Sân khấu Việt hấp dẫn đạo diễn 'ngoại'?

Hướng đi mới mẻ

Việc đạo diễn tài năng Tsuyoshi Sugiyama trở thành cố vấn nghệ thuật của Nhà hát Tuổi trẻ chính là kết quả tốt đẹp sau những dự án hợp tác nghệ thuật thành công giữa hai bên kể từ năm 2016 đến nay.

Qua nhiều hoạt động trao đổi, hội thảo, tập huấn và dàn dựng và biểu diễn đã góp phần giao lưu văn hóa và thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân và khán giả hai nước Việt Nam - Nhật Bản.

Đặc biệt qua dự án hợp tác dàn dựng vở kịch “Uncle Vanya” (Cậu Vanya) từng gây tiếng vang lớn trong giới sân khấu tại Việt Nam và Nhật Bản trong mấy năm qua. “Cậu Vanya” cũng là vở diễn đoạt Huy chương Vàng trong Liên hoan quốc tế Sân khấu Thử nghiệm lần thứ IV-2019 tổ chức tại Hà Nội.

Đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama cũng từng được khán giả Hà Nội biết đến với vở diễn “Chim hải âu” của Nhà hát Không Giới Hạn (Nhật Bản), đoạt giải thưởng xuất sắc khi tham gia Liên hoan quốc tế Sân khấu Thử nghiệm lần thứ III-2016 tại Việt Nam.

Hai đạo diễn nhiều duyên nợ với Việt Nam là Tsuyoshi Sugiyama (người Nhật Bản) - Tiến sĩ Chua Soo Pong người Singapore.

NSƯT Chí Trung - Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ cho biết: “Việc mời các đạo diễn, nghệ sỹ nước ngoài tới cộng tác lâu dài tại Việt Nam là một trong những lựa chọn táo bạo nhưng rất đúng đắn của các đơn vị nghệ thuật trong nước hiện nay. Nếu như trong các lĩnh vực kinh tế, giáo dục, thể thao, giải trí… chúng ta đã quen dần với sự đồng hành của các chuyên gia nước ngoài thì đối với nghệ thuật, điều này càng minh chứng cho xu thế vận động tất yếu của xã hội. Hướng đi mới mẻ này đã từng được Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam triển khai rất thành công với dự án mời nhạc trưởng người Nhật Bản Honna Tetsuji đảm nhận vai trò cố vấn âm nhạc, chỉ huy chính của dàn nhạc trong 20 năm qua cũng là một bài học kinh nghiệm thiết thực đối với chúng tôi!”.

Sở dĩ NSƯT Chí Trung có thể tự tin nói như vậy là bởi vì trong hàng chục năm qua, Nhà hát Tuổi trẻ đã triển khai được nhiều dự án hợp tác quốc tế thành công, trở thành dấu ấn của đơn vị này trong lĩnh vực biểu diễn cũng như khẳng định tên tuổi của mình với các đối tác quốc tế.

Từ năm 2011, Nhà hát Tuổi trẻ đã có vở diễn “Tất cả đều là con tôi” (Kịch bản Athur Miller - Đạo diễn Neil Simon Fleckman), là một dự án hợp tác với Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam. Đến năm 2014, với vở “Vòng phấn Kavkaz” (Kịch bản Bertolt Brecht - Đạo diễn: Dominik Gunther) hợp tác với Viện Goethe Việt Nam đã tạo được hiệu ứng tốt đẹp đối với khán giả.

Sau sự hợp tác thành công và tạo nên một dấu mốc quan trọng đối với Nhà hát Tuổi trẻ bằng vở “Cậu Vanya” kết hợp với Nhà hát Không Giới Hạn (Nhật Bản), những năm sau đó đơn vị này đã liên tục có sự hợp tác với các đạo diễn nước ngoài, tạo nên một đời sống sân khấu mới mẻ, sinh động và tiệm cận với đời sống sân khấu hiện đại thế giới như “Con chim xanh” (Kịch bản Maurice Maeterlinck - Đạo diễn: Xavier Lukovski và NSƯT Nguyễn Sĩ Tiến) là kết quả sự hợp tác với Phái đoàn Wallonnie - Rruxelles tại Việt Nam; phiên bản “Romeo và Juliet” 2019 được dàn dựng bởi bàn tay của đạo diễn Beverly Blankenship - nữ đạo diễn người Áo đã nổi danh ở châu Âu trong nhiều năm qua; tác phẩm “Truyện Kiều” của Đại thi hào Nguyễn Du do Viện Goethe tại Hà Nội khởi xướng, hợp tác cùng Nhà hát Tuổi trẻ khiến đông đảo khán giả quan tâm, chú ý.

Tham gia dự án dàn dựng “Truyện Kiều”, ngoài 3 đạo diễn người Việt là NSND Hồng Vân, NSƯT Trần Lực, NSƯT Bùi Như Lai, còn có nữ đạo diễn Amélie Niermayer - một đạo diễn nổi tiếng đã làm việc cho nhiều nhà hát nói tiếng Đức và là đạo diễn của nhiều tác phẩm opera ở Đức và nước ngoài.

