Ái Như, Minh Nhí, Quốc Thảo, Minh Nguyệt, Trung Dân, Thanh Thủy, Hồng Vân... Trong số đó, có người không chỉ giữ vai trò diễn viên, mà còn “gánh” trách nhiệm nặng nề hơn: làm bầu sân khấu, làm người thầy đào tạo ra thế hệ mới. Có thể kể ra như: nghệ sĩ Thành Lộc không chỉ diễn mà còn quản lý Sân khấu Kịch Thiên Đăng; nghệ sĩ Hữu Châu ngoài giờ diễn là thầy của nhiều lớp đào tạo diễn viên; nghệ sĩ Thành Hội và Ái Như vừa điều hành Sân khấu Hoàng Thái Thanh, vừa đứng lớp hướng dẫn một loạt những học trò giỏi; nghệ sĩ Hồng Vân là bà bầu mát tay của Sân khấu Hồng Vân, đồng thời được học trò yêu quý gọi là “Mẹ Âu Cơ” khi vẫn duy trì việc đào tạo lứa diễn viên mới cho sân khấu; nghệ sĩ Minh Nhí đứng mũi chịu sào ở Sân khấu Trương Hùng Minh và vẫn là người thầy của bao thế hệ từ Trường đại học Sân khấu - điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh đến lớp đào tạo riêng ở sân khấu của anh; nghệ sĩ Quốc Thảo điều hành và mở lớp dạy tại Sân khấu Quốc Thảo...

Các nghệ sĩ kể trên hầu hết đều rất đắc sô phim ảnh, chương trình truyền hình nhưng dường như họ chưa bao giờ rời bỏ sân khấu.

Xuất hiện những gương mặt mới

Năm 2024 đánh dấu việc xuất hiện hàng loạt gương mặt mới, đem lại luồng gió trẻ trung cho sân khấu. Sau những biến động về nhân sự năm ngoái, Nhà hát Kịch Idecaf đã trụ vững nhờ có một lớp nghệ sĩ đang tiến lên như: Đình Toàn, Đại Nghĩa, Hồng Ánh, Quang Thảo, Quốc Thịnh, Cẩm Hò, Trà Ngọc... Họ không chỉ được ông bầu Huỳnh Anh Tuấn tạo điều kiện có sân khấu biểu diễn, mà còn có thể phát huy khả năng ở nhiều mặt như: quản lý, đạo diễn, viết kịch bản, tổ chức sản xuất... Cuối năm nay, Idecaf còn “chơi lớn” khi dám đầu tư làm vở Dưới bóng giai nhân đưa ra biểu diễn ở Nhà hát Bến Thành. Dù vở diễn còn nhận những ý kiến khen chê trái chiều, nhưng việc mạnh dạn tạo cơ hội cho người trẻ thử sức ở một vở kịch lớn để có thêm kinh nghiệm cũng là việc đáng khen.

Ở các sân khấu khác cũng chứng kiến sự trưởng thành của nhiều người trẻ như: Lê Khánh, Lương Thế Thành, Lê Phương... ở Sân khấu Thiên Đăng. Là Quang Tuấn, Thuận Nguyễn, Gia Bảo, Minh Dự, Khả Như, Phương Lan... ở Sân khấu Thế Giới Trẻ. Là Trí Quang, Đoàn Minh Tài, Ma Ran Đô... ở Sân khấu Hoàng Thái Thanh...

Ở lĩnh vực cải lương, sau Võ Minh Lâm, Minh Trường, Bình Tinh, Lê Thanh Thảo, Điền Trung..., bắt đầu le lói những bạn trẻ có triển vọng như: Lệ Trinh, Trọng Nhân, Bảo Ngọc, Hoàng Thanh Khang...

Điều đáng quý là có những người trẻ không chịu ngồi im chờ thời, mà họ chứng tỏ sự năng động, họ lao vào tìm cơ hội, không ngại thử thách với những khó khăn để được làm nghề.

Với những biến động tích cực trong năm 2024, sân khấu năm 2025 hứa hẹn sẽ có nhiều đột phá.

Đắc Việt