Sẵn sàng cho ngày đặc xá

Trằn trọc cả đêm, phạm nhân Nguyễn Thị Lợi ở trại giam Xuân Nguyên không chợp mắt được. Hơn 20 năm sống trong trại giam nên Lợi khao khát được trở về nhà, khao khát được tự do, được thấy bên ngoài đổi thay như thế nào. Với tội danh mua bán trái phép chất ma túy, Lợi bị kết án chung thân. Cuộc đời tưởng chấm dứt trong 4 bức tường của trại giam nên Lợi gần như tuyệt vọng, cô ta đã khóc rất nhiều, muốn buông xuôi tất cả. Được các cán bộ động viên, dần dần Lợi lấy lại được tinh thần, cố gắng cải tạo tốt để hi vọng sẽ được khoan hồng. Cố gắng đã được ghi nhận khi Lợi được ân giảm từ chung thân xuống 30 năm tù giam. Ngày biết mình sẽ có cơ hội được trở về, Lợi đã khóc rất nhiều, cô ta hiểu rằng, sẽ có ngày được về bên chồng con, bên bố mẹ già.

Cán bộ Trại giam làm thủ tục đặc xá cho phạm nhân.

Mỗi đợt đặc xá, nhìn các phạm nhân được Chủ tịch nước khoan hồng, Lợi lại thêm 1 lần hi vọng. Và, mọi cố gắng của Lợi và hàng trăm phạm nhân ở Trại giam Xuân Nguyên đã được ghi nhận khi đặc xá dịp 2/9 năm nay - kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nên tiêu chuẩn, điều kiện đặc xá được Nhà nước mở rộng hơn. Nhờ đó, Lợi và nhiều phạm nhân đã có tên trong diện được đề nghị đặc xá. Nguyễn Thị Lợi cho biết, sau khi có Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước, Trại niêm yết Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước trong các buồng giam, khu giam, khu bệnh xá, nhà học tập, nhà gặp phạm nhân ở các phân trại; phát trên hệ thống loa truyền thanh nội bộ các phân trại để phạm nhân nắm rõ các điều kiện được đặc xá và các trường hợp không được đề nghị đặc xá.

Các cán bộ họp đội phạm nhân để phổ biến, cho phạm nhân tự liên hệ với các điều kiện được đề nghị đặc xá; những ai đủ điều kiện đặc xá thì được cán bộ hướng dẫn viết đơn đề nghị đặc xá và bản cam kết; đồng thời, những người còn nợ án phí; nghĩa vụ dân sự… cũng được cán bộ hướng dẫn liên hệ với gia đình nhanh chóng thi hành để được đủ điều kiện đặc xá. “Tôi mừng lắm. Hơn 20 năm ăn tết trại giam, năm nay, nếu được đặc xá, tôi sẽ về nhà nấu cơm thật chu tất để cúng tổ tiên, chăm sóc bố mẹ, các con để bù đắp những mất mát, những lỗi lầm tôi đã gây ra” - Nguyễn Thị Lợi cho biết.

Ở Trại giam Ngọc Lý, hơn 300 phạm nhân cũng ngóng chờ được đặc xá. Trong số họ, có những người từng học cao, nhưng vì hám lợi trước mắt nên đã lâm vào vòng lao lý. Điển hình như Dương Ngô Thu - từng là nhân viên tại sân bay, tốt nghiệp đại học Luật và có bằng thạc sĩ vì phút chốc tham lam và sự rủ rê của bạn bè, đã sa vào đường dây buôn bán, vận chuyển ngà voi, sừng tê giác từ châu Phi về Việt Nam.

Cuối tháng 6/2023, Thu bị bắt, bị kết án 6 năm 6 tháng tù. Là người học hành tử tế nên khi vào trại giam, Thu vô cùng lo lắng, sợ hãi bởi môi trường trong trại giam hoàn toàn khác với bên ngoài. Được các cán bộ động viên, Thu đã cố gắng cải tạo tốt để sớm được trở về. May mắn đến với Thu và nhiều phạm nhân khác khi đặc xá dịp 2/9 năm nay, Chủ tịch nước đã quyết định cho những người thi hành được 1/3 mức án có kết quả cải tạo khá, tốt. Thu cho biết, anh ta rất ân hận vì hám lợi đã đánh mất tất cả. “Tôi đang có công việc tốt, gia đình hạnh phúc, vậy mà vì phút chốc tham lam, tôi đã tự đánh mất tất cả. Nếu được đặc xá, tôi sẽ cố gắng sống tử tế, lao động chân chính, trở thành người có ích".

