Sản xuất xanh, hướng đi bền vững trong chuỗi giá trị nông sản vùng ĐBSCL
Dự án 'Các Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Xanh' (GIC) đã giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất theo hướng sản xuất xanh bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, xây dựng hình ảnh nông sản Việt Nam tại các thị trường châu Âu, Mỹ.
Trong bối cảnh thế giới hướng tới sản xuất xanh, tuần hoàn và bền vững, nông sản Việt Nam cũng đang chuyển mình để đáp ứng yêu cầu hội nhập. Dự án "Các Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Xanh" (GIC) do Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức tài trợ và triển khai trên lúa và xoài ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất theo hướng xanh, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, xây dựng hình ảnh nông sản Việt Nam tại các thị trường châu Âu, Mỹ.
Dự án là cam kết hỗ trợ của Chính phủ CHLB Đức đối với Việt Nam, hướng đến việc tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, cải tiến hệ thống canh tác theo hướng bền vững, tạo giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị nông sản chủ lực lúa gạo và xoài ở vùng ĐBSCL gồm 10 giải pháp. Trong đó, 6 giải pháp cho chuỗi giá trị lúa gạo và 4 giải pháp cho chuỗi xoài.
Dự án GIC đã thay đổi tư duy sản xuất, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu
Theo ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế Hợp tác và Phát triển Nông thôn (Bộ NN&MT), dự án đã thay đổi tư duy sản xuất, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, khẳng định vị thế nông nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế. Đồng thời, dự án là giải pháp hữu ích thúc đẩy tái cơ cấu ngành nông nghiệp của Việt Nam, đóng góp thiết thực trong triển khai thực hiện các Đề án 1 triệu ha lúa đang triển khai ở ĐBSCL.
“Dự án đã phát hiện ra giải pháp phù hợp trong điều kiện định hướng phát triển sản xuất theo sản xuất bền vững, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đáp ứng được yêu cầu của Bộ NN&MT. Đồng thời, dự án đã đào tạo, hỗ trợ nâng cao năng lực cho các bên để có thể tham gia hiệu quả vào chương trình”, ông Thịnh nói.
Năm 2022, HTX nông nghiệp Tân Bình, tỉnh Đồng Tháp được dự án GIC đầu tư 1 máy trộn phân trị giá gần 500 triệu đồng. HTX đã khai thác các nguyên liệu sẵn có như rơm, phân bò và mụn dừa để sản xuất giá thể hữu cơ. Năm 2024, HTX sản xuất được 112 tấn giá thể hữu cơ, thu về 80 triệu đồng. Năm nay dự kiến sản xuất khoảng 200 tấn, số tiền thu về khoảng 120 triệu đồng.
Người dân vùng ĐBSCL canh tác nông nghiệp giảm tác động tới môi trường
Ông Tạ Văn Bông, Giám đốc HTX cho biết, dự án đã giúp HTX tận dụng được các nguồn phụ phẩm sẵn có trên đồng ruộng để sản xuất nấm rơm, tạo thu nhập cho nông dân, góp phần thực hiện cam kết về giảm phát thải khí nhà kính.
“Dự án mang lại kết quả lớn trong nông nghiệp, giúp HTX có nguồn thu tài chính, tận dụng được hết phụ phẩm trên đồng ruộng để sản xuất giá thể hữu cơ tăng độ xốp, giúp cho cây trồng phát triển tốt, góp phần chuyển đổi sản xuất theo hướng hữu cơ đang là một nhu cầu tất yếu”, ông Bông chia sẻ.
Ngoài hỗ trợ về đào tạo, quản lý rơm rạ, Dự án GIC còn giúp phát triển mô hình sản xuất lúa hữu cơ trên tôm, lúa. Ông Huỳnh Chí Phương, Giám đốc Công ty TNHH Gạo Tôm tại An Giang cho biết, Dự án đã hỗ trợ DN trong việc thiết kế logo và bao bì sản phẩm mới, nâng cao nhận diện thương hiệu. Cùng với đó, xây dựng năng lực tiếp cận thị trường thông qua các hoạt động trải nghiệm, quảng bá sản phẩm. Đồng thời, giúp DN nhận ra những điểm khác biệt của sản phẩm so với đối thủ.
