Sập bẫy lừa vì 'muốn lãi nhanh, an toàn tuyệt đối'

300 triệu USD, “Nữ hoàng tiền mã hóa” và hơn 2.600 nạn nhân

Vụ việc liên quan đến đối tượng Ngô Thị Thêu (còn gọi là “Madam Ngo” hay “Bà Ngô”), một công dân Việt Nam, mới bị Intepol, Cảnh sát Thái Lan và Công an Việt Nam phối hợp bắt giữ tại một khách sạn ở quận Watthana của Bangkok, Thái Lan (ngày 23/5), vì liên quan trực tiếp đến vụ lừa đảo tài sản mã hóa trị giá 300 triệu USD, đã thực sự khiến dư luận rúng động bởi số tiền bị lừa đảo quá lớn và qua đó cho thấy những rủi ro tiềm ẩn trong thị trường này.

Đối tượng Nguyễn Quốc Hùng, cầm đầu đường dây lừa đảo 10.000 tỷ đồng.

Trước đó, Ngô Thị Thêu bị Interpol truy nã vì hành vi đã lừa đảo tiền điện tử và đầu tư ngoại hối hơn 2.000 nạn nhân Việt Nam, với số tiền thiệt hại khoảng 300 triệu USD. Cùng bị bắt giữ với “Bà Ngô” còn có hai người đàn ông đi cùng.

Đồng thời, Ngô Thị Thêu cũng từng bị Công an TP Hà Nội truy nã về tội danh “Không tố giác hoặc che giấu tội phạm” theo Thông báo đỏ của Interpol. “Madam Ngo” được cho là nhân vật chủ chốt trong mạng lưới tội phạm lừa đảo công dân Việt Nam vào các khoản đầu tư gian lận thông qua các nền tảng giao dịch ngoại hối và tiền điện tử.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) cho rằng việc bắt giữ Ngô Thị Thêu đã đánh dấu bước ngoặt trong cuộc chiến chống tội phạm tài chính quốc tế. Nhưng ông cũng đặt ra câu hỏi, làm thế nào một mạng lưới lừa đảo khổng lồ như vậy có thể hoạt động ngay trước mắt chúng ta? Và chúng ta học được gì từ sự sụp đổ của “Nữ hoàng tiền mã hóa?”.

Theo Cảnh sát Thái Lan, kết quả điều tra ban đầu cho thấy mạng lưới lừa đảo này do một công dân Thổ Nhĩ Kỳ cầm đầu và có sự tham gia của 35 đồng phạm Việt Nam. Mạng lưới có 44 văn phòng trên khắp Việt Nam, bao gồm Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hội An và các thành phố lớn khác. Tổ chức này sử dụng hơn 1.000 nhân viên và cũng mở rộng hoạt động ở Phnom Penh, Campuchia…

Theo ông Phan Đức Trung, Madam Ngo và các đồng phạm đã vẽ ra một kịch bản hoàn hảo theo các giai đoạn gồm quảng bá - dụ dỗ, xây dựng niềm tin, sau đó “thu hoạch - biến mất, rửa tiền - trốn chạy”. Cụ thể, bà Ngô và đồng bọn của bà ta hứa hẹn lợi nhuận hàng tháng từ 20-30% để lôi kéo nạn nhân và thuê những người nổi tiếng hoặc những người có ảnh hưởng nổi tiếng để thuyết phục mọi người đầu tư với họ. Các nạn nhân được mời tham dự các hội thảo công bố các thông tin sai sự thật rằng các khoản đầu tư không có rủi ro và mang lại lợi nhuận nhanh chóng. Những người có thể tuyển dụng người khác để đầu tư sẽ nhận được phí hoa hồng - tương tự như một kế hoạch kim tự tháp.

Các hội thảo được tổ chức tại 44 văn phòng trên khắp Việt Nam, từ Hà Nội đến Hội An, và thậm chí mở rộng sang Phnom Penh, Campuchia. Những sự kiện này không chỉ bán giấc mơ làm giàu, mà còn tận dụng tâm lý “FOMO” (sợ bỏ lỡ cơ hội), khiến nạn nhân cảm thấy họ phải hành động ngay lập tức.

Ban đầu, nạn nhân được phép rút lợi nhuận nhỏ - có thể là vài triệu đồng - để tạo cảm giác an toàn, để xây dựng lòng tin. “Nếu tôi có thể rút tiền, chắc chắn đây là thật!”, đó là suy nghĩ của nhiều người. Những người đầu tư sớm còn được khuyến khích tuyển thêm bạn bè, người thân, nhận hoa hồng hấp dẫn cho mỗi nhà đầu tư mới.