Chưa được đặc xá lần này vì chưa thi hành xong phần bồi thường dân sự nhưng phạm nhân Nguyễn Thị Họa Mi vẫn không ngừng nỗ lực, bởi cô hi vọng, ngày mai, ngày kia, cánh cửa cuộc đời sẽ mở rộng với mình. Mi cho biết, cô sẽ cố gắng cao nhất vừa để đền đáp sự giúp đỡ của cán bộ, Ban Giám thị trại giam Ngọc Lý và sự nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước đối với người phạm tội. Mi cho biết: “Chúng tôi luôn nhận được sự quan tâm, bao dung, khoan hồng của Đảng, Nhà nước; được sự quan tâm, giáo dục của các cán bộ, sự yêu thương của gia đình, người thân nên chúng tôi sẽ cố gắng vượt qua khó khăn, cải tạo thật tốt để sẽ được đặc xá, tha tù trước thời hạn, giảm án trong những lần sau”.

Nói về chính sách khoan hồng đặc biệt của Đảng, Nhà nước, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Hội đồng tư vấn đặc xá năm 2025 cho biết, đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân, nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt; tiếp tục khẳng định và thể hiện truyền thống nhân ái, bao dung của dân tộc Việt Nam, chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước ta đối với người bị kết án phạt tù đã ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo tiến bộ, mong sớm được hưởng sự khoan hồng, trở thành người có ích cho gia đình và xã hội. Đồng thời, đặc xá cũng là sự ghi nhận kết quả cải tạo, chấp hành tốt của phạm nhân; là kết quả của quá trình giáo dục, cải tạo phạm nhân, thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa trại giam, các cơ quan có liên quan, gia đình và toàn xã hội trong việc thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước.

Thông tin thêm về các đối tượng đặc xá, Thượng tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá, Trưởng ban Chỉ đạo về đặc xá Bộ Công an cho biết, 80 năm qua, Nhà nước có 40 lần đặc xá cho các phạm nhân. Và tính riêng từ năm 2009, Chủ tịch nước ký 11 lần đặc xá cho hơn 100.000 phạm nhân đủ điều kiện theo quy định. Thứ trưởng Lê Văn Tuyến nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước tổ chức nhiều sự kiện chính trị quan trọng trên cả nước. Trước đó, trong dịp 30/4, Chủ tịch nước đã ký đặc xá cho hơn 8.000 người và đợt 2 vào dịp 2/9 này sẽ đặc xá cho 13.920 người. "Như vậy, có thể nói, tính tổng cả 2 lần đặc xá trong năm nay, đây là năm có số lượng phạm nhân được đặc xá lớn nhất từ trước đến nay. Đây là chế định đặc biệt, thể hiện tính nhân đạo của Đảng, Nhà nước" - Thứ trưởng Lê Văn Tuyến nêu rõ.

Đồng chí Thứ trưởng cũng nhấn mạnh, việc xét, đề nghị đặc xá cho những người đủ điều kiện được tiến hành theo quy trình hết sức chặt chẽ, công khai, dân chủ, khách quan, công bằng, minh bạch, đúng đối tượng, điều kiện theo quy định. Hồ sơ đề nghị đặc xá được kiểm tra, thẩm định qua nhiều cấp với sự tham gia của nhiều cơ quan ban, ngành chức năng và đặc biệt là sự giám sát của các tổ chức xã hội và nhân dân.

Được biết, từ 2009 đến nay, Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã 11 lần ký quyết định đặc xá cho trên 104.000 phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động học tập tốt trở về với gia đình, cộng đồng làm công dân có ích cho xã hội. Hầu hết người được đặc xá trở về đã nhanh chóng tái hòa nhập cộng đồng, có cuộc sống ổn định và làm ăn lương thiện, nhiều người trong số họ đã trở thành doanh nhân thành đạt hoặc tích cực tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương; tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội là rất thấp (đặc xá năm 2024, tính đến nay mới có 5 trong tổng số 3.765 người được đặc xá tái phạm tội, chiếm tỉ lệ 0,13%; đặc xá dịp 30/4/2025 (đợt 1) với số lượng lớn (hơn 8.055 người), tính đến nay mới có 4 người tái phạm tội, chiếm tỷ lệ 0,05%).

Kết quả trong các đợt đặc xá trước đây đã được nhân dân trong nước đồng tình, ủng hộ, dư luận quốc tế đánh giá cao, điều đó tiếp tục khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước và pháp luật trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người một cách công bằng, bình đẳng.

Phương Thủy