Theo ông Huỳnh Chí Phương, nhờ sự hỗ trợ của dự án, mô hình lúa - tôm đã mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân và môi trường. Trong đó, nâng cao ý thức của nông dân về sản xuất nông nghiệp bền vững, hữu cơ, tăng năng suất và thu nhập của nông dân, góp phần bảo đảm sự bền vững của hệ sinh thái lúa - tôm.
“Dự án hỗ trợ DN nâng cao năng lực sản xuất, năng lực thị trường tăng cơ hội hợp tác với người nông dân, tạo ra thu nhập cao hơn. Tổng thu nhập lúa, tôm trên 1/ha ở khu vực ven biển vào khoảng 100 triệu đồng, trong khi trước kia lúa chiếm tỷ trọng khoảng 20%, nhưng đã chiếm gần 40% lợi nhuận”, ông Phương lý giải.
Dự án hỗ trợ 4 giải pháp cho chuỗi ngành hàng xoài
Dự án góp phần đẩy nhanh sự chuyển đổi sang hướng phát triển xanh, bền vững trong ngành nông nghiệp tại ĐBSCL trên lúa gạo và xoài. Bà Nguyễn Nam Phương Thảo, Công ty hoa quả Hoàng Phát Fruit cho biết, dự án đã hỗ trợ công ty cải thiện quy trình sản xuất, nâng cao kỹ năng của nông dân và công nhân. Hiện nay công ty đã liên kết với 22 HTX để ổn định nguồn cung xoài từ các tỉnh An Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp, đa dạng hóa xoài xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản. Cùng với đó, mở rộng thị trường xuất khẩu và đưa xoài lên các sàn thương mại điện tử.
“DN tham gia dự án đã gặt hái được khá nhiều thành công, khi đa dạng hóa được những giống xoài xuất khẩu sang Hàn Quốc, nâng tăng trưởng cho ngành xoài tăng lên 31% so với trước khi trải nghiệm. Ngoài ra, DN cũng tăng doanh thu sau khi đã phát triển thêm một ngành dịch vụ xử lý xoài đi thị trường Nhật Bản”, bà Thảo cho hay.
Đến nay, Dự án GIC đã hỗ trợ và tổ chức thành công việc đào tạo, tập huấn cho khoảng 24.000 nông dân, góp phần nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, góp phần chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp Việt Nam theo hướng bền vững và hiệu quả. Thứ trưởng Bộ NN&MT Võ Văn Hưng cho biết, dự án đã tạo ra một nền tảng quan trọng để chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp từ sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp, hướng tới nền nông nghiệp bền vững, đa dạng và lấy người nông dân làm trung tâm. Đồng thời, đã hệ thống hóa, số hóa và chuẩn hóa các kiến thức, kỹ năng và sáng tạo của người nông dân, tạo ra các tài liệu hướng dẫn dễ hiểu, dễ áp dụng.
Dự án hỗ trợ xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng sản phẩm nông sản
Thứ trưởng Võ Văn Hưng cho rằng, với những kết quả đạt được các địa phương cần tiếp tục nhân rộng và duy trì các kết quả của dự án bằng nguồn lực và chính sách của địa phương. Cùng với đó, quan tâm, đầu tư và phát triển du lịch nông nghiệp, kết hợp giá trị văn hóa, môi trường để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp.
“Vẫn còn dư địa đưa giá trị đưa nông nghiệp vào trong cốt truyện và văn hóa, không chỉ là sản lượng của các loại cây trồng, còn là giá trị của từng vùng miền và đặc biệt đưa du lịch vào trong nông nghiệp, để chính những người nông dân được thụ hưởng được những vấn đề môi trường, tính văn hóa của từng cộng đồng. Có như vậy người nông dân mới nở nụ cười mãn nguyện trên cánh đồng canh tác và thực hiện đúng ý thức, trách nhiệm đối với xã hội”, ông Hưng khẳng định.
Nông nghiệp vùng ĐBSCL đang khoác lên mình một diện mạo mới xanh hơn, bền vững hơn. Dự án "Các Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Xanh" đã giúp người dân vùng ĐBSCL canh tác nông nghiệp giảm tác động tới môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, thích ứng với biến đổi khí hậu, xây dựng vị thế nông sản Việt Nam tại các thị trường quốc tế.