Ngô Thị Thêu (Madam Ngo) bị Cảnh sát Thái Lan bắt tại một khách sạn ở khu vực Klong Tan Nuea, Thái Lan.

Hơn 1.000 nhân viên được tuyển dụng để duy trì hoạt động này, từ nhân viên tiếp thị đến kỹ thuật viên vận hành các nền tảng giả mạo. Với 35 đồng phạm người Việt và một kẻ cầm đầu người Thổ Nhĩ Kỳ, mạng lưới này không khác gì một tập đoàn đa quốc gia - chỉ khác là mục tiêu của họ là lừa đảo.

Khi các khoản đầu tư lớn đổ vào, mạng lưới bắt đầu “thu hoạch”. Các nạn nhân cố gắng rút tiền, nhưng tài khoản của họ bị khóa, hoặc họ nhận được thông báo rằng “hệ thống đang bảo trì”. Những người tổ chức, bao gồm cả Thêu, sẽ cắt liên lạc. Tổng cộng, hơn 2.600 người trở thành nạn nhân của mạng lưới lừa đảo này và đã mất ít nhất 300 triệu USD - một con số khổng lồ, tương đương với hàng nghìn tỷ đồng.

Để che giấu số tiền bất chính, Thêu và đồng bọn sử dụng các phương pháp tinh vi. Phần lớn số tiền được chuyển cho kẻ cầm đầu người Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi phần lợi nhuận của Thêu được “rửa tiền” qua các khoản đầu tư bất động sản tại Việt Nam. Khi trốn sang Thái Lan, Thêu nhận tiền qua các tài khoản “mule” tại Việt Nam, được chuyển sang Thái Lan và rút bằng tiền mặt - mỗi giao dịch khoảng 1 triệu baht (khoảng 700 triệu đồng) - để tránh bị phát hiện.

“Ném” gần 10.000 tỷ đồng vào… sàn ảo

Một vụ việc khác, sau hơn 200 ngày lập chuyên án điều tra, ngày 19/5, Công an tỉnh Đồng Nai phối hợp Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an), Công an TP Hà Nội, Công an TP Hồ Chí Minh và Công an các tỉnh Bắc Giang, Hưng Yên, Bình Định, Đắk Lắk, Gia Lai, tổ chức nhiều mũi công tác đồng loạt khống chế, bắt giữ 5 đối tượng, triệt phá sàn tiền ảo Matrix Chain (MTC Network), lừa đảo, lôi kéo hàng chục ngàn người đầu tư với tổng số tiền gần 10.000 tỷ đồng.

Trong đó, hai đối tượng được xác định cầm đầu là Nguyễn Quốc Hùng (sinh năm 1984) và Bùi Thị Thanh Nga (sinh năm 1991, cùng ngụ TP Hà Nội). Tại Cơ quan điều tra, các đối tượng khai nhận, từ tháng 2/2023, Nguyễn Quốc Hùng liên hệ với nhóm đối tượng ẩn danh trên Telegram, thuê viết phần mềm Dự án đồng tiền ảo có tên Matrix Chain trên nền tảng ví điện tử “SafePal”, nền tảng B2B Smart trade với giá 20.000 USD. Sau đó, Hùng bàn tính với Nga góp vốn 400 triệu đồng. Để thực hiện hành vi chiếm đoạt tiền của người tham gia, Hùng tạo ví điện tử “SafePal”, nền tảng B2B Smart trade cung cấp cho nhóm ẩn danh để cài đặt vào hệ thống tiền điện tử MTC gọi là “ví thu phí nền tảng”.

Mỗi người tham gia dự án phải đóng 1 USD vào ví nền tảng, sau đó Hùng giao cho Nga quản lý trên điện thoại. Số tiền thu được trong “ví thu phí nền tảng”, Hùng và Nga sử dụng khoảng 40% chi cho người dẫn đầu khu vực, 5% sử dụng để quảng bá đồng tiền MTC và chi phí sự kiện, 55% còn lại Hùng và Nga rút ra để chi tiêu cá nhân.

Ngoài ra, khi thực hiện việc đưa chương trình MTC lên sàn PancakeSwap, Hùng giữ lại 1 ví SafePal chứa khoảng 100 triệu đồng MTC để thực hiện việc can thiệp chương trình điều tiết giá trị để kích thích người chơi hoặc rút và chiếm đoạt USD người chơi nạp vào.

Hùng và Nga cũng thường xuyên tổ chức đào tạo nhóm Leader và tổ chức nhiều sự kiện quảng bá tạo cộng đồng các hội, nhóm trên các nền tảng Telegram, Facebook kêu gọi nhiều người tham gia, đưa ra các mục tiêu, cam kết “lợi nhuận siêu lớn, hoa hồng siêu khủng”, lôi kéo hàng chục nghìn người tham gia với hơn 138.000 tài khoản đăng ký, nạp số tiền hơn 394 triệu USD, tương đương khoảng hơn 10.000 tỷ đồng.