Kỳ vọng về sự thay đổi...

Là đạo diễn từng tham gia dự án hợp tác với đạo diễn nước ngoài với vở “Con chim xanh”, NSƯT Nguyễn Sĩ Tiến - Phó giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ chia sẻ thêm: “Trong những năm qua, Nhà hát Tuổi trẻ đã ra mắt thành công nhiều tác phẩm sân khấu đặc sắc ở cả loại hình kịch kinh điển và đương đại do các đạo diễn nước ngoài dàn dựng. Nhưng đây là lần đầu tiên Nhà hát Tuổi trẻ mời một đạo diễn nước ngoài sang hợp tác trong một chiến lược phát triển dài hơi, nhằm chủ động đón đầu lộ trình xã hội hóa nghệ thuật, mang đến một diện mạo và định hướng nghệ thuật mới mẻ cho Nhà hát Tuổi trẻ".

Một cảnh trong vở “Cậu Vanya” - sản phẩm của sự hợp tác thành công giữa Nhà hát Tuổi trẻ với đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama và Nhà hát Không Giới Hạn (Nhật Bản).

Tại Nhật Bản, Tsuyoshi Sugiyama hiện là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ đạo diễn trẻ đang dần khẳng định được tên tuổi của mình trong nước và quốc tế. Từng được đào tạo và chịu ảnh hưởng tư duy sáng tạo của các nền kịch nghệ hàng đầu ở châu Âu như Pháp, Nga, đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama có bề dày hoạt động nghệ thuật trong nhiều năm với các nghệ sỹ phương Tây qua các tác phẩm mang tính kinh điển, giành được nhiều giải thưởng tại các liên hoan sân khấu quốc tế và tạo được những ấn tượng cụ thể đối với khán giả và nghệ sĩ Việt Nam như đã kể ở trên.

Đại diện truyền thông của Nhà hát Tuổi trẻ cho biết, sau 4 năm gắn bó với Nhà hát Tuổi trẻ (2016-2020), đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama nói rằng anh đã bị chinh phục bởi môi trường nghệ thuật giàu sức sống nơi đây.

Anh đã bày tỏ tâm huyết, tình cảm và mong muốn được tiếp tục đóng góp cho sự phát triển của Nhà hát Tuổi trẻ nói riêng và sân khấu Việt Nam nói chung qua các hoạt động nghệ thuật, mở rộng cơ hội hợp tác, cùng nhau sáng tạo, hướng đến xây dựng một diện mạo nghệ thuật trẻ trung dành cho khán giả trẻ và thanh thiếu nhi tại Việt Nam.

Đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama được kỳ vọng sẽ trở thành một nhân tố quan trọng trong hành trình nghệ thuật của Nhà hát Tuổi trẻ, thúc đẩy tìm kiếm cơ hội hợp tác, giao lưu với các nhà hát quốc tế, hòa nhập với dòng chảy nghệ thuật sân khấu đương đại của thế giới.

Trước đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama, có 1 đạo diễn người nước ngoài khác từng có gắn bó khá “sâu nặng” với sân khấu Việt Nam, đó chính là Tiến sĩ Chua Soo Pong - một đạo diễn nổi tiếng người Singapore rất có ảnh hưởng trong khu vực châu Á.

Đạo diễn - Tiến sĩ Chua Soo Pong “bén duyên” sân khấu Việt Nam đến nay đã được hơn chục năm với các vở diễn mang đậm màu sắc dân gian dành cho thiếu nhi là “Con gà trống”, “Đám cưới chuột”, “Tấm Cám” hợp tác với Sân khấu Lệ Ngọc. Các vở diễn này đều đã từng tham gia các kỳ Liên hoan sân khấu Quốc tế và giành được nhiều giải thưởng.

Với các vở “Hồng Lâu Mộng” hợp tác với Nhà hát Kịch Việt Nam và “Dưới bóng đa huyền thoại” hợp tác với Nhà hát Tuồng Việt Nam đã khiến đạo diễn - Tiến sĩ Chua Soo Pong tạo được dấu ấn hợp tác sâu sắc, bền bỉ, vững chắc đối với sân khấu Việt Nam.

Vậy điều gì của sân khấu Việt Nam đã hấp dẫn một đạo diễn mang tầm quốc tế như đạo diễn - Tiến sĩ Chua Soo Pong? Trò chuyện với phóng viên, đạo diễn - Tiến sĩ Chua Soo Pong từng chia sẻ rằng, ông bị cuốn hút bởi sân khấu mang đậm màu sắc dân gian, truyền thống của Việt Nam và rất trân trọng các cơ hội hợp tác với các nhà hát Việt.

Bản thân ông cũng luôn mong được đóng góp nhiều hơn nữa trong việc đưa các vở diễn của sân khấu Việt Nam ra thế giới thông qua các liên hoan sân khấu quốc tế mà ông đã có nhiều năm kinh nghiệm, gắn bó. Đây thực sự là những tín hiệu vui mừng của sân khấu nước nhà, khi được các đạo diễn danh tiếng trong khu vực và trên thế giới “để mắt” tới!

Nguyệt Hà