Hùng và Nga sử dụng phần mềm ví điện tử SafePal tạo lập nhiều ví phi tập trung mang tên Hùng, Nga và em gái là Bùi Thị Thanh Hoa để nhận tiền từ “ví thu phí nền tảng” và chuyển bán cho nhiều người chuyên mua bán đồng USD tự do. Số tiền chiếm đoạt được của người chơi, Hùng và Nga bàn bạc mua bất động sản gồm chung cư, nhà, đất tại Hà Nội, Bắc Ninh, Hòa Bình, Hưng Yên, Thái Nguyên… tất cả giao cho Nga, bố và mẹ ruột của Nga đứng tên.

Theo nhận định của các chuyên gia Hiệp hội Blockchain Việt Nam, dự án Matrix Chain (MTC Network) đã khai thác triệt để nhu cầu làm giàu nhanh, đánh trực tiếp vào tâm lý “chia sẻ thịnh vượng” với việc giúp người khác cùng phát triển. Các buổi livestream tuyên truyền, video khoe doanh thu, hình ảnh “phông bạt” trên Facebook đã được dùng như vũ khí thúc đẩy hành vi này đi xa hơn.

MTC Network không chỉ đơn thuần là một dự án MLM (Multi level marketing - Tiếp thị đa cấp - là một chiến lược kinh doanh mà các công ty sử dụng để đưa sản phẩm, dịch vụ của họ đến tay người tiêu dùng) thuần túy mà đằng sau đó sử dụng rất nhiều mô hình khác nhau, phối hợp với nhau tạo thành một “ma trận” đúng nghĩa, khiến cho nhà đầu tư hăng say với cảm xúc “kiếm tiền không khó” và liên tục đổ tiền vào hệ thống…

Trong hai vụ việc điển hình kể trên, các đối tượng đã sử dụng các phương thức, thủ đoạn gần tương tự nhau, và số nạn nhân cũng như số tiền thiệt hại cực lớn… Bà Nguyễn Vân Hiền, Phó Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam nhận định: “Trên thị trường tài sản mã hóa, đang xuất hiện nhiều hình thức lừa đảo tinh vi, kết hợp giữa yếu tố công nghệ và tâm lý, khiến không ít nhà đầu tư dù cẩn trọng vẫn dễ dàng rơi vào bẫy”.

Bên cạnh hình thức lừa đảo thiên về công nghệ, bà Nguyễn Vân Hiền phân tích thêm hình thức lừa đảo kết hợp tâm lý và công nghệ không thể không nhắc đến mô hình Ponzi hoặc kim tự tháp, vốn đánh trúng tâm lý “muốn lãi nhanh, an toàn tuyệt đối”. Những dự án dạng này hứa hẹn mức sinh lời cao đến phi lý, dùng tiền của người tham gia sau để trả cho người trước. Khi dòng tiền đứt đoạn, không còn người mới thì đánh sập luôn hệ thống, khiến người tham gia mất trắng…

Cơ quan Công an khám xét, thu giữ tang vật trong vụ án do Hùng và Nga cầm đầu.

Bà Nguyễn Vân Hiền cho rằng, trong bối cảnh thị trường tài sản mã hóa phát triển nhanh nhưng hành lang pháp lý còn chưa hoàn thiện, thì việc nhận diện và phòng tránh các mô hình lừa đảo còn quan trọng hơn cả giấc mơ làm giàu nhanh chóng. Nhà đầu tư cần học cách nhận diện, phòng tránh các mô hình lừa đảo để tự bảo vệ trước các cạm bẫy ngày càng tinh vi trên thị trường tài sản mã hóa.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, qua các vụ việc kể trên, bài học cho các nhà đầu tư là cần kiểm tra kỹ lưỡng mọi nền tảng đầu tư. Nếu lời hứa lợi nhuận nghe quá tốt, có lẽ nó không có thật, nên tìm hiểu về tiền điện tử và ngoại hối trước khi đầu tư.

Trong khi đó, các cơ quan quản lý cần tăng cường giáo dục tài chính cho công chúng, đặc biệt ở các khu vực nông thôn, nơi kiến thức tài chính còn hạn chế. Giám sát chặt chẽ quảng cáo trên mạng xã hội và xử phạt các influencer (KOL) quảng bá sản phẩm lừa đảo. Với người dân, cần nâng cao cảnh giác với các hội thảo đầu tư hoặc lời mời từ những người không quen biết. Báo cáo ngay các dấu hiệu lừa đảo cho cơ quan chức năng…

Phú Lữ